مسئله‌ای که تولید ملی را هدف گرفته است
سونامی واردات پوشاک قاچاق
مهناز مهرداد روزنامه‌نگار
قاچاق کالا پدیده‌ای است که اثرات مخرب آن بر اقتصاد کشورها از کسی پنهان نیست. به دلیل شرایط جغرافیایی و جمعیتی، بازار 80 میلیونی ایران جذابیت بالایی برای قاچاق دارد. بر این اساس با وجود اقدامات صورت گرفته، گردش مالی 20 میلیارد دلاری برای قاچاق (ورودی و خروجی) پیش‌بینی می‌شود.
اگرچه پدیده قاچاق در حوزه‌های متعددی از سوخت و دخانیات و دارو گرفته تا لوازم خانگی، انواع میوه‌جات و لوازم آرایشی و هزاران مورد دیگر تنوع دارد اما یکی از حوزه‌هایی که طی سال‌ها و حتی دهه‌های گذشته همواره بابت آن با مشکلات بسیار مواجه بوده‌ایم، بخش پوشاک است. در واقع پدیده قاچاق در این عرصه چنان گسترده است که در سالیان گذشته بسیاری از تولیدکنندگان پوشاک کشور زیر بار این فشار کمر خم کرده‌اند.
جالب توجه آنکه در کشورهایی که صنعت نساجی و پوشاک در آن اهمیت یافته است عموماً بیکاری کمتر از کشورهای دیگر با حجم اقتصاد مشابه است و این روند، اثر اجتماعی مهمی دارد. از مهم‌ترین ویژگی‌های صنعت پوشاک این است که با سرمایه‌گذاری بسیار اندک نسبت به سایر صنایع می‌توان اشتغال‌زایی بسیار بیشتری انجام داد. گردش مالی این صنعت در ایران نیز ۹ تا ۱۰ میلیارد دلار در سال تخمین زده شده است.
از سوی دیگر میزان سرمایه‌گذاری برای ایجاد اشتغال در حوزه مورد نظر نکته مهمی است که نباید از آن غافل شد. برای ایجاد هر شغل در صنعت پتروشیمی با قیمت سال جاری بایستی ۳۰ میلیارد سرمایه‌گذاری انجام شود درحالی‌که مقدار سرمایه‌گذاری برای ایجاد هر شغل در صنعت نساجی کمتر از ۱۰۰ میلیون است. همین ویژگی مهم موجب شده است که صنعت پوشاک و نساجی به‌عنوان صنعت فقرزدا معرفی شود.
با تمام مزایای موجود، این صنعت در ایران از پدیده قاچاق آسیب بسیار دیده است، به‌گونه‌ای که حمیدرضا دهقانی نیا، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا در این‌باره گفته است: «در چهار ماه نخست امسال حدود ۳۰۰ میلیارد تومان پوشاک قاچاق از بازار جمع‌آوری شده است.»
او در عین حال یادآور شده است: «درباره میزان جمع‌آوری پوشاک قاچاق از بازار از ۱۵۵ میلیارد تومان در سال گذشته به حدود ۳۰۰ میلیارد تومان در چهار ماه نخست امسال رسیده‌ایم.»
پوشاک قاچاق از کجا می‌آید؟
اگرچه در سالیان اخیر به واسطه افزایش نرخ ارز و تحریم‌های اقتصادی، بسیاری از برندهای مطرح دنیا دیگر در ایران حضور ندارند اما همه ما در بازارهای مختلف دیده‌ایم که چگونه انواع کالاهای خارجی گاه حتی با بهایی به مراتب کمتر از محصول داخلی در بازارها و فروشگاه‌ها عرضه می‌شوند.
حتی با بالا رفتن قیمت پوشاک، اخیراً در بسیاری از بازارهای پرتردد مغازه‌هایی به فروش انواع پوشاک استوک می‌پردازند که بهایی به مراتب پایین‌تر از پوشاک تولیدی کشور و مشتریان نه چندان کم خود را هم دارد. اما سؤالی که ایجاد می‌شود این است که این حجم پوشاک خارجی در وضعیت ارزی کنونی کشور چگونه وارد بازار شده است؟ پاسخ نیز خیلی سخت و دور از ذهن نیست.
مجید افتخاری، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران با بیان اینکه صنعت پوشاک ما مستعمره بنگلادش و ترکیه شده، می‌گوید: «میزان پوشاک قاچاق در سطح عرضه بیش از سه میلیارد دلار، معادل بیش از ۳۰ درصد کل بازار پوشاک کشور، تخمین زده شده است.»
او ادامه می‌دهد: «حتی بازارهای مختلف هم تقسیم‌بندی شده و می‌گویند که عبدل آباد محل فروش کالای بنگلادشی، بازار تهران از آنِ کالای چینی، سقز مخصوص پوشاک اروپایی و سیستان و بلوچستان در اختیار پوشاک پاکستانی است. از طرف دیگر بازار در اختیار کالای قاچاق استوک است که کیلویی پنج دلار وارد می‌شود و اصلا امکان رقابت با آن وجود ندارد.»
افتخاری با بیان اینکه وضعیت تبلیغ پوشاک قاچاق هم به شکلی است که اگر همین تبلیغات را تولیدکننده نمایش دهد، پلمب خواهد شد اما با شبکه قاچاق برخورد نمی‌شود، اضافه می‌کند: «متولی برخورد با قاچاق، همه هستند و هیچ‌کس نیست. ستاد مقابله با قاچاق کالا و ارز، معاونت عمومی وزارت صمت و دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صمت از جمله متولیان این حوزه هستند و همه هم می‌گویند نیروی انتظامی سر کار نمی‌آید. اتحادیه جلساتی با نیروی انتظامی داشته اما آن‌ها می‌گویند که فقط اگر انبار کالای قاچاق پیدا کردید گزارش دهید؛ چراکه برخورد با کالای قاچاق در سطح عرضه، امنیت را به هم می‌ریزد. به نظر می‌رسد قاچاقچی امنیت دارد اما تولیدکننده خیر!»
او ادامه می‌دهد: «از طرف دیگر این ظرفیت در قانون نظام صنفی وجود دارد که در حوزه برخورد با کالای قاچاق، از سوی معاونت نظارت و بازرسی اقدام شود اما شاهدیم که به جای استفاده از این ظرفیت‌ها اخیراً سفیر بنگلادش به اتاق اصناف ایران رفت و گفت که این ظرفیت وجود دارد که بنگلادش پوشاک نیمه‌آماده به ایران صادر کند.»
در نهایت شرایط به سمتی رفته که به زعم بسیاری از فعالان این عرصه، ما شاهد سونامی واردات پوشاک قاچاق هستیم. این در حالی است که واردات این حجم از قاچاق تاکنون سابقه نداشته و هر ساله کشورهای جدیدی وارد بازار ایران می‌شوند و لذا این مسائل توانمندی بازار ایران را از بین می‌برد.
به گفته فعالان صنعت پوشاک بیش از ۳.۵ میلیارد دلار قاچاق پوشاک در سطح کشور وجود دارد و متأسفانه برنامه‌ای برای مبارزه با آن صورت نمی‌گیرد. در گذشته از کشور ترکیه واردات قاچاق داشتیم، بعد این واردات از کشور بنگلادش اتفاق افتاد که به‌صورت تُناژی و با قیمت بسیار پایین پوشاک قاچاق این کشور وارد کشورمان می‌شد. ضمن اینکه نحوه نگهداری این کالاها در شرایط نامناسبی بود و بعضاً مشکلاتی را به لحاظ بهداشتی و سلامتی برای مصرف‌کنندگان ایجاد می‌کرد.
اکنون نیز سونامی واردات پوشاک قاچاق از چین شروع شده، همچنین پاکستان به کشور ما واردات پوشاک قاچاق دارد و گفته می‌شود این کشور به شدت روی بازار ایران برنامه‌ریزی می‌کند. همه این‌ها باعث می‌شود بدنه تولید دچار چالش‌هایی شود که هر روز نوع و جنس این چالش‌ها تغییر می‌کند.
125 برند پوشاک قاچاق
همان‌طور که اشاره شد حجم کالای قاچاق در بازار کشور چنان وسیع است که اردیبهشت‌ماه سال جاری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز لیست ۱۲۵ نشان تجاری پوشاک خارجی قاچاق محرز را اعلام کرد و از فروشگاه‌ها و مراکز خرید خواست که از عرضه کالاهای قاچاق جلوگیری کنند.
مسئولان این ستاد همچنین یادآور شده‌اند به‌طور کلی بیش از 140 برند پوشاک قاچاق در بازار ایران وجود دارد. در این میان واحدهای صنفی و فروشگاه‌ها باید توجه داشته باشند کالاهایی که در آن‌ها عرضه می‌شود باید دارای شناسه کالا باشد؛ چراکه کالایی که شناسه نداشته باشد، حتماً به‌عنوان قاچاق جمع‌آوری خواهد شد.
طبق اطلاعاتی که سال گذشته منتشر شده، ستاد مبارزه با قاچاق معتقد است برنامه‌های مقابله‌ای با قاچاق پوشاک مؤثر بوده و قاچاق به ۱.۱ میلیارد دلار رسیده اما اصناف می‌گویند بازار پوشاک رهاست و قاچاق بین ۳.۵ تا ۵.۵ میلیارد دلار است.
در هر صورت بازار ۹ تا ۱۰ میلیارد دلاری ایران به یکی از جذاب‌ترین راه‌ها برای کسب درآمد قاچاقچیان تبدیل شده و با توجه به سود بالا آن‌ها حتی پس از کشف کالا از قاچاق دست نمی‌کشند. در این میان برخی می‌گویند با توجه به اینکه واردات پوشاک ممنوع است، تولیدکنندگان انحصارطلب هستند و به سرنوشت صنعت خودرو دچار خواهند شد. در این زمینه باید به این نکته توجه کرد که هم رویه‌های قانونی مرزنشینی برای واردات پوشاک وجود دارد و هم برآوردها نشان می‌دهد که ۳۰ درصد بازار در اختیار کالای قاچاق است.
پوشاک ایرانی با نام برندهای خارجی
نکته غم‌انگیزتر این ماجرا این است که اگرچه سال‌هاست کالای قاچاق در بازار ایران یکه‌تازی می‌کند اما در همین آشفته بازار که در موارد متعدد واردات غیربهداشتی و شیوه نگهداری نامناسب این کالاها حتی برای خریداران آن‌ها منجر به بیماری پوستی نیز شده، همچنان اشتیاق خریداران به سمت انواع کالای خارجی به مراتب بیشتر از نمونه‌های ایرانی و تولید داخل است.
همین شرایط نیز موجب شده در موارد متعدد تولیدکنندگان داخل برای بهره‌گیری از بازار، مجبور شوند تولیدات خود را با نام برندهای خارجی عرضه کنند. حتی در موارد متعدد تولیدکنندگان به راحتی برچسب برندهای مختلف را خریداری کرده و روی کالای تولید شده در کارگاه خود می‌چسبانند و به نام برند خارجی با قیمت‌های غیرواقعی راهی بازار می‌کنند.
در بازار نیز لیبل و مارک برندهای گوناگون در قالب‌های مختلف مانند چرمی، فلزی، پارچه‌ای و... وجود دارد. با توجه به اینکه در کشور ما ۷۰ درصد کالاهای پوشاک در کارگاه‌های زیرپله‌ای و به‌صورت بی‌هویت تولید می‌شوند، بنابراین اغلب مارک‌فروشان از قبل سفارش گرفته و مارک مد نظر تولیدکننده را تهیه می‌کنند.
اگرچه پدیده قاچاق در حوزه‌های متعددی از سوخت و دخانیات و دارو گرفته تا لوازم خانگی، انواع میوه‌جات و لوازم آرایشی و هزاران مورد دیگر تنوع دارد اما یکی از حوزه‌هایی که طی سال‌ها و حتی دهه‌های گذشته همواره بابت آن با مشکلات بسیار مواجه بوده‌ایم، بخش پوشاک است. در واقع پدیده قاچاق در این عرصه چنان گسترده است که در سالیان گذشته بسیاری از تولیدکنندگان پوشاک کشور زیر بار این فشار کمر خم کرده‌اند.
جالب توجه آنکه در کشورهایی که صنعت نساجی و پوشاک در آن اهمیت یافته است عموماً بیکاری کمتر از کشورهای دیگر با حجم اقتصاد مشابه است و این روند، اثر اجتماعی مهمی دارد. از مهم‌ترین ویژگی‌های صنعت پوشاک این است که با سرمایه‌گذاری بسیار اندک نسبت به سایر صنایع می‌توان اشتغال‌زایی بسیار بیشتری انجام داد. گردش مالی این صنعت در ایران نیز ۹ تا ۱۰ میلیارد دلار در سال تخمین زده شده است.
از سوی دیگر میزان سرمایه‌گذاری برای ایجاد اشتغال در حوزه مورد نظر نکته مهمی است که نباید از آن غافل شد. برای ایجاد هر شغل در صنعت پتروشیمی با قیمت سال جاری بایستی ۳۰ میلیارد سرمایه‌گذاری انجام شود درحالی‌که مقدار سرمایه‌گذاری برای ایجاد هر شغل در صنعت نساجی کمتر از ۱۰۰ میلیون است. همین ویژگی مهم موجب شده است که صنعت پوشاک و نساجی به‌عنوان صنعت فقرزدا معرفی شود.
با تمام مزایای موجود، این صنعت در ایران از پدیده قاچاق آسیب بسیار دیده است، به‌گونه‌ای که حمیدرضا دهقانی نیا، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا در این‌باره گفته است: «در چهار ماه نخست امسال حدود ۳۰۰ میلیارد تومان پوشاک قاچاق از بازار جمع‌آوری شده است.»
او در عین حال یادآور شده است: «درباره میزان جمع‌آوری پوشاک قاچاق از بازار از ۱۵۵ میلیارد تومان در سال گذشته به حدود ۳۰۰ میلیارد تومان در چهار ماه نخست امسال رسیده‌ایم.»
پوشاک قاچاق از کجا می‌آید؟
اگرچه در سالیان اخیر به واسطه افزایش نرخ ارز و تحریم‌های اقتصادی، بسیاری از برندهای مطرح دنیا دیگر در ایران حضور ندارند اما همه ما در بازارهای مختلف دیده‌ایم که چگونه انواع کالاهای خارجی گاه حتی با بهایی به مراتب کمتر از محصول داخلی در بازارها و فروشگاه‌ها عرضه می‌شوند.
حتی با بالا رفتن قیمت پوشاک، اخیراً در بسیاری از بازارهای پرتردد مغازه‌هایی به فروش انواع پوشاک استوک می‌پردازند که بهایی به مراتب پایین‌تر از پوشاک تولیدی کشور و مشتریان نه چندان کم خود را هم دارد. اما سؤالی که ایجاد می‌شود این است که این حجم پوشاک خارجی در وضعیت ارزی کنونی کشور چگونه وارد بازار شده است؟ پاسخ نیز خیلی سخت و دور از ذهن نیست.
مجید افتخاری، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران با بیان اینکه صنعت پوشاک ما مستعمره بنگلادش و ترکیه شده، می‌گوید: «میزان پوشاک قاچاق در سطح عرضه بیش از سه میلیارد دلار، معادل بیش از ۳۰ درصد کل بازار پوشاک کشور، تخمین زده شده است.»
او ادامه می‌دهد: «حتی بازارهای مختلف هم تقسیم‌بندی شده و می‌گویند که عبدل آباد محل فروش کالای بنگلادشی، بازار تهران از آنِ کالای چینی، سقز مخصوص پوشاک اروپایی و سیستان و بلوچستان در اختیار پوشاک پاکستانی است. از طرف دیگر بازار در اختیار کالای قاچاق استوک است که کیلویی پنج دلار وارد می‌شود و اصلا امکان رقابت با آن وجود ندارد.»
افتخاری با بیان اینکه وضعیت تبلیغ پوشاک قاچاق هم به شکلی است که اگر همین تبلیغات را تولیدکننده نمایش دهد، پلمب خواهد شد اما با شبکه قاچاق برخورد نمی‌شود، اضافه می‌کند: «متولی برخورد با قاچاق، همه هستند و هیچ‌کس نیست. ستاد مقابله با قاچاق کالا و ارز، معاونت عمومی وزارت صمت و دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صمت از جمله متولیان این حوزه هستند و همه هم می‌گویند نیروی انتظامی سر کار نمی‌آید. اتحادیه جلساتی با نیروی انتظامی داشته اما آن‌ها می‌گویند که فقط اگر انبار کالای قاچاق پیدا کردید گزارش دهید؛ چراکه برخورد با کالای قاچاق در سطح عرضه، امنیت را به هم می‌ریزد. به نظر می‌رسد قاچاقچی امنیت دارد اما تولیدکننده خیر!»
او ادامه می‌دهد: «از طرف دیگر این ظرفیت در قانون نظام صنفی وجود دارد که در حوزه برخورد با کالای قاچاق، از سوی معاونت نظارت و بازرسی اقدام شود اما شاهدیم که به جای استفاده از این ظرفیت‌ها اخیراً سفیر بنگلادش به اتاق اصناف ایران رفت و گفت که این ظرفیت وجود دارد که بنگلادش پوشاک نیمه‌آماده به ایران صادر کند.»
در نهایت شرایط به سمتی رفته که به زعم بسیاری از فعالان این عرصه، ما شاهد سونامی واردات پوشاک قاچاق هستیم. این در حالی است که واردات این حجم از قاچاق تاکنون سابقه نداشته و هر ساله کشورهای جدیدی وارد بازار ایران می‌شوند و لذا این مسائل توانمندی بازار ایران را از بین می‌برد.
به گفته فعالان صنعت پوشاک بیش از ۳.۵ میلیارد دلار قاچاق پوشاک در سطح کشور وجود دارد و متأسفانه برنامه‌ای برای مبارزه با آن صورت نمی‌گیرد. در گذشته از کشور ترکیه واردات قاچاق داشتیم، بعد این واردات از کشور بنگلادش اتفاق افتاد که به‌صورت تُناژی و با قیمت بسیار پایین پوشاک قاچاق این کشور وارد کشورمان می‌شد. ضمن اینکه نحوه نگهداری این کالاها در شرایط نامناسبی بود و بعضاً مشکلاتی را به لحاظ بهداشتی و سلامتی برای مصرف‌کنندگان ایجاد می‌کرد.
اکنون نیز سونامی واردات پوشاک قاچاق از چین شروع شده، همچنین پاکستان به کشور ما واردات پوشاک قاچاق دارد و گفته می‌شود این کشور به شدت روی بازار ایران برنامه‌ریزی می‌کند. همه این‌ها باعث می‌شود بدنه تولید دچار چالش‌هایی شود که هر روز نوع و جنس این چالش‌ها تغییر می‌کند.
125 برند پوشاک قاچاق
همان‌طور که اشاره شد حجم کالای قاچاق در بازار کشور چنان وسیع است که اردیبهشت‌ماه سال جاری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز لیست ۱۲۵ نشان تجاری پوشاک خارجی قاچاق محرز را اعلام کرد و از فروشگاه‌ها و مراکز خرید خواست که از عرضه کالاهای قاچاق جلوگیری کنند.
مسئولان این ستاد همچنین یادآور شده‌اند به‌طور کلی بیش از 140 برند پوشاک قاچاق در بازار ایران وجود دارد. در این میان واحدهای صنفی و فروشگاه‌ها باید توجه داشته باشند کالاهایی که در آن‌ها عرضه می‌شود باید دارای شناسه کالا باشد؛ چراکه کالایی که شناسه نداشته باشد، حتماً به‌عنوان قاچاق جمع‌آوری خواهد شد.
طبق اطلاعاتی که سال گذشته منتشر شده، ستاد مبارزه با قاچاق معتقد است برنامه‌های مقابله‌ای با قاچاق پوشاک مؤثر بوده و قاچاق به ۱.۱ میلیارد دلار رسیده اما اصناف می‌گویند بازار پوشاک رهاست و قاچاق بین ۳.۵ تا ۵.۵ میلیارد دلار است.
در هر صورت بازار ۹ تا ۱۰ میلیارد دلاری ایران به یکی از جذاب‌ترین راه‌ها برای کسب درآمد قاچاقچیان تبدیل شده و با توجه به سود بالا آن‌ها حتی پس از کشف کالا از قاچاق دست نمی‌کشند. در این میان برخی می‌گویند با توجه به اینکه واردات پوشاک ممنوع است، تولیدکنندگان انحصارطلب هستند و به سرنوشت صنعت خودرو دچار خواهند شد. در این زمینه باید به این نکته توجه کرد که هم رویه‌های قانونی مرزنشینی برای واردات پوشاک وجود دارد و هم برآوردها نشان می‌دهد که ۳۰ درصد بازار در اختیار کالای قاچاق است.
پوشاک ایرانی با نام برندهای خارجی
نکته غم‌انگیزتر این ماجرا این است که اگرچه سال‌هاست کالای قاچاق در بازار ایران یکه‌تازی می‌کند اما در همین آشفته بازار که در موارد متعدد واردات غیربهداشتی و شیوه نگهداری نامناسب این کالاها حتی برای خریداران آن‌ها منجر به بیماری پوستی نیز شده، همچنان اشتیاق خریداران به سمت انواع کالای خارجی به مراتب بیشتر از نمونه‌های ایرانی و تولید داخل است.
همین شرایط نیز موجب شده در موارد متعدد تولیدکنندگان داخل برای بهره‌گیری از بازار، مجبور شوند تولیدات خود را با نام برندهای خارجی عرضه کنند. حتی در موارد متعدد تولیدکنندگان به راحتی برچسب برندهای مختلف را خریداری کرده و روی کالای تولید شده در کارگاه خود می‌چسبانند و به نام برند خارجی با قیمت‌های غیرواقعی راهی بازار می‌کنند.
در بازار نیز لیبل و مارک برندهای گوناگون در قالب‌های مختلف مانند چرمی، فلزی، پارچه‌ای و... وجود دارد. با توجه به اینکه در کشور ما ۷۰ درصد کالاهای پوشاک در کارگاه‌های زیرپله‌ای و به‌صورت بی‌هویت تولید می‌شوند، بنابراین اغلب مارک‌فروشان از قبل سفارش گرفته و مارک مد نظر تولیدکننده را تهیه می‌کنند.
ارسال دیدگاه
