کبد چرب تهدیدی جدی برای سلامت ایرانیان
کبد چرب، بیماری رایجی در جامعه است که در اثر تجمع چربی در سلول‌های کبدی به‌وجود می‌آید. انباشته شدن چربی در سلول‌های کبدی می‌تواند به التهاب این سلول‌ها منجر شود. مصرف برخی داروها، چاقی، اضافه‌وزن و کم‌تحرکی منجر به بروز کبد چرب می‌شود. اگر این بیماری به‌موقع درمان نشود، ممکن است سایر عوارض کبدی بخصوص سیروز کبدی را در پی داشته باشد و در نهایت به مرگ بیمار بینجامد. بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که 25درصد بزرگسالان جهان و هشت درصد کودکان و نوجوانان مبتلا به این بیماری هستند. این در حالی است که طی سه دهه گذشته، آمار بیماران بیش از دو برابر شده و به ۱۲۲ میلیون نفر رسیده است. متأسفانه در کشور ما نیز این بیماری از متوسط جهانی بالاتر رفته است. براساس آمار‌های مرکز تحقیقات گوارش و کبد در ایران حدود 30 تا 40درصد در جمعیت بالای ۱۸ سال مبتلا به این بیماری هستند. کبد چرب، مهم‌ترین عامل خطر عمده برای بیماری‌های قلبی عروقی است. نخستین و اساسی‌ترین اقدام درمانی برای کبد چرب، ورزش و کاهش وزن است.
بیتا مهدوی روزنامه نگار
دکتر علیرضا صمیمی، متخصص گوارش و کبد در مورد بیماری کبد چرب به «آتیه‌نو» می‌گوید: «کبد یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین اندام‌های بدن است که به دفع سموم کمک می‌کند. سلامت کبد به نوع تغذیه و داروهای مصرفی ارتباط دارد. کبد چرب زمانی در بدن ایجاد می‌شود که چربی اضافی در کبد افراد انباشته شود. تجمع بیش از حد چربی در بدن باعث ایجاد التهاب در کبد شده، به آن آسیب رسانده و باعث ایجاد زخم در آن می‌شود و در موارد شدیدتر، می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود. عوامل زیادی باعث ایجاد کبد چرب می‌شود که می‌توان به چاقی، دیابت، کم‌تحرکی، مصرف برخی داروها مانند تتراسایکلین و والپوریک اسید و مسمومیت شیمیایی اشاره کرد. نوع دوم کبد چرب به دلیل تغییر در شیوه زندگی، تحرک و تغذیه مردم در حال افزایش است. این نوع از کبد چرب بیماری خاموشی است که در بسیاری موارد در مراحل ابتدایی علائم خاصی ندارد اما وجود کبد چرب نشان دهنده وجود یک نقص متابولیک در بدن است و خطر بروز بیماری دیابت و سکته‌های قلبی و مغزی را افزایش می‌دهد.
او با بیان این مطلب که عوامل زیادی مانند سن و وضعیت تغذیه در به‌وجود آمدن این بیماری مؤثرند می‌افزاید: «عدم تحرک یکی از شایع‌ترین علل کبد چرب است و شدت بیماری در افرادی که تحرک کافی بدنی ندارند و ورزش نمی‌کنند بیشتر است. سوء‌تغذیه و کمبود پروتئین غذای مصرفی یکی از عوامل کبد چرب درکشورهای توسعه‌نیافته در سنین جوانی است. بیماران مبتلا به دیابت که چاق هستند و تحت کنترل نیستند و همچنین بیمارانی که از کورتن استفاده می‌کنند نیز در معرض ابتلا به این بیماری هستند. برخی از سموم مانند ددت نیز سبب کبد چرب می‌شوند. از دیگر علل می‌توان به مقاومت به انسولین، سطح بالای چربی خون، سندروم متابولیک، کم‌کاری تیروئید، کاهش عملکرد هیپوفیز، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، کاهش وزن سریع، بیماری‌های التهابی روده و وجود سابقه خانوادگی اشاره کرد.»
در بیشتر موارد این عارضه بدون علامت است و پزشک در بررسی آزمایشگاهی یا سونوگرافی یا سی‌تی‌‌اسکن به‌طور اتفاقی آن را کشف می‌کند. فرد به‌ندرت از ضعف و بی‌حالی، خستگی دائمی و احساس فشار و درد مبهم در ناحیه فوقانی و راست شکم شاکی است.
علائم
این متخصص گوارش و کبد در مورد علائم این بیماری یادآوری می‌کند: «علائم کبد چرب به عواملی مانند میزان تجمع چربی در کبد و بیماری زمینه‌ای بستگی دارد. معمولاً افرادی که در اثر چاقی و دیابت به این بیماری مبتلا می‌شوند بدون علامت هستند و ممکن است تنها کبد مختصری بزرگ شده و یا حساسیت در لمس کبد وجود داشته باشد، در این بیماران آنزیم‌های کبدی نرمال هستند. معمولاً درد شدید شکم (در قسمت راست و فوقانی) همراه تهوع و استفراغ وجود دارد. از علائم دیگر می‌توان به خستگی شدید، ضعف، کاهش وزن، زرد شدن پوست یا چشم‌ها، خارش طولانی‌مدت و آپنه خواب، پف زیر چشم، سفید شدن موها و تیره شدن رنگ پوست اشاره کرد.»
انواع کبد چرب
او با بیان این مطلب که چربی کبد به سه دسته نوع اول، نوع دوم و بارداری تقسیم می‌شود می‌افزاید: «در نوع اول تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است. محققان علت اصلی ایجاد کبد چرب را پیدا نکرده‌اند، با این وجود فاکتورهای بسیاری مانند چاقی و دیابت می‌تواند ریسک آن را افزایش دهد. نوع دوم زمانی اتفاق می‌افتد که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه می‌شود. در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند باعث فیبروز کبدی شود که در موارد شدید، به سیروز و نارسایی کبد تبدیل می‌شود. کبد چرب بارداری هم بسیار نادر است، با این حال جمع شدن چربی در هنگام بارداری می‌تواند خطراتی جدی برای مادر و جنین داشته باشد. این بیماری با هورمون‌های دوران بارداری در ارتباط است.»
مراحل کبد چرب
دکتر صمیمی‌می‌گوید: «بیماری کبد چرب دارای چهار مرحله است که شامل گرید (یک) یعنی ساده‌ترین نوع کبد چرب است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم است. البته این گرید با افزایش فعالیت‌های روزانه و تغذیه سالم کاملاً برطرف می‌شود. مورد دیگر گرید (۲) کبد چرب است که در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد. وضعیت بعدی یعنی گرید (۳) کبد چرب تنها با بهبود سبک زندگی مانند ورزش، تغذیه مناسب (کاهش مصرف انواع گوشت، فست‌فودها، چربی‌ها و غذا‌های چرب) کاهش استرس و دیگر موارد قابل درمان خواهد بود. البته این هشداری است برای افراد دارای کبد چرب گرید (1) و (2) که در درمان بیماری خود سهل‌انگاری می‌کنند. گرید (۴) کبد چرب آخرین مرحله بیماری و به سیروز کبدی معروف است که در صورت اقدام نکردن برای بهبود بیماری پیوند کبد برای فرد ضرورت دارد.»
راه‌های درمان
او در مورد راه‌های درمان کبد چرب توضیح می‌دهد: «کاهش وزن یکی از مهم‌ترین راه‌های درمان کبد چرب است. کاهش حتی ۵ الی ۱۰درصد از وزن بدن می‌تواند به بهبود عملکرد کبد کمک کند. همچنین تغییر رژیم غذایی و داشتن روند غذایی سالم شامل میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل، ابتلا به کبد چرب را تا حد چشمگیری کاهش می‌دهد. از طرفی ورزش منظم می‌تواند به کاهش وزن، بهبود عملکرد کبد و کاهش خطر ابتلا به عوارض کبد چرب منجر شود. در کنار ورزش برای کمک به کاهش وزن می‌توانید برای خرید قرص ال کارنیتین که یک چربی‌سوز است، اقدام کنید. در آخر اگر به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا فشارخون بالا مبتلا هستید، مهم است که این بیماری‌ها را تحت کنترل داشته باشید.»
او با بیان این مطلب که عوامل زیادی مانند سن و وضعیت تغذیه در به‌وجود آمدن این بیماری مؤثرند می‌افزاید: «عدم تحرک یکی از شایع‌ترین علل کبد چرب است و شدت بیماری در افرادی که تحرک کافی بدنی ندارند و ورزش نمی‌کنند بیشتر است. سوء‌تغذیه و کمبود پروتئین غذای مصرفی یکی از عوامل کبد چرب درکشورهای توسعه‌نیافته در سنین جوانی است. بیماران مبتلا به دیابت که چاق هستند و تحت کنترل نیستند و همچنین بیمارانی که از کورتن استفاده می‌کنند نیز در معرض ابتلا به این بیماری هستند. برخی از سموم مانند ددت نیز سبب کبد چرب می‌شوند. از دیگر علل می‌توان به مقاومت به انسولین، سطح بالای چربی خون، سندروم متابولیک، کم‌کاری تیروئید، کاهش عملکرد هیپوفیز، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، کاهش وزن سریع، بیماری‌های التهابی روده و وجود سابقه خانوادگی اشاره کرد.»
در بیشتر موارد این عارضه بدون علامت است و پزشک در بررسی آزمایشگاهی یا سونوگرافی یا سی‌تی‌‌اسکن به‌طور اتفاقی آن را کشف می‌کند. فرد به‌ندرت از ضعف و بی‌حالی، خستگی دائمی و احساس فشار و درد مبهم در ناحیه فوقانی و راست شکم شاکی است.
علائم
این متخصص گوارش و کبد در مورد علائم این بیماری یادآوری می‌کند: «علائم کبد چرب به عواملی مانند میزان تجمع چربی در کبد و بیماری زمینه‌ای بستگی دارد. معمولاً افرادی که در اثر چاقی و دیابت به این بیماری مبتلا می‌شوند بدون علامت هستند و ممکن است تنها کبد مختصری بزرگ شده و یا حساسیت در لمس کبد وجود داشته باشد، در این بیماران آنزیم‌های کبدی نرمال هستند. معمولاً درد شدید شکم (در قسمت راست و فوقانی) همراه تهوع و استفراغ وجود دارد. از علائم دیگر می‌توان به خستگی شدید، ضعف، کاهش وزن، زرد شدن پوست یا چشم‌ها، خارش طولانی‌مدت و آپنه خواب، پف زیر چشم، سفید شدن موها و تیره شدن رنگ پوست اشاره کرد.»
انواع کبد چرب
او با بیان این مطلب که چربی کبد به سه دسته نوع اول، نوع دوم و بارداری تقسیم می‌شود می‌افزاید: «در نوع اول تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است. محققان علت اصلی ایجاد کبد چرب را پیدا نکرده‌اند، با این وجود فاکتورهای بسیاری مانند چاقی و دیابت می‌تواند ریسک آن را افزایش دهد. نوع دوم زمانی اتفاق می‌افتد که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه می‌شود. در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند باعث فیبروز کبدی شود که در موارد شدید، به سیروز و نارسایی کبد تبدیل می‌شود. کبد چرب بارداری هم بسیار نادر است، با این حال جمع شدن چربی در هنگام بارداری می‌تواند خطراتی جدی برای مادر و جنین داشته باشد. این بیماری با هورمون‌های دوران بارداری در ارتباط است.»
مراحل کبد چرب
دکتر صمیمی‌می‌گوید: «بیماری کبد چرب دارای چهار مرحله است که شامل گرید (یک) یعنی ساده‌ترین نوع کبد چرب است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم است. البته این گرید با افزایش فعالیت‌های روزانه و تغذیه سالم کاملاً برطرف می‌شود. مورد دیگر گرید (۲) کبد چرب است که در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد. وضعیت بعدی یعنی گرید (۳) کبد چرب تنها با بهبود سبک زندگی مانند ورزش، تغذیه مناسب (کاهش مصرف انواع گوشت، فست‌فودها، چربی‌ها و غذا‌های چرب) کاهش استرس و دیگر موارد قابل درمان خواهد بود. البته این هشداری است برای افراد دارای کبد چرب گرید (1) و (2) که در درمان بیماری خود سهل‌انگاری می‌کنند. گرید (۴) کبد چرب آخرین مرحله بیماری و به سیروز کبدی معروف است که در صورت اقدام نکردن برای بهبود بیماری پیوند کبد برای فرد ضرورت دارد.»
راه‌های درمان
او در مورد راه‌های درمان کبد چرب توضیح می‌دهد: «کاهش وزن یکی از مهم‌ترین راه‌های درمان کبد چرب است. کاهش حتی ۵ الی ۱۰درصد از وزن بدن می‌تواند به بهبود عملکرد کبد کمک کند. همچنین تغییر رژیم غذایی و داشتن روند غذایی سالم شامل میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل، ابتلا به کبد چرب را تا حد چشمگیری کاهش می‌دهد. از طرفی ورزش منظم می‌تواند به کاهش وزن، بهبود عملکرد کبد و کاهش خطر ابتلا به عوارض کبد چرب منجر شود. در کنار ورزش برای کمک به کاهش وزن می‌توانید برای خرید قرص ال کارنیتین که یک چربی‌سوز است، اقدام کنید. در آخر اگر به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا فشارخون بالا مبتلا هستید، مهم است که این بیماری‌ها را تحت کنترل داشته باشید.»
ارسال دیدگاه
