بهره‌وری سبز یک راهبرد چندبعدی
علی بهشتی کارشناس بهره‌وری
صنعتی شدن کشورها، افزایش مصرف‌گرایی و بهره‌برداری بیش از حد از منابع طبیعی به‌ویژه سوخت‌های فسیلی بدون توجه به نسل‌های آینده سبب بروز مشکلات عدیده زیستمحیطی شده است. ازجمله این مشکلات می‌توان به گرمایش جهانی، تغییرات اقلیمی، آلودگی آب‌وهوا، خشک‌شدن منابع آب و سفره‌های زیرزمینی و کاهش تنوع زیستی اشاره کرد.
بر همین اساس بهره‌وری سبز با آینده‌نگری، برگرفته از تلفیق دو واژه کلیدی بهبود بهره‌وری و حفاظت از محیطزیست است که به عنوان یک راهکار و نوآوری در مسیر دستیابی به اقتصاد مقاومتی و توسعه پایدار، بر صیانت از محیطزیست، بهینه‌سازی مصرف و بهره‌برداری از منابع طبیعی، توسعه و رشد مستمر اقتصادی تأکید دارد.
راهبرد بهره‌وری سبز با به‌کارگیری ابزارها و تکنیک‌های مرتبط از طریق ارزیابی عملکرد بنگاه‌های اقتصادی (اعم از بنگاه‌های تولیدی، خدماتی، صنعتی و کشاورزی)، قیمت‌گذاری هدررفت‌ها و ضایعات منابع اقتصادی در فرایند تولید و تلاش در جهت کاهش آلودگی و اثرات مخرب زیستمحیطی بنگاه‌ها موجب ارتقای بهره‌وری، سود، رقابت‌پذیری و بهبود کیفیت زندگی بشر می‌شود.
بهره‌وری سبز در صنعت، تنها به تغییر فناوری تأکید ندارد، بلکه با تمرکز بر استفاده کارا و بهینه از مواد اولیه، انرژی و آب به‌منظور کاهش تولید ضایعات و توجه به محیطزیست در تمام مراحل تولید یا دوره حیات محصول، موجب تغییر نگرش در همه سطوح بخش مدیریت می‌شود.
در نتیجه کاهش مصرف نهاده‌های تولید به ازای مقدار مشخصی تولید یا ارائه خدمات، کاهش هزینه‌های تولید، کیفیت و رقابت‌پذیری محصولات در سطح ملی و جهانی را به همراه خواهد داشت که رشد اقتصادی را بهبود می‌بخشد.
بنابراین از پیامدهای کلیدی بهره‌وری سبز، رشد اقتصاد سبز است. به‌طور کلی به‌کارگیری این نوع بهره‌وری در همه صنایع و بنگاه‌های تولیدی کوچک و بزرگ، افزایش سودآوری و رشد اقتصادی را با توجه به مسائل زیستمحیطی به همراه دارد که می‌توان آن را نگرشی دوستدار محیطزیست دانست.
تمامی رویکردهای پیشین برای حمایت از محیطزیست به نادیده گرفتن یا حذف فعالیت‌های اقتصادی منجر شده است. به‌طور سنتی ثابت شده که فناوری یا روش انتهای فرایند (End-of-Pipe) بسیار گران و بی‌تأثیر است. از آنجایی که راهکارهای پیشگیری‌‌کننده مدیریت زیستمحیطی، روی بهره‌وری تمرکز نکرده بودند، بنابراین همراه با بهره‌وری تأثیر مثبت چنین برنامه‌هایی بر محیطزیست و تجارت کاهش یافت. در همین حال، پیمان‌نامه‌ها و برنامه‌های سنتی بهبود بهره‌وری مشکلات و مسائل زیستمحیطی را نادیده گرفته یا فرصت کمی را به شرکت‌ها برای تمرکز روی چنین مشکلاتی در راهبردی تجارت‌شان داده است.
اکنون به‌نظر می‌رسد که بهره‌وری سبز بر این رویکردهای قدیمی فائق آمده و حمایت از محیطزیست را با کیفیت، اثرگذاری بر هزینه‌ها و ابداع فناورانه برای به‌وجود آوردن رقابت در هم آمیخته است. در بخش صنایع، بهبود در بهره‌وری سبز آثار مثبت بسیاری را از کاهش مصرف سوخت و مصرف مواد خام تا کاهش مخارج حق‌بیمه سبب شده است. اثرگذاری در هزینه‌ها، سودآوری، رقابت و بهبود در کار محیطزیست از اهداف اساسی هر برنامه راهبردی بهره‌وری سبز است. این مفهوم بهبود فرایند کار، ایمنی و بهداشت کارکنان و همچنین کیفیت محصول را مورد توجه قرار می‌دهد و خلاقیت را تشویق و ترغیب می‌کند و سبب ایجاد و جلب بازارها و مشتریان جدید می‌شود. تشویق به سرمایه‌گذاری، سبب اشتغال و کارآفرینی می‌شود و راهبرد چندمنظوره‌ای است که هم عملکرد بنگاه‌ها و هم کیفیت زندگی را به‌طور همه‌جانبه ارتقا می‌دهد. بر این اساس، بهره‌وری سبز یک راهبرد چند بعدی است که عملکرد تجارت و از همه مهم‌تر بهبود کیفیت زندگی را دربر دارد. همچنین ذکر این نکته ضروری است که باید بهره‌وری سبز نیز در کشورمان مورد توجه قرار گیرد و با فرهنگ‌سازی در این رابطه، زمینه ترویج آن فراهم شود.
بر همین اساس بهره‌وری سبز با آینده‌نگری، برگرفته از تلفیق دو واژه کلیدی بهبود بهره‌وری و حفاظت از محیطزیست است که به عنوان یک راهکار و نوآوری در مسیر دستیابی به اقتصاد مقاومتی و توسعه پایدار، بر صیانت از محیطزیست، بهینه‌سازی مصرف و بهره‌برداری از منابع طبیعی، توسعه و رشد مستمر اقتصادی تأکید دارد.
راهبرد بهره‌وری سبز با به‌کارگیری ابزارها و تکنیک‌های مرتبط از طریق ارزیابی عملکرد بنگاه‌های اقتصادی (اعم از بنگاه‌های تولیدی، خدماتی، صنعتی و کشاورزی)، قیمت‌گذاری هدررفت‌ها و ضایعات منابع اقتصادی در فرایند تولید و تلاش در جهت کاهش آلودگی و اثرات مخرب زیستمحیطی بنگاه‌ها موجب ارتقای بهره‌وری، سود، رقابت‌پذیری و بهبود کیفیت زندگی بشر می‌شود.
بهره‌وری سبز در صنعت، تنها به تغییر فناوری تأکید ندارد، بلکه با تمرکز بر استفاده کارا و بهینه از مواد اولیه، انرژی و آب به‌منظور کاهش تولید ضایعات و توجه به محیطزیست در تمام مراحل تولید یا دوره حیات محصول، موجب تغییر نگرش در همه سطوح بخش مدیریت می‌شود.
در نتیجه کاهش مصرف نهاده‌های تولید به ازای مقدار مشخصی تولید یا ارائه خدمات، کاهش هزینه‌های تولید، کیفیت و رقابت‌پذیری محصولات در سطح ملی و جهانی را به همراه خواهد داشت که رشد اقتصادی را بهبود می‌بخشد.
بنابراین از پیامدهای کلیدی بهره‌وری سبز، رشد اقتصاد سبز است. به‌طور کلی به‌کارگیری این نوع بهره‌وری در همه صنایع و بنگاه‌های تولیدی کوچک و بزرگ، افزایش سودآوری و رشد اقتصادی را با توجه به مسائل زیستمحیطی به همراه دارد که می‌توان آن را نگرشی دوستدار محیطزیست دانست.
تمامی رویکردهای پیشین برای حمایت از محیطزیست به نادیده گرفتن یا حذف فعالیت‌های اقتصادی منجر شده است. به‌طور سنتی ثابت شده که فناوری یا روش انتهای فرایند (End-of-Pipe) بسیار گران و بی‌تأثیر است. از آنجایی که راهکارهای پیشگیری‌‌کننده مدیریت زیستمحیطی، روی بهره‌وری تمرکز نکرده بودند، بنابراین همراه با بهره‌وری تأثیر مثبت چنین برنامه‌هایی بر محیطزیست و تجارت کاهش یافت. در همین حال، پیمان‌نامه‌ها و برنامه‌های سنتی بهبود بهره‌وری مشکلات و مسائل زیستمحیطی را نادیده گرفته یا فرصت کمی را به شرکت‌ها برای تمرکز روی چنین مشکلاتی در راهبردی تجارت‌شان داده است.
اکنون به‌نظر می‌رسد که بهره‌وری سبز بر این رویکردهای قدیمی فائق آمده و حمایت از محیطزیست را با کیفیت، اثرگذاری بر هزینه‌ها و ابداع فناورانه برای به‌وجود آوردن رقابت در هم آمیخته است. در بخش صنایع، بهبود در بهره‌وری سبز آثار مثبت بسیاری را از کاهش مصرف سوخت و مصرف مواد خام تا کاهش مخارج حق‌بیمه سبب شده است. اثرگذاری در هزینه‌ها، سودآوری، رقابت و بهبود در کار محیطزیست از اهداف اساسی هر برنامه راهبردی بهره‌وری سبز است. این مفهوم بهبود فرایند کار، ایمنی و بهداشت کارکنان و همچنین کیفیت محصول را مورد توجه قرار می‌دهد و خلاقیت را تشویق و ترغیب می‌کند و سبب ایجاد و جلب بازارها و مشتریان جدید می‌شود. تشویق به سرمایه‌گذاری، سبب اشتغال و کارآفرینی می‌شود و راهبرد چندمنظوره‌ای است که هم عملکرد بنگاه‌ها و هم کیفیت زندگی را به‌طور همه‌جانبه ارتقا می‌دهد. بر این اساس، بهره‌وری سبز یک راهبرد چند بعدی است که عملکرد تجارت و از همه مهم‌تر بهبود کیفیت زندگی را دربر دارد. همچنین ذکر این نکته ضروری است که باید بهره‌وری سبز نیز در کشورمان مورد توجه قرار گیرد و با فرهنگ‌سازی در این رابطه، زمینه ترویج آن فراهم شود.
ارسال دیدگاه
