تابه‌حال شده به دانش، توانمندی و دستاوردهای خود در زندگی شک کنید و آن‌ها را حاصل شانس یا اتفاقی بیرونی بدانید؟ پیش آمده که تصور کنید لیاقت جایگاه خود را ندارید و خودتان را بابت این مسئله سرزنش کنید؟ اگر پاسخ شما به این پرسش‌ها مثبت است و مدام دچار این افکار و احساسات منفی به خود می‌شوید، به‌احتمال زیاد دچار سندرم «خودویرانگری» یا «سندرم ایمپاستر» هستید. افرادی که دچار این سندرم می‌شوند، عوامل موفقیت خود را به عوامل بیرونی مانند شانس نسبت می‌دهند. هرکسی در هر دوره‌ای از زندگی ممکن است به توانمندی‌های خود شک کند، اما افرادی که موفق‌ترند و تحصیلات بیشتری دارند، بیشتر در معرض این سندرم قرار دارند. این سندرم یک اختلال روانی به شمار نمی‌رود؛ به‌عبارت دیگر، در راهنمای بالینی تشخیص بیماری‌های روانی جای نگرفته است. بااین‌حال بسیاری از افراد، به‌خصوص افرادی با سابقه افسردگی و اضطراب، دچار آن می‌شوند. برآورد می‌شود که حدود ۷۰ درصد از انسان‌ها، نشانه‌هایی از آن را در زندگی خود دارند. این عبارت برای اولین بار توسط روان‌شناسان در ۱۹۷۸ عنوان شد و محققان آن را به‌عنوان مسئله مؤثر بر زنانی تعریف کردند که به‌رغم جایگاه تحصیلاتی و حرفه‌ای برجسته خود، مصر هستند که هیچ استعدادی ندارند و هر کسی را که غیر از این می‌اندیشد، نادان می‌دانند. به بیان ساده، سندرم ایمپاستر، تجربه‌ احساس دروغ‌گویی است. فرد مبتلا به این سندرم هر لحظه احساس می‌کند که قرار است به‌عنوان یک کلاهبردار شناخته شود؛ زیرا این دست شانس و تقدیر است که او را بدون توجه به موقعیت اجتماعی، سابقه‌ی کاری، سطح مهارت یا درجه‌ تخصص به جایگاه فعلی رسانده است. سندروم ایمپاستر مانند این است که در تمام عمر با این ترس و نگرانی زندگی کنیم که دیگران ما را فریبکار بدانند و روزی بفهمند که در حد انتظارات و توقعات آن‌ها نبوده‌ایم. چنین ترسی یک چرخه‌ معیوب ایجاد می‌کند که در آن فکر می‌کنید تنها دلیلی که از یک سخنرانی در کلاس درس نمره‌ خوبی گرفتید این بوده که حواس استاد در آن جلسه چندان جمع نبوده است. یا مثلاً فکر می‌کنید تنها دلیلی که برای حضور شما در یک مصاحبه‌ کاری وجود دارد این است که روابط دوستانه‌ای در بین اعضای آن شرکت دارید وگرنه جای شما هرگز اینجا نیست. برای غلبه بر احساسات خودکم‌بینی، باید مهارت‌ها و توانمندی‌های خود را یادآوری کنید. می‌توانید نقاط قوت‌ خود را شناسایی کنید و ویژگی‌های شخصیتی مثبت خود را نام ببرید. درک اینکه چه کسی هستید و چه ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارید شما را یاری می‌کند که دچار این سندرم نشوید. با استفاده از تمرینات خودآگاهی و مراقبت از ذهن می‌توانید افکار و احساسات و عواطف خود را بهتر تشخیص دهید و هنگام بروز شناساییشان کنید. افکار منفی‌ می‌توانند شما را دچار سندرم خودویرانگری کنند. پس با شناخت کافی، می‌توانید قدم‌های لازم را برای مقابله با آن‌ها بردارید.