
نگاهی به راهکارهای مفید برای کنترل اضطراب ناشی از وظایف شغلی
«استرس» رو مهار کن
پرتو جغتایی روزنامه نگار
با توجه به چالشهای بسیاری که در مسیر زندگی وجود دارد تقریباً همه افراد دچار استرسهای متعدد در برخورد با رخدادهای گوناگون میشوند. در این میان کنترل «استرس کاری» اهمیت زیادی دارد؛ چراکه مبتلا به استرس شدن در محیط کار باعث کاهش عملکرد، فرسودگی و همچنین کاهش سلامت روانی و جسمی فرد خواهد شد.
این یک امر طبیعی است که گاهی در محل کار احساس خوبی نداشته باشید و یا در حین انجام یک پروژه دچار سردرگمی و چالش شوید، اما اگر روال روزانه شما تبدیل به کار مشقتباری شده که زندگی خارج از محل کارتان را نیز تحتتأثیر قرار میدهد، به این معناست که ممکن است استرس به شما وارد شده باشد. تجربه نشان داده که استرس شغلی مهمترین عامل زیانآور روحی و روانی محیط کار است. از طرفی باید در نظر داشت که با پیشرفت علم و تکنولوژی و زندگی ماشینی میزان استرس اجتماعی و همچنین استرس شغلی روزبهروز افزایش پیدا کرده و اگر به خوبی مهار نشود بسیار آسیبزاست و عواقب ناگواری به همراه دارد.
استرس کاری به چه معناست؟
استرس شغلی که منجر به زوال سلامت و بیماریهای روانی مختلف میشود را میتوان به عنوان واکنشهای عاطفی و جسمی که در نتیجه احساس ناکافی بودن کارمند برای نیازهای شغلی رخ میدهد، تعریف کرد. در دنیای امروزی استرس یکی از مشکلات مهم و روزافزون بهداشت کار است و از نظر اقتصادی یکی از علل بازدارنده محسوب میشود که بازده کاری را کاهش میدهد. انباشته شدن عوامل یا وضعیتهای مرتبط با شغل که معمولاً استرسزا نیز هستند باعث ایجاد استرس شغلی میشوند. سلامت کارکنان در محیطهای کاری پرتنش، همواره در خطر است. این افراد همیشه در معرض ابتلا به انواع بیماریها قرار داشته و این موارد سلامت جسمی و روانی آنها را تهدید میکند. سلامت منابع انسانی، موضوعی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت و صرفاً به مسائل سازمانی اهمیت داد. شرایط کاری و عواملی که باعث استرس میشوند میتواند بسیار متنوع باشد. اکثر مردم قبول دارند که استرس در محیط کار ناشی از پیامدهای منفی تعامل بین کارگر و محیط کار رخ میدهد اما این تنها عامل نیست. عوامل روانی محیط کار و استرس شغلی برخلاف سایر عوامل زیانآور محیط کار، مختص شغل خاصی نیستند و در همه مشاغل به اشکال گوناگون و با درجات متفاوت وجود دارند. طبق تعریف انستیتو ملی ایمنی و سلامت شغلی جهان که در سال ۱۹۹۹ ارائه شده، استرس شغلی وقتی رخ میدهد که بین نیازهای شغلی با تواناییها، قابلیتها و خواستههای فرد هماهنگی نباشد.
عوامل مؤثر کدامند؟
ویژگیهای مختلفی در محیط کار وجود دارد که ممکن است باعث استرس شغلی شود. عواملی مانند استراحت کم، ساعات کاری طولانی، زمان ناکافی برای تکمیل کار، تعامل بین فردی، قلدری مدیریت یا اضطرابهای شغلی میتوانند منابع استرس مزمن در محل کار باشند. علاوه بر این، شرایط محیطی مانند مناطق شلوغ و پر سروصدا، هوای آلوده و نامناسب بودن محیط کار غیرارگونومیک نیز از منابع استرس در محیط کار است. از بین عوامل استرس شغلی، اضافهکاری یکی از مهمترین آنهاست. با وجود اینکه اضافهکاریِ مقطعی میتواند از حیث تسریع انجام امور، کسب نتایج بهتر و البته دریافت حقوق و دستمزد بالاتر، مطلوب یا بعضاً لازم باشد، اما اضافهکاری مداوم ممکن است باعث ایجاد احساس خستگی و فرسودگی شده و زمینهای را برای بروز استرس فراهم کند. ایدهآلگرایی را هم باید در فهرست عوامل استرس شغلی بگنجانیم. اکثر افراد حین کار کردن تمایل دارند در بهترین حالت خودشان باشند و با حداکثر کیفیت و بهرهوری کار کنند. این ترجیح، اتفاقاً خیلی هم خوب است، اما گاهی فرد را تحت فشار قرار میدهد. کارمندی که احساس کند در یک روز خاص، آنقدر که باید و شاید عملکرد مؤثری ندارد، نمیتواند انتظاری را که از خودش دارد، برآورده کند. وقتی فرد به سطح عملکرد بهینهاش نرسد، ممکن است به قابلیتهایش شک کند و دائماً بابت استانداردهای انجام کار نگران باشد و همین تردید و نگرانی در او استرس ایجاد کند.
راهکارهای مفید چیست؟
در اثر وجود استرس طولانیمدت که به واسطه گذران وقت زیاد در محیطهای کاری ایجاد میشود، ممکن است بیماریهایی در فرد شاغل ایجاد شود که مهمترین آن عبارتاند از افزایش فشارخون، بیماریهای عروق قلب، آسم و افسردگی. همچنین در صورت ادامه این روند، فرد دچار وضعیتی خواهد شد که قادر به انجام هیچ کاری نیست و توان هرگونه عکسالعمل، مقاومت و برخوردی را از دست خواهد داد. این نکات نشان از این دارد که یافتن مهارت کنترل استرس امری خطیر و مهم است که باید در دنیای امروز آن را فراگرفت.
استفاده از نرمافزارهای ردیابی زمان، ایدهای خوب برای کنترل زمان کاری کارکنان است تا این اطمینان حاصل شود که هیچیک از اعضای تیم، بیشتر از تایم مشخصی کار نمیکنند. پرهیز از اضافهکاری بیش از حد، نهتنها سطح استرس را کاهش میدهد بلکه ضمن بهبود روحیه کارکنان، اغلب به انجام بهتر و سریعتر یک پروژه میانجامد. همچنین خواب کافی و خوب هم برای مدیریت و کنترل مؤثر استرس مهم است. با محدود کردن میزان مصرف کافئین در اواخر روز و به حداقل رساندن استفاده از کامپیوتر و تلویزیون در شب، عادتهای خواب سالمی ایجاد کنید. اختصاص زمانی برای استراحت و شارژ مجدد، یکی از راههای غلبه بر استرس است. برای جلوگیری از تأثیرات منفی استرس مزمن و فرسودگی شغلی به زمانی برای بازسازی و بازگشت به سطح عملکردمان به پیش از استرس نیاز داریم. این روند بهبودی مستلزم فکر نکردن به کار است. یعنی داشتن زمانهایی که نه در فعالیتهای مرتبط با کار دخیل هستید و نه درباره آن فکر میکنید. به همین دلیل، بسیار حیاتی است که هرچند وقت یکبار و به روشی که متناسب با نیازها و ترجیحات شماست، ارتباطتان را با کار قطع کنید.
در نهایت اینکه فراموش نکنید «استرس» جزئی جداییناپذیر و موضوعی کاملاً طبیعی در تمام دوران زندگی ماست. هر قسمت از زندگی با استرسهای خاص خود ما را به چالش میکشد. استرس ورود به مدرسه، تعیین رشته تحصیلی، کنکور، ازدواج و استرسهای محیط کار همگی بخشی از فراز و فرودهای زندگی هستند. پس باید با توجه و عمل به راهکارهای مفید، استرسهای مرسوم در محیطهای کاری را تا حد امکان کاهش داد.
ارسال دیدگاه