روماتیسم قلبی بیماری خودایمنی عفونی
روماتیسم قلبی ازجمله بیماری‌های خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به دلیل التهاب ناشی از عفونت به دریچه‌های قلب حمله می‌کند و باعث بروز آسیب دائمی به ناحیه فوق می‌شود. این بیماری معمولاً پس از ابتلا به یک عفونت استرپتوکوکی مانند عفونت گلو رخ می‌دهد. وقتی دریچه قلب آسیب ببیند نمی‌تواند عملکرد خود را به‌درستی انجام دهد؛ چراکه احتمال نشت خون یا باریک شدن دریچه قلب وجود دارد. با رخ دادن چنین آسیبی، پمپاژ درست خون به سراسر بدن دچار نقص می‌شود و علائم نارسایی قلب نیز پس از مدتی بروز می‌یابد. تب روماتیسمی که عامل اصلی ابتلا به روماتیسم قلبی به شمار می‌رود ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما معمولاً در کودکان ۵ تا ۱۵ سال شیوع بیشتری دارد.
بیتا مهدوی روزنامه نگار
دکتر مراد سهرابی، متخصص قلب و عروق در مورد روماتیسم قلبی به «آتیه‌نو» می‌گوید: «روماتیسم قلبی یک بیماری التهابی ناشی از تب روماتیسمی است که موجب آسیب به قلب و دریچه‌های آن می‌شود. این بیماری به دریچه آئورت قلب آسیب وارد می‌کند یا دریچه میترال را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. گلودردهای چرکی می‌تواند موجب ایجاد التهاب در بدن و روماتیسم قلبی شود و مشکلات جدی برای سلامت ایجاد کند. تب روماتیسمی نوعی بیماری غیرعفونی ناشی از گلودرد چرکی استرپتوکوکی است که به‌وسیله میکروب استرپتوکوک گلو را مبتلا می‌کند. معمولاً پس از بهبود گلودرد یعنی حدود 2 تا 3 هفته بعد بیمار مجدداً تب می‌کند و علائم مفصلی و قلبی ناشی از تب روماتیسمی هویدا می‌شود. با این حال، احتمال دارد افراد مبتلا به گلودرد استرپتوکوکی گاهی هیچ علامتی نداشته باشند. این افراد احساس بیماری ندارند، اما همچنان می‌توانند عفونت را به دیگران منتقل کنند. گلودرد استرپتوکوکی از طریق قطرات تنفسی که هنگام عطسه، سرفه یا صحبت‌کردن پخش می‌شوند سرایت پیدا می‌کند. این گلودرد در کودکان و نوجوانان بسیار شایع‌تر از بزرگسالان است؛ چراکه افراد جوان‌تر در معرض تعداد زیادی میکروب قرار نگرفته‌اند و در برابر بسیاری از آن‌ها مصونیت ندارند. معمولاً پس از بهبود گلودرد بیمار مجدداً تب می‌کند و علائم مفصلی، قلبی ناشی از تب روماتیسمی خود را نشان می‌دهد. از نظر علمی ثابت شده تا کسی گلودرد چرکی استرپتوکوکی نگیرد مبتلا به روماتیسم قلبی نمی‌شود.»
او در پاسخ به این پرسش که بیشتر چه کسانی مستعد این بیماری هستند می‌افزاید: «از نظر استعداد ژنتیکی یا اکتسابی به نظر نمی‌رسد عاملی وجود داشته باشد. معمولاً در اپیدمی‌های گلودرد چرکی حدود سه‌درصد افراد ممکن است به تب روماتیسمی مبتلا شوند. این‌ها معمولاً در حدود 5 تا 15 سال سن دارند. در این محدوده سنی یعنی سنین مدرسه، نوجوانی و جوانی گلودرد چرکی شایع است. براساس یافته‌های علمی تشابه آنتی‌ژن‌های بافت‌هایی از بدن مانند قلب، مفصل و... با بعضی آنتی‌ژن‌های میکروبی سبب می‌شود هنگامی که بدن میزبان برای از بین بردن میکروب آنتی‌کر ترشح می‌کند بافت‌های خودی نیز به دلیل تشابه مورد حمله قرار می‌گیرند و علائم بیماری بروز پیدا می‌کند.»
علائم
این متخصص قلب و عروق در مورد علائم بیماری فوق توضیح می‌دهد: «بیماری در 70درصد موارد به صورت گرفتاری مفاصل رخ می‌نماید. معمولاً بیمار دچار تب، درد، تورم، التهاب، قرمزی و گرمی مفاصل به‌خصوص مفاصل بزرگ مانند زانو، مچ دست‌ها، پاها، مفصل ران و شانه می‌شود، اما همه مفاصل می‌توانند گرفتار شوند. یکی دیگر از علائم بیماری مهاجر بودن درد و تورم مفاصل آرتریت است؛ بدین معنی که مفاصل جدید طی چند روز گرفتار می‌شوند و مفاصل قبلی خودبه‌خود روبه بهبود می‌روند. در 50درصد موارد قلب گرفتار می‌شود که گرفتاری قلب از هفته دوم مشهود است. موارد خفیف فقط در معاینه مکرر و روزانه قلب بیماران به وسیله پزشک تشخیص داده می‌شود و در موارد شدید بیمار دچار علائم حاد نارسایی قلبی می‌شود که از نظر بالینی قابل‌تشخیص است. از نشانه‌های کمیاب و بعضاً دیررس بیماری بروز یک‌سری علائم عصبی به‌صورت حرکات غیرطبیعی نامنظم و غیرارادی در اندام‌ها و عضلات بدن است.»
درمان
او در مورد درمان رماتیسم قلبی می‌گوید: «درمان این بیماری معمولاً با دارو‌های ضد‌التهابی خوراکی برای تورم مفاصل شروع می‌شود که در رأس آن‌ها آسپرین قرار دارد. در موارد گرفتاری قلبی (کاردیت) معمولاً از کورتن استفاده می‌شود و معمولاً به مدت 6 تا 8 هفته درمان زیر نظر پزشک به صورت بستری یا سرپایی ادامه پیدا می‌کند. تشخیص به‌موقع بیماری اهمیت زیادی دارد؛ زیرا علائم مفصلی را که شدیداً آزاردهنده و فلج‌کننده هستند می‌توان با درمان دارویی برطرف کرد. همچنین عارضه قلبی که به‌صورت نارسایی دریچه‌ای اتفاق می‌افتد، با تشخیص در معاینه و روش‌های اکوکاردیوگرافی، تحت درمان قرار می‌گیرد و از شدت آن جلوگیری می‌شود. بعد از آن با روش‌های پیشگیری ثانویه امکان ممانعت از عود مجدد بیماری در آینده نزدیک و دور وجود دارد. عود‌های مکرر بیماری که در اثر عفونت‌های مجدد و مکرر گلو با استرپتوکوک پیش خواهد آمد به تشدید ضایعات دریچه‌ای بیمار منجر می‌شود و زمینه را برای بزرگی قلب و نارسایی و نیاز به اعمال جراحی فراهم می‌کند.»
بیماران در طول دوره درمان تحت نظر پزشک هستند. ابتدا به صورت بستری و بعداً به سرپایی معاینه می‌شوند سپس آمپول پنی‌سیلین را تا مدت‌ها دریافت می‌کنند. چنانچه مجدداً بیمار دچار گلودرد و یا علائم قلبی به‌صورت تپش، درد سینه و تنگی نفس شود باید به پزشک مراجعه کند.
عوارض
سهرابی در مورد عوارض این بیماری اضافه می‌کند: «علائم التهابی مفاصل با نام آرتریت، ضمن درمان و پس از گذشت دوره حمله بیماری برطرف می‌شوند و معمولاً هیچ‌گونه عارضه‌ای در مفصل باقی نمی‌ماند، اما اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، درجاتی هرچند خفیف از نارسایی دریچه‌ای چیزی حدود 30 تا 50درصد باقی می‌ماند. کسانی که بیشتر از یک حمله تب روماتیسمی داشته‌اند تقریباً همیشه عوارض نارسایی و تنگی دریچه‌ای را با خود خواهند داشت. از این‌رو بیماران باید در موارد اعمال جراحی به‌خصوص کار‌های دندانپزشکی حتماً پزشک خود را در مورد مصرف آنتی‌بیوتیک در جریان قرار دهند، از انجام دادن کار‌های سنگین بپرهیزند و تا سن 40سالگی آمپول را ماهانه دریافت کنند.»
او در پاسخ به این پرسش که بیشتر چه کسانی مستعد این بیماری هستند می‌افزاید: «از نظر استعداد ژنتیکی یا اکتسابی به نظر نمی‌رسد عاملی وجود داشته باشد. معمولاً در اپیدمی‌های گلودرد چرکی حدود سه‌درصد افراد ممکن است به تب روماتیسمی مبتلا شوند. این‌ها معمولاً در حدود 5 تا 15 سال سن دارند. در این محدوده سنی یعنی سنین مدرسه، نوجوانی و جوانی گلودرد چرکی شایع است. براساس یافته‌های علمی تشابه آنتی‌ژن‌های بافت‌هایی از بدن مانند قلب، مفصل و... با بعضی آنتی‌ژن‌های میکروبی سبب می‌شود هنگامی که بدن میزبان برای از بین بردن میکروب آنتی‌کر ترشح می‌کند بافت‌های خودی نیز به دلیل تشابه مورد حمله قرار می‌گیرند و علائم بیماری بروز پیدا می‌کند.»
علائم
این متخصص قلب و عروق در مورد علائم بیماری فوق توضیح می‌دهد: «بیماری در 70درصد موارد به صورت گرفتاری مفاصل رخ می‌نماید. معمولاً بیمار دچار تب، درد، تورم، التهاب، قرمزی و گرمی مفاصل به‌خصوص مفاصل بزرگ مانند زانو، مچ دست‌ها، پاها، مفصل ران و شانه می‌شود، اما همه مفاصل می‌توانند گرفتار شوند. یکی دیگر از علائم بیماری مهاجر بودن درد و تورم مفاصل آرتریت است؛ بدین معنی که مفاصل جدید طی چند روز گرفتار می‌شوند و مفاصل قبلی خودبه‌خود روبه بهبود می‌روند. در 50درصد موارد قلب گرفتار می‌شود که گرفتاری قلب از هفته دوم مشهود است. موارد خفیف فقط در معاینه مکرر و روزانه قلب بیماران به وسیله پزشک تشخیص داده می‌شود و در موارد شدید بیمار دچار علائم حاد نارسایی قلبی می‌شود که از نظر بالینی قابل‌تشخیص است. از نشانه‌های کمیاب و بعضاً دیررس بیماری بروز یک‌سری علائم عصبی به‌صورت حرکات غیرطبیعی نامنظم و غیرارادی در اندام‌ها و عضلات بدن است.»
درمان
او در مورد درمان رماتیسم قلبی می‌گوید: «درمان این بیماری معمولاً با دارو‌های ضد‌التهابی خوراکی برای تورم مفاصل شروع می‌شود که در رأس آن‌ها آسپرین قرار دارد. در موارد گرفتاری قلبی (کاردیت) معمولاً از کورتن استفاده می‌شود و معمولاً به مدت 6 تا 8 هفته درمان زیر نظر پزشک به صورت بستری یا سرپایی ادامه پیدا می‌کند. تشخیص به‌موقع بیماری اهمیت زیادی دارد؛ زیرا علائم مفصلی را که شدیداً آزاردهنده و فلج‌کننده هستند می‌توان با درمان دارویی برطرف کرد. همچنین عارضه قلبی که به‌صورت نارسایی دریچه‌ای اتفاق می‌افتد، با تشخیص در معاینه و روش‌های اکوکاردیوگرافی، تحت درمان قرار می‌گیرد و از شدت آن جلوگیری می‌شود. بعد از آن با روش‌های پیشگیری ثانویه امکان ممانعت از عود مجدد بیماری در آینده نزدیک و دور وجود دارد. عود‌های مکرر بیماری که در اثر عفونت‌های مجدد و مکرر گلو با استرپتوکوک پیش خواهد آمد به تشدید ضایعات دریچه‌ای بیمار منجر می‌شود و زمینه را برای بزرگی قلب و نارسایی و نیاز به اعمال جراحی فراهم می‌کند.»
بیماران در طول دوره درمان تحت نظر پزشک هستند. ابتدا به صورت بستری و بعداً به سرپایی معاینه می‌شوند سپس آمپول پنی‌سیلین را تا مدت‌ها دریافت می‌کنند. چنانچه مجدداً بیمار دچار گلودرد و یا علائم قلبی به‌صورت تپش، درد سینه و تنگی نفس شود باید به پزشک مراجعه کند.
عوارض
سهرابی در مورد عوارض این بیماری اضافه می‌کند: «علائم التهابی مفاصل با نام آرتریت، ضمن درمان و پس از گذشت دوره حمله بیماری برطرف می‌شوند و معمولاً هیچ‌گونه عارضه‌ای در مفصل باقی نمی‌ماند، اما اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، درجاتی هرچند خفیف از نارسایی دریچه‌ای چیزی حدود 30 تا 50درصد باقی می‌ماند. کسانی که بیشتر از یک حمله تب روماتیسمی داشته‌اند تقریباً همیشه عوارض نارسایی و تنگی دریچه‌ای را با خود خواهند داشت. از این‌رو بیماران باید در موارد اعمال جراحی به‌خصوص کار‌های دندانپزشکی حتماً پزشک خود را در مورد مصرف آنتی‌بیوتیک در جریان قرار دهند، از انجام دادن کار‌های سنگین بپرهیزند و تا سن 40سالگی آمپول را ماهانه دریافت کنند.»
ارسال دیدگاه
