پهلوان در نزد ایرانیان، مردی است تنومند که اخلاق نیکویی دارد. در حقیقت خلق نیکو بوده که یک پهلوان را حقیقتاً «پهلوان» می‌کرده است. قدمت فرهنگ پهلوانی را می‌توان تا ایران باستان دنبال کرد، زمانی که پهلوانان نیرومند در برابر اهریمن‌ها مقاومت می‌کردند و به جنگ با آنها می‌رفتند. در شاهنامه فردوسی، قصه پهلوانان بسیاری همچون زال و رستم را شنیده‌ایم. پهلوانانی که از نظر اخلاق سرآمد بوده و با پشت‌سر گذاشتن تمرین‌های سخت، برای پیروزی جبهه خیر علیه شر، وارد میدان نبرد می‌شدند. پس از ورود دین مبین اسلام، آداب اسلامی با این ورزش عجین شد و با تأثیرپذیری از سرشت جوانمردی امام علی (ع) و با توجه به فرهنگ ایرانی و اسلامی به مسیر خویش ادامه داد و اکنون به عنوان میراث اصیل ایرانی در جهان مطرح است. شالوده زورخانه و ملزوماتش نه‌فقط جایگاه بالابردن توانمندی جسم که کلاس درس اخلاق نیز هست؛ چراکه آیین و مکتب ورزش زورخانه‎ای، خودپرستی و غرور را از بدترین صفات می‌داند و به همین دلیل در تلاش است تا تواضع و فروتنی را علاوه بر تنومندی در ورزشکاران ایجاد کند. اگر ورزشکاری در این آیین به مقام قهرمانی برسد، از تکبر و غرور دور باشد و در مقابل همه مردم و استادان خود، فروتن بوده و رفتار و کردار نیکی داشته باشد، به مقام پهلوانی هم نائل می‌شود. ۱۷ شوال مصادف با ۸ خردادماه، روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای است. فرهنگ پهلوانی ایران باستان با ورود اسلام و تأثیرپذیری از سرشت جوانمردی امام علی(ع)، اکنون به‌عنوان میراث اصیل ایرانی اسلامی در جهان مطرح است. درج و تصویب «روز ملی فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای» در تقویم رسمی کشور، با هدف پاسداری و ترویج فرهنگ ارزشمند پهلوانی و جوانمردی و همچنین در راستای اهداف یونسکو در زمینه حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس انجام شده است.