گرما‌زدگی در داغ‌ترین روزهای تاریخ زمین

گرما‌زدگی در داغ‌ترین روزهای تاریخ زمین

هر سال با شروع فصل تابستان و گرمای هوا عده‌ای از مردم دچار گرما‌زدگی می‌شوند. ‏این در حالی است که گرمازدگي يكي از موارد اورژانس‌هاي شايع پزشكي به حساب مي‌آيد كه در صورت انجام ندادن اقدامات درست و به موقع، مي‌تواند به مرگ فرد بينجامد. ‏در چند روز اخیر شاهد هشدار‌های هواشناسی مبنی بر گرم شدن هوا هستیم، بنابراین مردم باید در منزل و محیط بیرون نکاتی را رعایت کنند تا از بروز گرمازدگی پیشگیری کنند.

بیتا مهدوی روزنامه نگار

دکتر رویا سرمدی، پزشک عمومی‌ در مورد گرمازدگی به «آتیه‌نو» می‌گوید: «گرمازدگی حالتی حاد است که می‌تواند مشکلات زیادی را برای فرد به‌وجود بیاورد. در این حالت سیستم تنظیم‌کننده دمای بدن، به دلیل قرار گرفتن طولانی‌مدت در هوای گرم دچار مشکل می‌شود. دراین حالت بدن نمی‌تواند گرمای اضافی خود را دفع کند، در نتیجه دمای بدن خیلی افزایش می‌یابد که می‌تواند باعث تخریب اندام‌های اصلی بدن شود‌.» 
او می‌افزاید‌: «گرمازدگی چهار مرحله دارد که عبارت‌اند از استرس گرمایی، خستگی گرمایی، گرمازدگی و سکته گرمایی. هرکدام از این مراحل دارای علائم خاص خود هستند. در مرحله استرس گرمایی فرد سرگیجه، ضعف، حالت تهوع، تشنگی و سردرد را احساس می‌کند. در مرحله خستگی گرمایی فرد دچار عرق کردن شدید، خستگی، قرمز شدن پوست، گُرگرفتگی یا اسپاسم عضلات به همراه درد، سردرد یا سرگیجه خفیف و حالت تهوع می‌شود. در مرحله گرمازدگی فرد به علائمی ‌مانند رنگ‌پریدگی، عرق شدید، تهوع، اسهال و استفراغ، جوش‌های ریز، سردرد، گرفتگی عضلات، خستگی، ضعف، تشنگی شدید، سرگیجه، تکرر ادرار و ادرار تیره رنگ، از دست دادن تمرکز، ادم یا تورم خفیف پا، مچ پا یا انگشتان دست و از دست دادن هوشیاری دچار می‌‌شود. همچنین گاهی سلول‌های سطحی پوست آسیب‌ دیده، عرق زیر پوست جمع شده و فرد دچار جوش زیرپوستی یا به اصطلاح عرق‌سوز می‌شود.
مرحله سکته گرمایی نیز با ضربان ضعیف، تنفس سریع، کاهش تعریق، پوست داغ و خشک و قرمز، حالت تهوع، سردرد و سرگیجه، تاری دید، تحریک‌پذیری یا تغییرات خلقی، عدم هماهنگی و از دست دادن هوشیاری همراه است که اگر این مرحله شدید باشد می‌تواند به نارسایی ارگان‌های بدن، کما و مرگ منجر شود.

عوارض گرما‌زدگی 
این پزشک عمومی ‌تأکید می‌کند: «نوع شدید گرمازدگی بسیار خطرناک بوده و خطر مرگ را در پی دارد. در این حالت دمای مرکزی بدن به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد می‌رسد و ارگان‌های حیاتی بدن در معرض آسیب جدی قرار می‌گیرند. ازاین رو بایستی سریعاً دمای بدن فرد را کاهش داد. آسیب‌های جدی در نوع شدید، شامل اثرات سوء بر سیستم عصبی مرکزی و صدمات مغزی، آسیب به کلیه‌ها و قلب و تخریب عضلات است.»
از دیگر عوارض گرما‌زدگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. اِدِم (آماس) ناشی از گرما و عرق‌سوز شدن است. در این حالت رگ‌های خونی بدن گشاد شده و باعث می‌شود مایعات زیر پوست بدن جمع و دست‌ها و پاها متورم ‌شوند. ممکن است ابتدا فرد با احساس تنگ شدن انگشتر یا کفش‌ها متوجه این تورم شود. در حالت عرق‌سوز، منافذ خروج عرق بسته می‌شوند و فرد احساس خارش می‌کند که معمولاً زیر لباس است. اگر لباس خیلی کلفت و گرم باشد ممکن است این حالت رخ دهد. ادم و عرق‌سوز شدن خطرناک و مضر نیستند.

خارش
علت این عارضه بسته شدن سوراخ خروجی غدد عرق بوده که منجر به ضایعات قرمز کوچک خارش‌دار روی بخش دارای پوشش (لباس) می‌شود. درمان با دوری از حرارت شروع می‌شود، پس بهتر است که از لباس‌های روشن‌، تمیز و مناسب استفاده شود. برای کاهش خارش از داروهای ضدحساسیت استفاده می‌شود. برخلاف تصور عموم، پودر بچه هیچ اثر مفیدی ندارد.

گرفتگی عضلات
انقباضات غیرارادی، ناگهانی و دردناک در عضلات پاها و گاهی شانه، به دنبال تماس با محیط گرم و بیشتر در افرادی رخ می‌دهد که به شدت عرق می‌کنند. این حالت می‌تواند در زمان فعالیت یا ساعت‌ها بعد از فعالیت‌های شدید بدنی رخ بدهد. افراد در حین تعریق، آب و نمک از دست می‌دهند، اما به دلیل آنکه آب بدون نمک می‌خورند دچار کمبود نمک می‌شوند. درمان آن، دوری از محیط گرم و جایگزینی آب همراه نمک‌های از دست‌ رفته است. نوشیدنی‌های مخصوصی برای ورزشکاران وجود دارد که دارای املاح کافی است. به تمامی ‌افرادی که در محیط‌های گرم فعالیت داشته یا ورزش سنگین انجام می‌دهند، توصیه می‌شود که از محلول‌های حاوی آب و نمک به میزان دو درصد استفاده کنند.

تتانی
این حالت ناشی از تنفس‌های سریع است. در این وضع فرد احساس بی‌حسی در اندام‌ها یا دور دهان دارد. گاهی اوقات دست‌های بیمار در حالت خمیده و فلج قرار می‌گیرد. به نسبت گرفتگی عضلات که پیش از این شرح داده شد میزان درد کمتر و اختلال حسی بارزتر است.

افراد در معرض گرما‌زدگي
او با بیان این مطلب که احتمال دارد همه افراد در روزهاي گرم تابستان در معرض گرمازدگي و حمله گرمايي قرار گيرند مي‌افزايد: «اين احتمال در بعضي افراد بيشتر است و سن و سال افراد هم از عوامل مهم گرمازدگي محسوب مي‌شود. توانايي بدن براي مقابله با گرماي شديد به مقاومت سيستم عصبي مركزي بستگي دارد. در کودکان سيستم عصبي مركزي رشد زيادي نكرده است. همچنین در افراد بالاي 65 سال، سيستم بدن‌شان رو به ضعف مي‌رود و از اين رو بدن در مقابله با تغييرات دمايي ناتوان مي‌شود. از این رو در هر دوگروه سني، حفظ آب بدن دشوار است و همین مسئله خطر گرمازدگي را بالا مي‌برد. ورزشكاران و افرادي كه در گرماي زياد ورزش يا كارهاي سنگين و پرفشار انجام مي‌دهند، بيشتر در معرض گرما‌‌زدگي قرار دارند. بعضي افراد با قرار گرفتن در معرض حرارت بالا، مبتلا به بيماري‌هايي مي‌شوند كه به هنگام بروز موج گرمايي يا مسافرت به مناطق گرم آب و هوايي، شيوع بيشتري پيدا مي‌كند. محدود كردن فعاليت‌هاي بدني در زمان قرار گرفتن در چنين محيط‌هايي، به انسان اجازه مي‌دهد به مرور با آب‌و‌هواي گرم سازگار
 شود.‏»

درمان گرما‌زدگی 
طبق مطالعات انجام گرفته‌، ثابت شده که حمام آب سرد یا یخ مؤثرترین راه برای کاهش سریع دمای مرکزی بدن است. اقدامات سریع و کمک‌های اولیه بعد از گرمازدگی شامل موارد زیر است:
- اولین اقدام‌، تماس با اورژانس 115است.
- سعی کنید در کنار فرد گرمازده شده بمانید.
- بیمار را به سایه و محل خنک یا دارای تهویه مطبوع مثل مترو‌، سینما یا کتابخانه انتقال دهید.
- تعداد لباس‌هایش (جوراب‌، کفش و..) را کم کنید یا دکمه‌های بسته شده را باز کنید.
- پوست (بیشتر در مناطق گردن، زیر بغل و کشاله ران) و سر بیمار را با پارچه‌ها یا پتوی مرطوب خیس کنید.
- اگر در خانه هستید، حمام سرد یا غوطه‌ور شدن در یخ برای درمان سریع گرمازدگی پیشنهاد می‌شود.
- بیمار را با بادبزن یا دستمال خیس باد بزنید.
- ممکن است بعد از درمان گرمازدگی‌، به دارو‌های متوقف‌کننده لرزش عضلات نیاز پیدا کنید. در این صورت‌، پزشک به شما یک شل‌‌کننده عضلانی مانند بنزودیازپین می‌دهد.
- برای درمان سریع گرمازدگی در خانه‌، جرعه جرعه‌، مایعات خنک به بیمار بنوشانید.
- تزریق سرم یا همان سرم‌تراپی به کاهش سریع دمای بدن و بازگشت آب از دست رفته کمک
 می‌کند‌.
ارسال دیدگاه