پسوریازیس؛ بیماری‌ که فراتر از پوست می‌رود

پسوریازیس؛ بیماری‌ که فراتر از پوست می‌رود

بیتا مهدوی روزنامه نگار

شاید در نگاه اول تنها یک مشکل سطحی به نظر برسد: لکه‌های قرمز و نقره‌ای‌رنگ روی پوست، همراه با خارش یا سوزش خفیف، اما در پسوریازیس، آنچه بر پوست می‌نشیند، پژواکی از درگیری سیستم ایمنی با خودِ بدن است. این بیماری پوستی مزمن، چیزی فراتر از یک عارضه‌ ظاهری است؛ نشانه‌ای است از التهاب‌های پنهان و پیچیدگی‌های نظام ایمنی بدن.

آشوب درونی بر بوم پوست
پسوریازیس (Psoriasis) یکی از شناخته‌شده‌ترین بیماری‌های خودایمنی است که به‌صورت مستقیم پوست و به‌شکل غیرمستقیم، طیفی از اندام‌ها و عملکردهای بدنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این بیماری، چرخه‌ طبیعی تولید سلول‌های پوستی دچار اختلال می‌شود؛ سلول‌ها به‌جای آنکه طی حدود یک ماه به سطح پوست برسند و بریزند، ظرف تنها سه تا چهار روز تولید و روی‌هم انباشته می‌شوند. نتیجه؟ برجستگی‌های قرمز، ضخیم و فلس‌مانند که اغلب با پوسته‌های نقره‌ای یا سفید مایل به قهوه‌ای همراه است.
این پلاک‌های پوستی، بیشتر در آرنج، زانو، پوست سر و کمر ظاهر می‌شوند؛ اما هیچ نقطه‌ای از بدن در امان نیست. برخلاف تصور عمومی، پسوریازیس مسری نیست. تخمین‌ها نشان می‌دهند حدود ۲ درصد از جمعیت ایران با نوعی از این بیماری زندگی می‌کنند؛ رقمی که اندکی کمتر از میانگین جهانی (۳.۵ درصد) است.

اخطار ایمنی بیش از حد
دکتر مینو خضرایی، متخصص پوست و مو در گفت‌وگو با آتیه‌نو توضیح می‌دهد پسوریازیس زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن، سلول‌های سالم پوست را به‌اشتباه هدف قرار می‌دهد. این فعال شدن بی‌مورد، موجب التهاب و تکثیر بیش از حد سلولی می‌شود که در نهایت به شکل همان ضایعات مشخص پوستی نمایان می‌شود. او تأکید می‌کند گرچه علت نهایی بیماری هنوز به‌طور کامل روشن نیست، اما عوامل ژنتیکی، سبک زندگی، استرس و محرک‌های محیطی نقش مهمی در بروز و تشدید آن دارند.
در واقع، هرگونه التهاب عاطفی، عفونت، جراحت یا حتی تغییرات شدید دما می‌تواند به‌عنوان یک ماشه عمل کند و موجب عود علائم شود.

چهره‌های متفاوت پسوریازیس
نشانه‌های ظاهری پسوریازیس متنوع‌اند، اما شایع‌ترین آن‌ها شامل پلاک‌های فلس‌مانند، خارش، خشکی و ترک‌خوردگی پوست، دردهای سطحی یا عمقی و حتی تغییر در شکل و رنگ ناخن‌هاست. در برخی از بیماران، تاول‌های کوچک حاوی چرک نیز بر سطح پوست شکل می‌گیرد.
با این حال، مشکل تنها به ظاهر ختم نمی‌شود. به گفته‌ دکتر خضرایی، یک‌سوم بیماران ممکن است دچار نوعی آرتریت التهابی به نام «آرتریت پسوریاتیک» شوند؛ بیماری‌ای که با درد، خشکی و تورم مفاصل همراه است و در صورت تشخیص ندادن زودهنگام، می‌تواند به تخریب دائمی مفصل‌ها منجر شود.

پسوریازیس یا اگزما؟ 
تشخیص صحیح میان پسوریازیس و اگزما، اگرچه در ظاهر ساده است، اما نیازمند بررسی دقیق بالینی است. در حالی که هر دو بیماری با واکنش بیش‌فعال سیستم ایمنی مرتبطند، تفاوت اصلی در نوع التهاب و الگوی آسیب‌پذیری پوست نهفته است.
اگزما بیشتر با خشکی شدید، خارش مداوم و حساسیت بالا همراه است و اغلب در چین‌های پوستی، مثل پشت زانو یا داخل آرنج، دیده می‌شود. در مقابل، پسوریازیس معمولاً با پلاک‌های برجسته‌ نقره‌ای‌رنگ و لبه‌های مشخص در نواحی خارجی بدن مانند آرنج، زانو، کمر، پوست سر و حتی پلک‌ها ظاهر می‌شود.

پیامدهای فراتر از پوست
شاید یکی از بزرگترین چالش‌های پسوریازیس این باشد که بسیاری از مردم آن را تنها یک بیماری پوستی تلقی می‌کنند، حال آن‌که پژوهش‌های نوین نشان می‌دهد این بیماری با افزایش خطر ابتلا به مجموعه‌ای از اختلالات همراه است؛ از جمله دیابت نوع ۲، چاقی، بیماری‌های قلبی‌-‌عروقی، فشار خون بالا، التهاب چشم و حتی افسردگی و اضطراب.
در واقع، بدن یک بیمار مبتلا به پسوریازیس در حال جنگی دائم است؛ جنگی علیه خودش. این توصیف استعاری دکتر خضرایی به‌خوبی گویای بار روانی این بیماری است.

وقتی درمان قطعی وجود ندارد
در حال حاضر درمان قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد، اما خبر خوب این است که با مدیریت درست و اصولی می‌توان آن را کنترل و اثراتش را تا حد زیادی کاهش داد. راهکارهای درمانی، از داروهای موضعی مانند پمادهای کورتونی و ویتامین (D) گرفته تا نوردرمانی و داروهای سیستمیک متفاوتند. انتخاب نوع درمان بستگی به شدت بیماری، محل درگیری و پاسخ بدن دارد.
برخلاف بسیاری از بیماری‌ها، تشخیص پسوریازیس معمولاً از طریق معاینه بالینی انجام می‌شود و نیازی به آزمایش خون نیست. اما آنچه بیش از دارو اهمیت دارد، شناخت بیمار از وضعیت خود، پرهیز از محرک‌ها، حفظ سلامت روان و ارتباط مستمر با پزشک معالج است.

زیستن دائمی با بیماری
برای بسیاری از بیماران، شاید مهم‌ترین بخش درمان، پذیرش روانی بیماری باشد. لکه‌های پوستی، بیش از آنکه ناراحتی فیزیکی ایجاد کنند، می‌توانند به طرد اجتماعی، اضطراب و اختلالات روانی منجر شوند. خارش شبانه یا ظاهر غیرمعمول پوست، به طور مستقیم بر کیفیت خواب و اعتمادبه‌نفس تأثیر می‌گذارد.
در چنین شرایطی، ترکیب درمان پزشکی با حمایت روان‌شناختی می‌تواند مسیر بیماران را هموارتر کند. دکتر خضرایی یادآور می‌شود: «هر لکه‌ پوست، نشانه‌ای از درون است. ما نباید تنها به سطح نگاه کنیم.»
پسوریازیس شاید پایان جهان نباشد، اما بدون آگاهی می‌تواند دنیای فرد را تغییر دهد. این بیماری، نمونه‌ای از آن دسته اختلالاتی است که اهمیت گفت‌وگو، آموزش و همدلی را بیش از هر چیز گوشزد می‌کند. شاید وقت آن رسیده که از پوست آغاز کنیم و تا عمق بدن و روان برویم.

طب سنتی و درمان بیماری پوستی
یکی از اصول اصلی درمان بیماری‌های پوستی در طب سنتی، تغییر در سبک زندگی و انتخاب صحیح مواد غذایی است. در خصوص بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس نیز برخی مصرف غذاها می‌تواند علائم را کاهش دهد و به بهبود وضعیت کمک کند.
تأثیر اسیدهای چرب و روغن ‌زیتون
غذاهایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند، به بهبود وضعیت پوست کمک می‌کنند. روغن ‌زیتون که خود حاوی این اسیدهای چرب است، به کاهش التهاب‌های پوستی و بهبود پوسته‌پوسته شدن پوست کمک می‌کند. همچنین مصرف ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین می‌تواند به بهبود علائم بیماری کمک کند.
ویتامین (E) و سلنیوم
سلنیوم و ویتامین (E) دو ماده مغذی مهم در طب سنتی هستند که نقش بزرگی در پیشگیری و درمان بیماری‌های پوستی دارند. این مواد به‌عنوان آنتی‌اکسیدان‌های قوی شناخته می‌شوند. منابع غذایی غنی از سلنیوم مانند خرچنگ، ماهی صدفی و جگر به بهبود وضعیت پوست کمک می‌کنند. همچنین، بادام، آووکادو و تخم آفتاب‌گردان از منابع مهم ویتامین (E) هستند که می‌توانند در کاهش التهاب‌های پوستی مؤثر باشند.
گیاهان دارویی مؤثر
در طب سنتی، استفاده از گیاهان دارویی نیز برای درمان پسوریازیس توصیه شده است. گیاهانی مانند چای سرخ، زنجبیل، گل‌گاوزبان، آلوئه‌ورا و شیرین‌بیان خواص ضدالتهابی و آرامش‌بخشی دارند و می‌توانند در کاهش علائم این بیماری کمک کنند.
دمنوش زیره سبز و سیاه
زیره سبز و سیاه با خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی خود می‌توانند در کاهش التهابات پوستی و تسکین علائم پسوریازیس مؤثر باشند. دم‌نوش این گیاهان به‌عنوان یک درمان خانگی می‌تواند به بهبود وضعیت پوست کمک کند.
یک ضد التهاب طبیعی
زنجبیل یکی دیگر از گیاهان دارویی با خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی است که به کاهش علائم پسوریازیس کمک می‌کند. مصرف آن به‌صورت چای یا افزودن آن به غذا می‌تواند مفید باشد و در کاهش التهاب‌های پوستی مؤثر باشد.
آرامش‌بخش طبیعی
گل‌گاوزبان به‌عنوان یک گیاه دارویی با خواص ضدالتهابی و آرامش‌بخش شناخته می‌شود. این گیاه می‌تواند به تسکین خارش و التهاب پوست کمک کند و در درمان علائم پسوریازیس مؤثر باشد.
در طب سنتی، درمان پسوریازیس بیشتر به تغذیه مناسب و استفاده از گیاهان دارویی تأکید دارد. مصرف غذاهایی غنی از اسیدهای چرب امگا 3، ویتامین (E) و سلنیوم، همراه با استفاده از گیاهان ضدالتهاب می‌تواند به کاهش علائم این بیماری کمک کند.
ورزش‌های مؤثر برای پوست‌های حساس
افراد مبتلا به پسوریازیس به‌طور معمول مشکل اضافه وزن دارند. این وضعیت می‌تواند باعث افزایش حساسیت و خارش پوستی شود و خطر بروز مشکلات قلبی را نیز بالا ببرد. ورزش می‌تواند به کاهش وزن، بهبود سلامت قلبی و کاهش علائم این بیماری کمک کند. در اینجا نکاتی برای انجام ورزش‌های مناسب برای این بیماران آورده شده است.
انتخاب لباس ورزشی مناسب
لباس‌های ورزشی برای مبتلایان به پسوریازیس باید گشاد و راحت باشد. لباس‌های تنگ ممکن است باعث ایجاد اصطکاک و تشدید حساسیت پوست شوند. همچنین در مناطقی که پوست حساس‌تری دارند، مانند سینه و کشاله ران، استفاده از کرم مرطوب‌کننده توصیه می‌شود. در فصول گرم، پودرهایی که عرق را جذب می‌کنند به کاهش حساسیت کمک خواهند کرد.
​​​​​​​
شروع با ورزش‌های آرام
ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری برای شروع مناسب هستند و می‌توانند به سلامت قلب و عروق کمک کنند. همچنین توجه به سلامت مفاصل نیز بسیار اهمیت دارد؛ زیرا حدود یک‌سوم بیماران مبتلا به پسوریازیس به آرتروز مبتلا می‌شوند. در صورتی که به باشگاه می‌روید، از مربی خود بخواهید تمریناتی برای تقویت مفاصل به شما معرفی کند.
• شنا و ورزش‌های آبی
شنا و ایروبیک در آب از جمله ورزش‌هایی است که برای مبتلایان به پسوریازیس مناسبند. با این حال، کلر موجود در استخرها می‌تواند حساسیت پوست را افزایش دهد. بنابراین، پیش از ورود به آب، بهتر است از کرم مرطوب‌کننده یا وازلین برای محافظت از پوست استفاده کنید.
مراقبت هنگام ورزش 
نور خورشید می‌تواند به کاهش سرعت رشد سلول‌های پوستی آسیب‌دیده کمک کند، اما بیماران باید به‌طور تدریجی مدت زمان قرارگیری در آفتاب را افزایش دهند. ابتدا تنها 5 تا 10 دقیقه در معرض آفتاب قرار بگیرند و سپس زمان را بیشتر کنند.
تمیز نگه داشتن لوازم ورزشی
مبتلایان به پسوریازیس باید لوازم ورزشی خود را به‌طور مرتب تمیز کنند، زیرا این افراد بیش از دیگران در معرض عفونت قرار دارند؛ به‌ویژه اگر زخم‌های باز دارند یا از داروهای سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، مراقبت بیشتر ضروری است.
استفاده از کرم مرطوب‌کننده 
پس از ورزش و دوش گرفتن، حتماً از کرم مرطوب‌کننده استفاده کنید. عرق حاوی نمک است که می‌تواند باعث خشکی و حساسیت پوست شود، بنابراین بهتر است از کرم‌ها زمانی استفاده کنید که بدن کمی مرطوب باشد تا جذب آن بهتر انجام گیرد.
ورزش می‌تواند برای مبتلایان به پسوریازیس مفید باشد؛ به‌شرط آنکه با رعایت نکات خاص انجام شود. انتخاب لباس مناسب، شروع تدریجی با ورزش‌های ملایم و مراقبت از پوست هنگام ورزش می‌تواند به بهبود وضعیت این افراد کمک کند.
ارسال دیدگاه
ضمیمه
ضمیمه