مطابق با ماده (147) قانون کار، دولت مکلف است خدمات بهداشتی و درمانی را برای کارگران و کشاورزان مشمول این قانون و خانواده آن‌ها فراهم سازد. با وجود این تأکید قانونی اما تشکیل خانه‌های بهداشت کارگری حتی پیش از تصویب قانون کار نیز در دستور کار قرار گرفته بود. طرح ارائه مراقبت‌های اولیه در خانه‌های بهداشت کارگری براساس اصل (۲۹) قانون اساسی کشور و ماده (۳۵) قانون الزام تأمین‌اجتماعی با مشارکت وزارت بهداشت، وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تأمین‌اجتماعی از سال ۶۶ در کشور شروع شده است. همچنین انجام معاینات شغلی توسط پزشک طب کار، برگزاری کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار، رعایت موازین بهداشت محیط و موارد مندرج در فصل چهارم قانون کار از حدود سه دهه پیش مورد توجه قرار گرفته است.
مرکز بهداشت‌ کار در کارگاه‌ به‌ مراکزی اطلاق‌ می‌شود که‌ در محل‌ کار یا در نزدیکی‌ آن‌ تشکیل‌ شده و فعالیت‌ عمده‌ و اساسی‌ آن امور بهداشتی‌ و پیشگیری‌ بیماری‌ها و حوادث‌ ناشی‌ از کار است. از مزایای ایجاد خانه‌های بهداشت کارگری تشکیل پرونده سلامت، معاینات ادواری و برگزاری دوره‌های آموزشی و مشاوره‌ای برای کارگران است که در تصمیم‌گیری‌های مختلف در حوزه‌های سخت و زیان‌آور و ازکارافتادگی سودمند است و ضرورت دارد تا در مجموعه‌های تولیدی صنعتی بالای ۵۰ نفر، از ظرفیت این مراکز استفاده شود.
یکی از قدیمی‌ترین اسناد موجود برای نظارت بر ایمنی و بهداشت کارگاه‌ها را می‌توان در مفاد مندرج در آیین‌نامه تأسیس مراکز بهداشت کار در کارگاه‌ها یافت. این آیین‌نامه در شش فصل و 27 ماده در سال 1349 به تصویب رسیده و پیش از تصویب قانون کار مصوب 1369‌، برای رعایت امور مربوط به تأسیس مراکز بهداشت کارگاهی در دستور کار قرار گرفته است.
براساس این سند، تأمین‌ سلامت‌ و بهداشت‌ جسمی ‌و روانی‌ کارگران‌ در هر شغلی‌ که‌ باشند و ارتقای سطح‌ آن‌ از مهم‌ترین اهداف تأسیس مراکز بهداشت کارگاهی است. علاوه بر این، پیشگیری‌ از حوادث‌ و بیماری‌های‌ ناشی‌ از کار و حفاظت‌ کارگران‌ از خطراتی‌ که‌ سلامتی‌ آنان‌ را تهدید می‌کند و جلوگیری از به کار گماردن‌ کارگران‌ به کاری‌ که‌ متناسب‌ با استعداد جسمی ‌و روانی‌ آنان‌ باشد و به‌ عبارت‌ دیگر تطبیق‌ کار با کارگر ازجمله کارهای ویژه‌ مراکز بهداشت کارگاهی است.
 مراکز بهداشت‌ کار اعم‌ از مستقل‌ و مشترک‌ به ‌وسیله‌ یک‌ یا چند پزشک‌ اداره‌ می‌شوند. در صورت‌ تعدد پزشکان‌ باید یکی‌ از آن‌ها به‌ عنوان‌ سرپرست‌ مرکز بهداشت‌ کار تعیین‌ شود. در عین حال پزشکان‌ کارگاه‌ها باید دارای‌ اطلاعات‌ کافی‌ در زمینه‌ بهداشت‌ کار باشند. تا زمانی که‌ متخصص‌ بهداشت‌ کار برای‌ اشتغال‌ در کلیه‌ کارگاه‌ها وجود نداشته‌ باشد، پزشکان‌ عمومی ‌پس‌ از طی‌ دوره‌ اختصاصی‌ که‌ با نظر مراکز دانشگاهی‌ به‌ وسیله‌ وزارت‌ کار و با همکاری‌ وزارت‌ بهداشت و سایر مؤسسات‌ صلاحیت‌‌دار تشکیل‌ می‌شود، می‌توانند عهده‌دار امور مراکز بهداشت‌ کار شوند.
همچنین طبق این آیین‌نامه نوع کارگاه‌هایی‌ که‌ اشتغال‌ در آن‌ها مستلزم‌ مراقبت‌ مخصوص‌ است‌ از طرف‌ وزارت‌ کار تعیین‌ و اعلام‌ خواهد شد.

نظارت بر سلامت روان کارگران
یکی از کارکردهای مهم‌ خانه‌های بهداشت کارگری، نظارت بر سلامت روان و ارائه راهکارهایی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد در میان گروه‌های کارگری است. مطابق با استانداردهای جهانی این مراکز با راهبردها و خدمات مختلف نقش بسزایی در حفظ سلامت روان کارگران دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
دسترسی به خدمات بهداشت روان
مراکز بهداشت محل کار درخصوص برخی موارد ارجاعی می‌توانند پیشنهاداتی درباره مراجعه به متخصصان سلامت روان مانند مشاوران، روانشناسان و روانپزشکان ارائه ‌دهند. دسترسی فوری کارگران به این مراکز می‌تواند برای مداخله و حمایت زودهنگام و کاهش موانع برای دسترسی به خدمات بهینه کمک‌کننده باشد.

کاهش انگ و برچسب‌های اجتماعی
این مراکز با ادغام خدمات جسمانی و سلامت روان در محیط کار، به عادی‌سازی مکالمات در مورد سلامت روان کمک می‌کنند. این ادغام احتمال انگ‌زنی اغلب مرتبط با جست‌وجوی مراقبت‌های بهداشت روان را کاهش می‌دهد و کارگران بیشتری را تشویق می‌کند تا از این خدمات استفاده کنند.

ارائه آموزش‌های پیشگیرانه
یکی از وظایف مراکز بهداشت محل کار برگزاری جلسات آموزشی متمرکز بر مدیریت استرس، ایجاد تاب‌آوری، ذهن‌آگاهی و سایر موضوعات مربوط به سلامت روان است. این اقدامات پیشگیرانه به کارگران آموزش می‌دهد تا علائم مربوط به سلامت روان را تشخیص دهند و برای مقابله با مشکلات احتمالی آماده باشند.
مداخله در بحران
در شرایط بحران‌های حاد سلامت روان، مراکز بهداشتی محل کار می‌توانند حمایت و مداخله فوری کنند. این می‌تواند شامل جلسات مشاوره اضطراری، ارجاع به مراقبت‌های تخصصی و کمک در برنامه‌های مدیریت بحران باشد.

ارزیابی سلامت و غربالگری 
غربالگری‌ها و ارزیابی‌های معمول سلامت روان که توسط مراکز بهداشت محل کار انجام می‌شود، می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات کمک کند. این غربالگری‌ها شامل ارزیابی استرس، اضطراب، افسردگی و سایر شرایط سلامت روان است که مراقبت به‌موقع و مناسب را تسهیل می‌کند.

ایجاد تعادل بین کار و زندگی
مراکز بهداشت محل کار اغلب باید از سیاست‌ها و اقداماتی حمایت کنند که تعادل بین کار و زندگی را ارتقا دهد. آن‌ها می‌توانند راهنمایی‌هایی در مورد مدیریت حجم کاری، استراحت کردن و اطمینان از اینکه کارگران زمان کافی برای تجدید قوا دارند، ارائه دهند که همه این‌ها برای آسایش ذهنی کارگران ضروری هستند.

رازداری و برقراری رابطه مبتنی بر اعتماد متقابل
رازداری سنگ بنای خدمات بهداشت روان است. مراکز بهداشت محل کار باید شرایطی ایجاد کنند که کارگران بتوانند به‌طور محرمانه به دنبال کمک باشند. تقویت حس اعتماد و امنیت، برای حمایت مؤثر از سلامت روان ضروری است.

ترویج استانداردهای یک محیط کاری سالم
مراکز فوق با توجه به سلامت جسمی ‌و روانی، به ایجاد یک محیط کار سالم کل‌نگر کمک می‌کنند. این رویکرد یکپارچه به کاهش استرس کلی، بهبود رضایت شغلی و بهره‌وری می‌انجامد.
در نتیجه، مراکز بهداشتی و درمانی محیط کار نقش چندوجهی در حفظ و ارتقای سلامت روان کارگران دارند. آن‌ها با ارائه خدمات و پشتیبانی قابل دسترسی، محرمانه و جامع سلامت روان، به ایجاد نیروی کار حمایتی و انعطاف‌پذیر کمک می‌کنند که در نهایت هم به نفع کارگران و هم برای کل سازمان مفید است.