هفته قبل عمارتی مجلل در منطقه چانگ‌نینگ شانگهای، با معماری الهام‌گرفته از قصرهای بایرن و باغی سرسبز که انگار از دل داستان‌های پریان بیرون آمده در حراجی نفس‌گیر در ۷ خرداد به قیمت حیرت‌انگیز ۲۷۰ میلیون یوان (۳۸ میلیون دلار) فروخته شد. این معامله فقط یک فروش نبود؛ فانوسی بود که در تاریکی بازار املاک چین درخشید، بازاری که سال‌ها زیر سایه سنگین رکود نفس می‌کشید. اما آیا این جرقه، نوید طلوعی واقعی برای اقتصاد چین است یا فقط رویایی گذرا برای ثروتمندان؟ در حالی که جنگ تجاری با آمریکا همچنان سایه می‌افکند و شهرهای کوچک‌تر در تقلا برای بقا هستند، این عمارت گران‌قیمت شاید کلیدی باشد برای گشودن قفل یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های اقتصادی چین.
کابوسی که اقتصاد را به زانو درآورد
اقتصاد چین در سال ۱۴۰۴ آزمون سختی را از سر گذرانده است. جنگ تجاری با ایالات متحده، که زیر سایه بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید دوباره شعله‌ور شده، آرام و قرار را از فعالان اقتصادی ربوده است. در ۹ خرداد، اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، اعلام کرد مذاکرات «به بن‌بست» رسیده و ترامپ چین را به نقض توافق اولیه کاهش تعرفه‌ها در ژنو (۲۲ اردیبهشت) متهم کرد. اما در میان این طوفان، دو نشانه امیدبخش به چشم می‌آید: اقتصاد چین با پیش‌بینی رشد ۴ تا ۵ درصدی بخش خصوصی، استقامت خود را نشان داده و مهم‌تر، بازار املاک—که زمانی قلب تپنده اقتصاد بود—نشانه‌هایی از حیات دوباره بروز می‌دهد.  
تا پیش از این، بازار املاک چین شبیه ترن‌هوایی بود که فقط سقوط می‌کرد. در سال ۱۳۹۹، این بخش ۲۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌داد. وقتی حباب ترکید—با تشدید مقررات پکن برای مهار بدهی‌های کلان توسعه‌دهندگان—موج شوک سراسر کشور را لرزاند. تا امروز، سهم املاک به ۱۵ درصد یا کمتر رسیده است. ثروت خانوارها، که در سال ۱۴۰۰ هشتاد درصدش به املاک گره خورده بود، به ۷۰ درصد سقوط کرده و اعتماد مصرف‌کنندگان را به خاک سیاه نشانده است. صدها توسعه‌دهنده ورشکست شدند، پروژه‌های نیمه‌تمام به حال خود رها شدند و میلیون‌ها خانواده چینی شاهد تبخیر پس‌انداز زندگی‌شان بودند.
جرقه‌های امید در کلان‌شهرها
حالا، اما، نور امیدی در افق دیده می‌شود. حراج عمارت چانگ‌نینگ، با قیمت سرسام‌آور ۵۰۰ هزار یوان به ازای هر متر مربع، زمزمه‌هایی از پایان بحران را به گوش می‌رساند. در شانگهای، شهری که همیشه نبض جاه‌طلبی اقتصادی چین بوده، معاملات کم‌کم جان می‌گیرند. از بهمن تا فروردین ۱۴۰۴، فروش خانه‌های نوساز نسبت به سال قبل اندکی افزایش یافت—موفقیتی که در سال‌های اخیر نادر بوده است. داده‌های CRIC، سرویس اطلاعات املاک، نشان می‌دهد موجودی خانه‌های فروخته‌نشده در شهرهای رده اول مانند پکن، شانگهای، گوانگ‌ژو و شنژن به شدت کاهش یافته است. در دی‌ماه، موجودی توسعه‌دهندگان در این شهرها با نرخ فروش کنونی ۱۲.۵ ماه طول می‌کشید تا به فروش رود—بهبود چشمگیری نسبت به ۲۰ ماه در تیر ۱۴۰۳. این رقم حالا به میانگین ۱۰ ماهه در ۱۰۰ شهر بزرگ چین بین سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ نزدیک شده است.  
شانگهای پیشتاز این رنسانس است. املاک لوکس، مانند عمارت چانگ‌نینگ، با سرعتی خیره‌کننده فروخته می‌شوند. خانم فانگ، مشاور املاک در شانگهای  می‌گوید: «بازار خانه‌های گران‌قیمت مثل برق حرکت می‌کند. خانه‌های معمولی هم امسال رشد می‌کنند، اما املاک لوکس با سرعت بیشتری اوج می‌گیرند.» فروش خانه‌های نوساز در شهرهای رده اول در چهار ماه اول ۱۴۰۴ تنها ۳ درصد کاهش داشت—بهبود عظیمی نسبت به افت ۱۷ درصدی سال ۱۴۰۳. تحلیلگران S&P Global پیش‌بینی می‌کنند این روند ملایم تا پایان سال ادامه یابد.
چرا بازار جان گرفته؟
چه چیزی این بازگشت محتاطانه را ممکن کرده؟ زمان، یکی از پاسخ‌هاست. بررسی صندوق بین‌المللی پول از سقوط‌های بازار مسکن بین سال‌های ۱۳۴۹ تا ۱۳۸۲ نشان می‌دهد که رکودها معمولاً چهار سال طول می‌کشند. حباب املاک چین از اواسط ۱۳۹۹، با محدودیت‌های اعتباری پکن، شروع به تخلیه کرد و وحشت از ورشکستگی غول‌هایی مثل اِوِرگراند تا پایان آن سال فراگیر شد. حالا، در سال پنجم، بازار به پایان این چرخه نزدیک می‌شود. 
اما این تنها زمان نیست که معجزه کرده. عزم آهنین دولت چین نقشی کلیدی داشته است. دولت‌های محلی، با پول اوراق قرضه ویژه، زمین‌ها و خانه‌های مازاد را می‌خرند. یارانه‌های خرید خانه در حال گسترش است و طرح بازسازی محله‌های فقیرنشین می‌تواند تقاضا برای یک میلیون خانه جدید ایجاد کند. در اردیبهشت، بانک مرکزی نرخ بهره را کاهش داد و هزینه وام‌های مسکن را پایین آورد. گوئو شان، از مؤسسه هوتونگ، می‌گوید: «دولت همه‌چیز را زیر نظر دارد. هیچ‌چیز را به شانس واگذار نکرده‌اند.»
سایه‌های تردید در شهرهای کوچک
با این حال، همه‌چیز گل و بلبل نیست. جنگ تجاری همچنان اعتماد را تضعیف می‌کند و سخنان تند ترامپ آتش بی‌اعتمادی را شعله‌ورتر کرده است. داده‌های اداره ملی آمار نشان می‌دهد قیمت خانه‌ها در ۷۰ شهر در فروردین نسبت به ماه قبل ۲ درصد افت کرد. فروش خانه‌های نوساز، شروع پروژه‌ها و تکمیل آنها همگی کاهش یافتند. شهرهای کمتری در فروردین شاهد رشد قیمت بودند. لری هو، از بانک مک‌کواری، هشدار می‌دهد: «اوضاع بدتر نمی‌شود، اما بدون حمایت بیشتر دولت، بهتر هم نخواهد شد.»  در شهرهایی مثل ونژو، مرکز تولیدی در ساحل جنوب شرقی، اوضاع همچنان وخیم است. قیمت‌ها به شدت سقوط می‌کنند و تخفیف‌های ۵۰ درصدی در مناطق پرساخت‌وساز عادی شده است. آقای ژو، صاحب رستورانی در ونژو، می‌گوید: «جنگ تجاری اعتماد را نابود کرده. تولید افت کرده و تعرفه‌های ترامپ اوضاع را بدتر کرده است.»  
دو چین، دو سرنوشت
تفاوت بین کلان‌شهرهای پرزرق‌وبرق و شهرهای کوچک‌تر تکان‌دهنده است. S&P Global پیش‌بینی می‌کند قیمت خانه‌های نوساز در شهرهای رده اول امسال ثابت بماند و سال آینده ۱ درصد رشد کند. اما در شهرهای رده سوم و پایین‌تر، قیمت‌ها در ۱۴۰۴ چهار درصد و در ۱۴۰۵ دو درصد افت خواهد کرد. شهرهای کوچک غرق در ۸۰ میلیون خانه خالی هستند که سال گذشته ثبت شد. در حالی که ثروتمندان شانگهای برای عمارت‌های لوکس میلیون‌ها یوان خرج می‌کنند، ونژو و شهرهای مشابه در چنگال رکود گرفتارند. کابوس املاک چین هنوز تمام نشده، اما در شهرهای بزرگ، سپیده‌دم در حال دمیدن است. حزب کمونیست با چالشی بزرگ روبه‌روست: گسترش این بهبود به فراتر از عمارت‌های مجلل شانگهای، به سوی میلیون‌ها شهروند عادی که هنوز از سقوط بازار زخم خورده‌اند. عمارت ۳۸ میلیون دلاری شاید مشعلی روشن باشد، اما نمی‌تواند به تنهایی راه ملت را روشن کند. نبض بازار املاک چین ضعیف است، اما هر روز قوی‌تر می‌شود. پرسش این است: آیا پکن می‌تواند این تپش را زنده نگه دارد؟
منبع: اکونومیست