شرایط بازنشستگی در جهان چگونه است؟
امروزه همه کشورهای جهان با چالش بزرگ بازنشستگی دستوپنجه نرم میکنند. این موضوعی ساده برای جوامع نیست و سیاستگذاریهای خاص خود را میطلبد. دولتها با سیل افرادی مواجهاند که قسمت زیادی از عمر خود را به فعالیت پرداختهاند و حالا نیاز به شرایطی دارند که بتوانند خستگی سی سال (یا بیشتر) کار کردن را از تن خود بهدر کنند. در حال حاضر ورود کمتر افراد به بازار کار و خروج بازنشستگان معضلی بینالمللی محسوب میشود. بر همین مبنا دولتها بهطور مداوم در پی رسیدن به سیستم مطلوبی برای پیشبرد این مسئله هستند. حتی کشورهای توسعهیافته در زمینه بازنشستگی با بحرانهای مالی و چالشهای متعددی مواجهاند. صندوقهای بازنشستگی به دنبال تأمین منابع هستند و افراد بازنشسته به دنبال حقوق حقه خود. شرایط بازنشستگی را با بررسی نمونههایی چند در کشورهای مختلف جهان پی میگیریم:
نروژ یکی از کشورهای اسکاندیناوی است که با استفاده از یک سیستم بازنشستگی یکپارچه و رشدیافته به بازنشستگان کشور خود خدمات ارائه میدهد. این تلاشها برای از بین بردن هرچه بیشتر شکاف بین مستمریبگیران و دیگر اقشار جامعه است. امروزه سطح فقر در گروه بازنشستگان بسیار کمرنگ شده و صندوقها توان مالی پرداخت مستمری را دارا هستند. در نروژ هم مسئله سن بازنشستگی محل بحث و نظرهای گوناگون است. سن بازنشستگی در نروژ ۶۷ سال است که مسنترین سن بازنشستگی در جهان را شامل میشود. بنابر آخرین آمارهای ارائه شده ۷۰درصد از جمعیت بین ۵۵ تا ۶۴ساله نروژ هنوز بازنشسته نشدهاند، درحالیکه به طور متوسط در اروپا ۵۰درصد افرادی که در این رده سنی قرار دارند کار میکنند.
آفریقای جنوبی
سن بازنشستگی در آفریقای جنوبی 60 سال است. دستمزد بازنشستگی به افراد در صورتی پرداخت میشود که دارایی سالمندان از ۴۶ هزار پوند کمتر باشد و تحت پوشش هیچ صندوق بازنشستگی دیگری باشند.
رایگان بودن خدمات بهداشتی و درمانی در بیمارستانها و مراکز دولتی، خانههای سالمندان و حملونقل رایگان کمک زیادی به رفاه حال بازنشستگان کرده است. در این سرزمین هم مانند بسیاری جاهای دیگر اگر افراد پیش از ۳۰ سال کار کردن یا قبل از ۶۰سالگی درخواست بازنشستگی بدهند، بهطور متوسط ۳.۶درصد در سال، دستمزد کمتری دریافت میکنند. درباره میزان طول عمر در این کشور باید گفت که طبق یافتهها، مردان آفاریقای جنوبی بهطور متوسط کمتر از 10 سال را در دوران بازنشستگی خود سپری میکنند.
فرانسه
فرانسویها در سن 62سالگی بازنشسته میشوند. این افراد با توجه به زمانی که کار کردهاند مستمری دریافت میکنند. البته سالهایی که صرف مراقبت از فرزند، فرد ناتوان در خانواده و بیماری خود فرد شده برای آنها محاسبه میشود و دستمزد کامل را میگیرند. متوسط هزینه زندگی در فرانسه نسبت به بعضی کشورهای دیگر اروپایی بیشتر است. دهدرصد مستمری افراد نیز به عنوان مالیات دریافت میشود. میزان حقوق بازنشستگی نیز بر اساس میانگین دستمزد کارگران در طول دوره کاری آنها و میانگین دستمزد کارکنان شاغل در صنعت کشور محاسبه میشود.
ایرلند
این کشور برای بازنشستگان خود شرایط مناسبی فراهم کرده است. در ایرلند افراد بازنشسته در صورت مکفی نبودن مستمری خود میتوانند درخواست کمک بیشتری بدهند. به عنوان نمونه آنها این امکان را دارند که در زمستان از کمکهزینه برای گرما برخوردار شوند. البته اگر شرایط مالی خوبی داشته باشند چنین کمکهایی به آنها تعلق نمیگیرد. نظام بازنشستگی در ایرلند کموبیش شبیه انگلیس است. بهطور کلی بازشستگان این کشور اوضاع رفاهی و سلامت خوبی را پشت سر میگذارند.
آمریکا
حقوق بازنشستگی در آمریکا برای همه یکسان نیست. ایالتهای مختلف قوانین خاص خود را در این زمینه دارند. سن بازنشستگی 65 سال است و میزان دریافتی به سالهای کار و محل زندگی مرتبط خواهد بود. در آمریکا این نکته حائز اهمیت است که فرد بعد از سن بازنشستگی به کار خود ادامه داده یا خیر. این موضوع بر دریافتی مستمری او مؤثر است. آمریکا نیز کشوری است که با بحران سالمندی مواجه است. به همین خاطر تأمین منابع مورد نیاز برای مستمری بازنشستگان از دغدغههای مهم صندوقهای بازنشستگی محسوب میشود.
روسیه
روسیه نیز مانند بسیاری از کشورها در فکر بالابردن سن بازنشستگی است. با توجه به اینکه همچنان قوانین این کشور مطابق استانداردهای اولیه اروپایی است، متوسط سن بازنشستگی مردان ۶۰ و زنان ۵۵ سال خیلی کم به نظر میرسد. سیاستگذاران روسی میخواهند سن بازنشستگی را بهصورت تدریجی افزایش دهند و به ۶۳ سال برای زن و مرد برسانند. طبیعت روسیه سرد و وحشی است. کارکردن در شمال و مناطق بسیار سرد روسیه طاقتفرساست. به همین خاطر افرادی که در این شرایط فعالیت دارند، یا مادران با بیش از پنج فرزند، میتوانند زودتر از موعد مقرر درخواست بازنشستگی کنند. یارانههای سفر، تخفیفهای ویژه برای خرید دارو، تخفیف خرید از سوپرمارکتهای زنجیرهای خاص که در روزهای خاص هفته اعلام میشود به این قشر تعلق میگیرد.
آلمان
مانند بسیاری کشورها در آلمان هم افراد در تمام سالهای کاری خود حقبیمه هزینههای درمانی و بیمه بیکاری را میپردازند. آنها میتوانند در 65سالگی دست از کار بکشند و به دوران فراغت زندگی خود وارد شوند. آلمان به افرادی که حداقل پنج سال کار کرده باشند، مستمری میدهد، البته با توجه به میزان کارکرد. محدودیتی برای بازنشستگی در این کشور وجود ندارد. با توجه به اینکه آلمان با بحران نیروی کار مواجه است، سیاستگذاران این کشور بسیار علاقه دارند که افراد بیشتر در کار بمانند و دیرتر بازنشسته شوند. همچنین افراد در شرایط خاص جسمی و روحی میتوانند دو سال زودتر یعنی در 63 سالگی اعلام بازنشستگی کنند و از تماماً مزایای یک بازنشسته کامل بهره ببرند.
ژاپن
مردم ژاپن به واسطه حمایتهای مالی و بهداشتی دولت طول عمر زیادی دارند، بهنحوی که یکی از پیرترین کشورهای دنیا محسوب میشوند. البته این افزایش طول عمر هزینههایی را هم برای دولت به همراه داشته؛ زیرا برای دوره طولانیتری باید دستمزدهای بازنشستگی پرداخت شود. از طرف دیگر با افزایش طول عمر مردم و کاهش نرخ موالید در این کشور تا یک دهه آینده از شمار افرادی که کار میکنند و حق بیمه بازنشستگی میپردازند، کاسته و بر شمار بازنشستگان افزوده میشود و این شرایط در سالهای به دغدغهای برای مقامات دولتی تبدیل شده و به دنبال راهکاری برای آن هستند.
استرالیا
استرالیا طی سالهای اخیر تغییراتی را در سیستم بازنشستگی خود ایجاد کرده که همین موضوع باعث بهبود شرایط برای این گروه از افراد جامعه شده است. سن بازنشستگی بالا رفته و به 65 تا 67 سال با توجه به شرایط کلی افراد تعیین میشود. این موضوع در ابتدا مردم را نگران کرد اما با گسترش سیستمهای حمایتی و تأمین رفاه، دغدغه اجتماعی نسبت به این موضوع کم شد. مطالعات نشان میدهد برخی حمایتهای دولت در قالب نظام بازنشستگی از سالمندان در این کشور سبب شده است تا افراد در این کشور عمری طولانیتر و تا سالهای پایانی عمر خود سطح سلامت بالاتری داشته باشند. ۱۷درصد از افراد بالاتر از ۴۵ سال در این کشور اعلام کردهاند تا بعد از ۷۰سالگی کار خواهند کرد زیرا از نظر جسمی و روانی توانایی لازم برای کار کردن را دارند. همچنین استرالیا از مهاجران هم برای بازنشستگی استقبال میکند. مردم کشورهای دیگر میتوانند از روشهای سرمایهگذاری و مانند آن، با احراز شرایط از خدمات بازنشستگی در این کشور برخوردار شوند.