سكته مغزی دومين علت مرگ‌و‌مير تهرانی‌ها
سكته مغزي اولين علت ناتواني و معلوليت در جهان و شايع‌ترين بيماري باعث معلوليت افراد در دنياست. براساس آمارهاي به‌دست آمده در هر 45 ثانيه يك نفر دچار سكته مغزي مي‌شود و در هر سه دقيقه يك نفر جان خود را بر اثر اين عارضه از دست مي‌دهد. طبق آمار سازمان بهداشت جهاني، سكته مغزي سالانه بيش از 15ميليون نفر را در جهان مبتلا مي‌كند كه يك‌سوم آنان به اين علت فوت مي‌كنند، عده‌اي دچار عوارض شديد مي‌شوند و 5 ميليون نفر از آنان مي‌توانند به زندگي عادي‌شان برگردند. اين‌ها افرادي هستند كه در 3 تا 4 ساعت اول سكته، براي درمان به بيمارستان انتقال يافته‌اند. آمارها در كشور ما حاكي از اين است كه روزانه 250 تا 300 نفر دچار سكته مغزي مي‌شوند. اين در حالي است كه در كل دنيا و از جمله ايران آمار سكته مغزي متأسفانه رو به افزايش است و سيستم ثبت مرگ‌و‌مير در كشورمان نشان مي‌دهد كه طي سال‌هاي اخير سكته مغزي دومين علت مرگ‌و‌مير تهراني‌ها بوده است.
بیتا مهدوی روزنامه نگار
دکتر مریم نخعی، متخصص مغز و اعصاب در مورد سکته مغزی و علل آن به «آتیه‌نو» می‌گوید: «توقف و انسداد خون‌رساني به مغز را سكته مغزي مي‌گويند. در اين عارضه به سلول‌هاي مغزي خون نمي‌رسد و در عرض چند دقيقه ابتدايي سلول‌هاي مغزي از ميان مي‌روند و مغز دچار مرگ سلولي مي‌شود.» عارضه سكته مغزي به دو نوع عمده تقسيم مي‌شود؛ در نوع اول خون‌رساني به مغز دچار اختلال مي‌شود و از اين رو خون به مغز نمي‌رسد و رگ‌ها دچار انسداد مي‌شوند. نوع ديگر، خون‌ريزي مغزي است كه در آن رگ‌هاي مغز دچار تخريب و پارگي مي‌شوند، خون در بافت مغز جريان پيدا مي‌كند و بافت و سلول‌هاي مغز آسيب مي‌بينند. در اين حالت خون به مغز نمي‌رسد و تجمع آن، در نهايت باعث از بین رفتن بافت مغز می‌شود. معمولاً 80 درصد سكته‌هاي مغزي مربوط به نوع اول است كه در اصطلاح به آن «ايسكميك مغزي» مي‌گويند.
علائم و نشانه‌های سکته مغزی
این متخصص مغز و اعصاب در مورد علائم عارضه سكته مغزي می‌گوید: «ضعف و كرختي در صورت و بازو، به‌طوري كه شخص احساس سنگيني در دست را داشته باشد، مي‌تواند از علائم سكته مغزي باشد. البته معمولاً بيماران هركدام به‌نحوي خاص اين احساس سنگيني را مطرح مي‌كنند، بخصوص اگر اين علائم يك‌طرفه باشد، يعني يك طرف بدن بيمار دچار ضعف و كرختي شده باشد و يا اينكه ضعيف و فلج شود.» در اين حالت بيمار معتقد است كه نمي‌تواند دست و پايش را تكان دهد و در راه رفتن دچار مشكل است و عدم تعادل دارد. همچنين ممكن است بيمار به‌طور ناگهاني دچار اختلال تكلم شود، طوري كه فرد بعد از بيدار شدن متوجه شود كه نمي‌تواند صحبت كند و يا اشكال در بلع پيدا كرده است. گاهي هم حالت گز‌گز و مور‌مور و بي‌حسي و يا احساس سوزش در اندام‌ها پديد مي‌آيد و بيمار ممكن است دچار مشكلات بينايي،كاهش و تاري ديد ناگهاني شود.
گاهي سكته مغزي خودش را به‌صورت كاهش حافظه نشان مي‌دهد و زماني فرد با سرگيجه به پزشك مراجعه مي‌كند و دچار سقوط ناگهاني مي‌شود. در بعضي موارد بيماران سكته مغزي دچار بي‌اختياري ادرار و مدفوع مي‌شوند. در مواقعي كه سكته مغزي شديد باشد فرد توانايي انجام حركات ضعيف را هم از دست مي‌دهد و اگر علائم گذراي سكته هم بود توصيه مي‌شود فرد به پزشك مراجعه كند و در مركز درماني مورد معاينه و درمان‌هاي لازم قرار گيرد.
او با اشاره به اين مطلب كه سكته مغزي سه آزمون مهم دارد، مي‌افزايد: «ابتدا از بيماري كه دچار سكته مغزي شده مي‌خواهيم لبخند بزند، اگر صورتش هنگام لبخند زدن دچار ناهمگوني و ناهمساني شد و به يك سمت انحراف پيدا كرد، يكي از علائم سكته مغـــزي را دارد. همـچنين از بيمار مي خواهيم كه دست‌هايش را بالا ببرد كه اگر قادر به انجام اين كار نشد و يك دستش بلافاصله افتاد، مشكوك به سكته مغزي است و سومين آزمون اين است كه از او بخواهيم يك جمله ساده را تكرار كند، اما نتواند.»
دلایل سکته مغزی
دكتر نخعی در مورد دلايل سكته مغزي ياد‌آوري مي‌كند: «مهم‌ترين عامل در ايسكميك مغزي، فشارخون بالاست كه احتمال آن را 2 تا 4 برابر افزايش مي‌دهد و عامل ديگر، بيماري ديابت است.» سلول‌هاي مغزي بر اثر اين بيماري آسيب مي‌بينند و بررسي‌ها بيانگر آن است كه ديابت، ميزان احتمال سكته مغزي را سه برابر افزايش مي‌دهد و از اين رو بيماران ديابتي بايد به‌طور مرتب پايش شوند و به پزشك مراجعه كنند.
فرد ديابتي بايد دائم دارو مصرف كند و تحت كنترل پزشك باشد زيرا اين بيماري به قلب، كليه‌ها، اعصاب محيطي و مغز آسيب جدي مي‌رساند و يكي از عوامل شايع سكته‌هاي مغزي است. متأسفانه خيلي از ديابتي‌هاي جامعه ما از بيماري خود بي‌اطلاع هستند. عامل ديگر در بروز سكته‌هاي مغزي سيگار كشيدن است كه تا چهاربرابر احتمال سكته مغزي را افزايش مي‌دهد. متأسفانه مصرف سيگار در سال‌هاي اخير بیشتر رواج پيدا كرده، به‌گونه‌ای‌كه در چند سال اخير شاهد گرايش جوانان در سنين پايين به سيگار هستيم. اين در حالي است كه به‌راحتي مي‌توان آن را ترك و از ابتلا به سكته‌هاي مغزي پيشگيري كرد.
مصرف مشروبات الكلي يكي ديگر از عواملي است كه باعث سكته مغزي مي‌شود. عامل ديگر ابتلا به اين بيماري، در سابقه خانوادگي افراد است. احتمال سكته مغزي در افراد ديگر هم وجود دارد و از علل ديگر آن مي‌توان به كم‌تحركي و نپرداختن به ورزش منظم و روزانه اشاره كرد. ضمن آنكه تغذيه نامناسب، مصرف چربي‌هاي اشباع و چاقي كه به‌شدت در كشور در حال افزايش است، از ديگر عوامل سكته مغزي به حساب مي‌آيند.
ساعات طلایی درمان
او مي‌گويد: «يكي از نكات مهم درمان در مرحله حاد براي اين بيماران، تجويز داروي (TPA) در چهار ساعت اوليه ابتلا به سكته مغزي است كه به غير از در دسترس نبودن اين دارو در برخي مراكز، مسئله بيمه نبودن آن نيز از مشكلات بيماران سكته مغزي است.» او با ابراز تأسف از پايين آمدن سن سكته مغزي در كشور ادامه می‌دهد: «با اينكه سن ابتلا به سكته مغزي در ديگر كشورهاي در حال توسعه بالاي 60 سال است، متأسفانه اين سن در كشور ما 5 تا 10 سال كمتر از ميانگين جهاني است، ضمن آنكه نبود مراكز درمان سكته مغزي از ديگر مشكلات است.»
این متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: «متأسفانه توانبخشي مبتلايان به سكته مغزي در كشور ما تقريباً رها شده، به اين معنا كه نه متولي دارد و نه سرمايه‌گذاري در اين حوزه انجام شده است. در حال حاضر بازتواني بيماران دچار سكته مغزي در دستور كار وزارت بهداشت و درمان قرار دارد. اگر درمان سكته حاد مغزي در چهار ساعت اوليه صورت گيرد، 30 درصد بيماران بدون ايجاد عوارض و ناتواني، كاملاً بهبود خواهند يافت.»
علائم و نشانه‌های سکته مغزی
این متخصص مغز و اعصاب در مورد علائم عارضه سكته مغزي می‌گوید: «ضعف و كرختي در صورت و بازو، به‌طوري كه شخص احساس سنگيني در دست را داشته باشد، مي‌تواند از علائم سكته مغزي باشد. البته معمولاً بيماران هركدام به‌نحوي خاص اين احساس سنگيني را مطرح مي‌كنند، بخصوص اگر اين علائم يك‌طرفه باشد، يعني يك طرف بدن بيمار دچار ضعف و كرختي شده باشد و يا اينكه ضعيف و فلج شود.» در اين حالت بيمار معتقد است كه نمي‌تواند دست و پايش را تكان دهد و در راه رفتن دچار مشكل است و عدم تعادل دارد. همچنين ممكن است بيمار به‌طور ناگهاني دچار اختلال تكلم شود، طوري كه فرد بعد از بيدار شدن متوجه شود كه نمي‌تواند صحبت كند و يا اشكال در بلع پيدا كرده است. گاهي هم حالت گز‌گز و مور‌مور و بي‌حسي و يا احساس سوزش در اندام‌ها پديد مي‌آيد و بيمار ممكن است دچار مشكلات بينايي،كاهش و تاري ديد ناگهاني شود.
گاهي سكته مغزي خودش را به‌صورت كاهش حافظه نشان مي‌دهد و زماني فرد با سرگيجه به پزشك مراجعه مي‌كند و دچار سقوط ناگهاني مي‌شود. در بعضي موارد بيماران سكته مغزي دچار بي‌اختياري ادرار و مدفوع مي‌شوند. در مواقعي كه سكته مغزي شديد باشد فرد توانايي انجام حركات ضعيف را هم از دست مي‌دهد و اگر علائم گذراي سكته هم بود توصيه مي‌شود فرد به پزشك مراجعه كند و در مركز درماني مورد معاينه و درمان‌هاي لازم قرار گيرد.
او با اشاره به اين مطلب كه سكته مغزي سه آزمون مهم دارد، مي‌افزايد: «ابتدا از بيماري كه دچار سكته مغزي شده مي‌خواهيم لبخند بزند، اگر صورتش هنگام لبخند زدن دچار ناهمگوني و ناهمساني شد و به يك سمت انحراف پيدا كرد، يكي از علائم سكته مغـــزي را دارد. همـچنين از بيمار مي خواهيم كه دست‌هايش را بالا ببرد كه اگر قادر به انجام اين كار نشد و يك دستش بلافاصله افتاد، مشكوك به سكته مغزي است و سومين آزمون اين است كه از او بخواهيم يك جمله ساده را تكرار كند، اما نتواند.»
دلایل سکته مغزی
دكتر نخعی در مورد دلايل سكته مغزي ياد‌آوري مي‌كند: «مهم‌ترين عامل در ايسكميك مغزي، فشارخون بالاست كه احتمال آن را 2 تا 4 برابر افزايش مي‌دهد و عامل ديگر، بيماري ديابت است.» سلول‌هاي مغزي بر اثر اين بيماري آسيب مي‌بينند و بررسي‌ها بيانگر آن است كه ديابت، ميزان احتمال سكته مغزي را سه برابر افزايش مي‌دهد و از اين رو بيماران ديابتي بايد به‌طور مرتب پايش شوند و به پزشك مراجعه كنند.
فرد ديابتي بايد دائم دارو مصرف كند و تحت كنترل پزشك باشد زيرا اين بيماري به قلب، كليه‌ها، اعصاب محيطي و مغز آسيب جدي مي‌رساند و يكي از عوامل شايع سكته‌هاي مغزي است. متأسفانه خيلي از ديابتي‌هاي جامعه ما از بيماري خود بي‌اطلاع هستند. عامل ديگر در بروز سكته‌هاي مغزي سيگار كشيدن است كه تا چهاربرابر احتمال سكته مغزي را افزايش مي‌دهد. متأسفانه مصرف سيگار در سال‌هاي اخير بیشتر رواج پيدا كرده، به‌گونه‌ای‌كه در چند سال اخير شاهد گرايش جوانان در سنين پايين به سيگار هستيم. اين در حالي است كه به‌راحتي مي‌توان آن را ترك و از ابتلا به سكته‌هاي مغزي پيشگيري كرد.
مصرف مشروبات الكلي يكي ديگر از عواملي است كه باعث سكته مغزي مي‌شود. عامل ديگر ابتلا به اين بيماري، در سابقه خانوادگي افراد است. احتمال سكته مغزي در افراد ديگر هم وجود دارد و از علل ديگر آن مي‌توان به كم‌تحركي و نپرداختن به ورزش منظم و روزانه اشاره كرد. ضمن آنكه تغذيه نامناسب، مصرف چربي‌هاي اشباع و چاقي كه به‌شدت در كشور در حال افزايش است، از ديگر عوامل سكته مغزي به حساب مي‌آيند.
ساعات طلایی درمان
او مي‌گويد: «يكي از نكات مهم درمان در مرحله حاد براي اين بيماران، تجويز داروي (TPA) در چهار ساعت اوليه ابتلا به سكته مغزي است كه به غير از در دسترس نبودن اين دارو در برخي مراكز، مسئله بيمه نبودن آن نيز از مشكلات بيماران سكته مغزي است.» او با ابراز تأسف از پايين آمدن سن سكته مغزي در كشور ادامه می‌دهد: «با اينكه سن ابتلا به سكته مغزي در ديگر كشورهاي در حال توسعه بالاي 60 سال است، متأسفانه اين سن در كشور ما 5 تا 10 سال كمتر از ميانگين جهاني است، ضمن آنكه نبود مراكز درمان سكته مغزي از ديگر مشكلات است.»
این متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: «متأسفانه توانبخشي مبتلايان به سكته مغزي در كشور ما تقريباً رها شده، به اين معنا كه نه متولي دارد و نه سرمايه‌گذاري در اين حوزه انجام شده است. در حال حاضر بازتواني بيماران دچار سكته مغزي در دستور كار وزارت بهداشت و درمان قرار دارد. اگر درمان سكته حاد مغزي در چهار ساعت اوليه صورت گيرد، 30 درصد بيماران بدون ايجاد عوارض و ناتواني، كاملاً بهبود خواهند يافت.»
ارسال دیدگاه
