
لوپوس بیماری پوستی ناشی از خودایمنی
لوپوس یک بیماری مزمن خودایمنی است. به این معنا که این بیماری سیستم ایمنی بدن، سلولها و بافتهای خودی را بیگانه تلقی میکند و با ترشح آنتیبادیها سعی در نابودی آنها دارد. در واقع این بیماری به دلیل اشتباه سیستم ایمنی بدن ایجاد میشود. این بیماری مفاصل، پوست، مغز، ریهها، کلیهها و عروق را تحتتأثیر قرارداده و شدت آن از حالت خفیف تا مرحله وخیم متغیر است. سپری کردن دوره درمانی مؤثر و برخوردار بودن از سبک زندگی صحیح، به افزایش کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به لوپوس کمک قابلتوجهی میکند. علائم این بیماری در همه افراد یکسان نیست. همچنین روند بیماری بهشکلی است که در افرادی بعد از مدتی کوتاه بهبود مییابد و در برخی دیگر تا مدت طولانی باقی میماند. همچنین علائم به درگیر بودن ناحیه آسیبدیده هم بستگی دارد. تمام افراد در معرض ابتلا به این بیماری هستند چون بیماری یک علت مشخص و واحد ندارد. اما زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا میشوند. بازه سنی افرادی که به این بیماری مبتلا میشوند ۱۵ تا ۴۵ سال است و در افراد کمتر از پنج سال شیوع بسیار کمی دارد. بررسیهای انجمن لوپوس ایران حاکی از این است که در حال حاضر حدود 2500 بیمار مبتلا به لوپوس در كشور شناسایی شدهاند، اما پیشبینی میشود كه شمار این بیماران بیش از 30هزار تن باشد.
بیتا مهدوی روزنامه نگار
او ادامه میدهد: «هنوز علت دقیق بیماری مشخص نیست، اما فاکتورهای ژنتیکی در استعداد ابتلا به بیماری نقش عمده دارند. به نظر میرسد در صورت وجود زمینه ژنتیکی مناسب، عوامل محیطی وارد عمل میشوند و بیماری را ایجاد میکنند. از نمونههای مهم عوامل محیطی که میتواند منجر به تشدید یا بروز بیماری شود میتوان از نور آفتاب نام برد. بیماران مبتلا به لوپوس بعد از مدتی به این باور میرسند که آفتاب دشمن آنهاست. نور آفتاب نهتنها منجر به ظهور بثورات پوستی میشود بلکه میتواند سایر اعضا را نیز درگیر کند. امروزه اثبات شده که حتی نور فلورسنت نیز میتواند در تشدید بیماری مؤثر باشد. از عوامل مهم دیگر عوامل هورمونی است. 90درصد بیماران مبتلا به لوپوس را خانمها تشکیل میدهند. به همین علت به نظر میآید هورمونهای زنانه خصوصاً استروژن در ایجاد بیماری دخیل باشند، لذا مصرف قرصهای ضدبارداری حاوی استروژن روش مناسبی برای جلوگیری از بارداری در این بیماران نیست و باید از روشهای دیگر استفاده کنند. حاملگی معمولاً منجر به تشدید این بیماری میشود. بنابراین ضرورت دارد بیماران لوپوس قبل از بارداری پزشک خود را مطلع کنند. مصرف سیگار و رنگ مو نیز در ایجاد بیماری مؤثر است. به همین دلیل لازم است حتیالامکان از مصرف آنها خودداری شود. همچنین مصرف بعضی داروها که دارای ترکیبات سولفونامید پنیسیلین هستند باید متوقف شود. از عوامل محیطی دیگر میتوان از مواد غذایی مانند جوانه گیاهان وکرفس نام برد که باعث تشدید این بیماری میشوند. عامل مهم بعدی در بروز این بیماری عفونتها بخصوص عفونتهای ویروسی هستند.»
علائم بالینی
این متخصص روماتولوژی در مورد علائم بالینی این بیماری میافزاید: «علائم بالینی بیماری لوپوس بسیار متنوع است. چینیها این بیماری را (هیدرا) یا اژدهای هزارسر مینامند که هر سر آن یک شکل دارد. البته این باور درستی از بیماری نیست. گرچه بیماری علائم بالینی متنوعی دارد، اما مانند اژدها نیست، زیرا میتوان با تحتنظر گرفتن درمان دارویی به میزان قابلملاحظهای از عوارض خطیر آن جلوگیری کرد. شایعترین علامت بیماران مبتلا به لوپوس، درد یا تورم مفصلی است که میتواند حالت مزمن یا عودکننده داشته باشد، اما خوشبختانه منجر به آسیب مفصلی نمیشود. درگیری مفصلی معمولاً چندمفصلی است و درگیری تکمفصلی بیانگر وجود عوارض خاصی است که نیاز به بررسی بیشتر دارد. دردهای عضلانی و تب در هنگام فعال بودن بیماری شایع است. علامت شایع بعدی درگیری پوست است که شبیه بال پروانه بر روی گونهها و پل بینی باشد که حالت قرمز رنگ دارد و معمولاً به نور آفتاب حساس است. حساسیت به نور آفتاب در 70 درصد بیماران مبتلا به لوپوس مشاهده میشود. این نوع درگیری پوستی معمولاً منجر به آسیب پوستی نمیشود و بعد از بهبودی هیچ اثری از آن به جا نمیماند، اما در این بیماری بثورات پوستی مزمنی مشاهده میشود که منجر آسیب پوستی ایجاد میکنند. از علائم دیگر میتوان به ریزش مو نام برد که با شکنندگی مو همراه است و منجر به ریزش مو هنگام فعالیت بیماری یا پس از دارو درمانی میشود. عوارض کلیوی بیماری در صورت عدم درمان مناسب میتواند منجر به نارسایی مزمن کلیوی شود. خوشبختانه با درمان بهموقع و مناسب به راحتی میتوان این عارضه را کنترل و از عوارض آن پیشگیری کرد. به همین دلیل بیماران مبتلا به لوپوس باید بهطور منظم تحت بررسی باشند. درگیری مغزی در این بیماران شیوع چندانی ندارد. گاهی اوقات نیز بیماران به سردردهای مزمن مبتلا میشوند. از علائم دیگر بیماری سقطهای مکرر یا لخته شدن خون در عروق به حساب میآید. بیماری هنگام فعالیت میتواند منجر به کاهش سلولهای مختلف در خون ازجمله گلبول قرمز و سفید و یا پلاکت شود.»
درمان
راسخ در مورد درمان این بیماری یادآور میشود: «داروهای مختلفی در درمان این بیماری به کار میرود که دارای ترکیبات کورتون هستند و به مرور زمان پزشک از میزان آنها میکاهد. بیماران تحت درمان کورتون باید مراقب افزایش فشارخون، قند و چربی خون خود باشند. علاوه بر آن باید به میزان کافی کلسیم و ویتامین دی مصرف کنند. در صورتی که کورتون به مدت طولانی برای بیماران تجویز شود باید اقدامات پیشگیریکننده از پیشرفت پوکی استخوان و سنجش تراکم استخوان بهصورت دورهای انجام شود.»