رویکردهای جدید تأمین‌اجتماعی، آینده را هدف گرفته است
زنجيره حمايت از بنيان خانواده
تأمین‌اجتماعی در معنای کلی خود حاوی ساز و کارها و قابلیت‌هایی است که می‌توان آنها را برای انواع برنامه‌ریزی‌های اجتماعی به کار برد. برای مثال، می‌توان انواع طرح‌های بیمه‌ای را برای جوانان، زنان و یا سایر اقشار جامعه تعریف کرد. هر یک از این طرح‌ها دارای خدماتی هستند که می‌توان به مررو زمان آنها را تکمیل و کارایی‌شان را افزایش داد. در حوزه سازمان تأمین‌اجتماعی هم طرح‌های متنوعی تعریف شده است. اگر در گذشته صرفا بیمه اجباری غالب بود و آشنایی افراد با بیمه تأمین‌اجتماعی صرفا از طریق اشتغال برای یک کارگاه دارای کد بیمه‌ای انجام می‌شد، امروز می‌توان با نرخ‌های مختلف، در طرح‌های مختلف، مشارکت کرد و از مزایای آنها بهره‌مند شد. برای نمونه می‌توان به «بیمه فراگیر خانواده تأمین‌اجتماعی» اشاره کرد که همانند یک پوشش اجتماعی برقرار شده است.
پیام عابدی روزنامه‌نگار
بیمه خانواده از ظرفیت ایجاد پوشش‌‌های مستقل اما در ارتباط با یکدیگر برخوردار است. این، برخلاف بیمه‌هایی است که بیمه‌نامه‌های خود را برای یک خانواده به ازای سن افراد عضو آن و میزان مجموعه حق بیمه محاسبه می‌کنند؛ چرا که در حال حاضر بیمه‌ها ریسک پوشش افراد بالای 70 سال را نمی‌پذیرند و اگر یکی از اعضای خانواده حق بیمه‌اش را نپردازد، سایر اعضای خانواده هم از خدمات دور می‌مانند.
تمایز بیمه‌های خانواده
بسیاری از خدمات بیمه‌های خانواده غیر تأمین‌اجتماعی به بیمه درمانی خلاصه می‌شود و بسیاری از هزینه‌ها هم که ناشی از حادثه، بلایا و اتفاق‌های غیرمترقبه باشد پرداخت نمی‌شوند. در واقع بسیاری از این بیمه‌ها صرفا بر اساس یک سری تعهدات محدود عمل می‌کنند. قالب بیمه‌های تجاری و غیراجتماعی چنین محدودیت‌هایی را در مصارف خود به کار می‌گیرند.
در این بیمه‌ها، حق بیمه‌های قبلی هم در نظر گرفته نمی‌شود؛ چرا که اساسا بیمه‌های تجاری فراگیر نیستند و جذب بیمه‌شدگان در قالب رقابت برای آنها معنا می یابد. با این حال تأمین‌اجتماعی به دلیل فراگیری و ویژگی‌های ذاتی خود (درمان، بازنشستگی، بیمه بیکاری و... ) محبویت لازم را میان اقشار مختلف جامعه داراست.
به همین دلیل، بسته به نوع بیمه‌ای که در دل بیمه خانواده تعریف شده، افراد می‌توانند سوابق قبلی خود را ضمیمه استفاده از خدمات جدید قرار دهند. در مجموع، این مزایا موجب می‌شود تا گسترده‌ای از خدمات بر اساس آورده حق بیمه هر فرد تعریف شود و این خدمات اگر در دوره‌ای هم به ازای دریافت حق بیمه ارائه شوند، قابل تسری به سوابق آینده باشند.
قابلیت‌های بیمه دانشجویی
«محسن باقری» کارشناس تأمین‌اجتماعی برای نمونه به «بیمه دانشجویی تأمین‌اجتماعی» اشاره میکند که در دل بیمه خانواده قرار دارد:«این بیمه به گونه‌ای تعریف شده که دانشجویان بتوانند سوابق دوران تحصیل خود را به آینده منتقل کنند. در واقع این سوابق به سوابق بیمه‌ای دوران اشتغال متصل می‌شوند و از این طریق زمینه کسب سوابق لازم برای بازنشستگی را فراهم می‌کنند؛ ضمن اینکه دانشجویانی که از پوشش درمانی والدین خود استفاده می‌کنند، می‌توانند بدون پرداخت «سرانه درمان» از خدمات درمانی هم استفاده کنند.»
وی در ادامه به آتیه نو گفت:«مزیت بیمه خانواده ایرانی این است که نرخ‌های بیمه‌ای مختلفی در آن تعریف شده تا افراد با در نظر گرفتن سهم اجتماعی دولت، متناسب با وسع و سلیقه خود از خدمات بیمه‌ای استفاده کنند. برای مثال در بیمه دانشجویی سه نرخ 12، 14 و 18 درصد وجود دارد که در نرخ 12 درصد با در نظر گرفتن این میزان و 2 درصد سهم دولت، خدمت بازنشستگی، در نرخ 14 درصد با در نظر گرفتن این میزان و 2 درصد سهم دولت، خدمات بازنشستگی و حمایت‌های فوت (قبل و بعد از بازنشستگی) و در نرخ 18 درصد و با در نظر گرفتن این میزان و 2 درصد سهم دولت، علاوه بر این خدمات، مستمری از کارافتادگی هم پرداخت می‌شود.»
مزیت‌های بیمه زنان و دختران
یکی از طرح‌های مکمل بیمه خانواده، «بیمه زنان خانه‌دار و دختران» است. مانند طرح بیمه دانشجویی که جمعیت 18 تا 50 سال را دربرمی‌گیرد این نوع بیمه هم چنین شرطی را داراست؛ البته این به معنای منع پذیرش افرادی بالای 50 سال نیست. باقری در این مورد، گفت:«در بیمه دانشجویی افراد بالای 50 سال باید معادل مازاد سنی سابقه بیمه داشته باشند. با توجه به اینکه عمده افراد بالای 50 سال بیشتر برای تحصیلات تکمیلی اقدام می‌کنند، بنابراین سوابق شغلی متصل به سابقه بیمه لازم را از قبل دارند. در بیمه زنان و دختران اما یک مزیت وجود دارد: افرادی که حداقل 10 سال بیمه‌پردازی داشته باشند از اعمال سقف سنی معاف می‌شوند.»
در قالب بیمه خانواده، بیمه‌های حرف و مشاغل آزاد و بیمه کارفرمایان هم تعریف شده‌اند؛ هرچند این طرح‌ها قدیمی‌تر از بیمه‌های دانشجویان و زنان خانه‌دار هستند اما به جهت اینکه امکان اتصال آنها به بیمه‌های دانشجویی و زنان و دختران وجود دارد، پس در یک منظومه قرار می‌گیرند. در چنین چینشی، یک فرد می‌تواند از 18سالگی تحت عنوان دانشجو یا دختر، شروع به بیمه‌پردازی کند و تا زمانی که به استخدام درمی‌آید، این بیمه‌پردازی را در قالب بیمه اجباری ادامه دهد و زمانی هم که به هر دلیل، از قالب بیمه اجباری بیرون آمد، تا زمان بازنشستگی، به صورت اختیاری به واریز حق بیمه خود ادامه دهد.»
اگر در گذشته سوابق دانشجویی به دوران اشتغال متصل نمی‌شد و یا دختران به دلیل در خانه ماندن و نداشتن شغل امکان واریز حق بیمه نداشتند، امروز با تکمیل زنجیره بیمه‌پردازی، امکان بهره‌مندی از بسیاری از خدمات وجود دارد. باقری در مورد اهمیت تعریف این زنجیره در نظام تأمین‌اجتماعی، گفت:«واقعیت این است که امکان بهره‌مندی تمام گروه‌ها از بیمه، با یک جا نشستن و شعار دادن در مورد «تأمین‌اجتماعی همگانی» محقق نمی‌شد و باید در چارچوب اصول بیمه‌ای، تصمیم‌گیری می‌شد. این نافی حق افراد برای بهره‌مندی از بیمه‌های رایگان یا
ارزان قیمت نیست اما نمی‌توان با این انگیزه، سرمایه‌گذاری با مشارکت دولت، حتی به ازای 2 درصد کمک دولت به ازای هر فرد را متوقف می‌کردیم.»
در همین حال باید توجه داشت که اجزای بیمه خانواده و توسعه آن در سطح کنونی با بیمه تأمین‌اجتماعی چند لایه که سطوح مختلف خدمات را برای تمامی‌اقشار در دسترس میکند و صورت اجتماعی‌تری دارد، منافاتی ندارد. در واقع چون بیمه چند لایه که استقرار آن مورد تأکید سیاست‌های کلی تأمین‌اجتماعی قرار گرفته، در تعاریف عام خود، از سه سطح امدادی، بیمه‌های پایه و مکمل تشکیل شده، می‌توان گفت که مجموعه بیمه خانواده زنجیره میانی را تکمیل میکند؛ ضمن اینکه سازمان تأمین‌اجتماعی بیمه اجتماعی را برای لایه اول در قالب بیمه‌های مددجویان با یارانه بیمه سهم دولت (14 درصد، 16 درصد و 20 درصد) توسعه داده است.
تمایز بیمه‌های خانواده
بسیاری از خدمات بیمه‌های خانواده غیر تأمین‌اجتماعی به بیمه درمانی خلاصه می‌شود و بسیاری از هزینه‌ها هم که ناشی از حادثه، بلایا و اتفاق‌های غیرمترقبه باشد پرداخت نمی‌شوند. در واقع بسیاری از این بیمه‌ها صرفا بر اساس یک سری تعهدات محدود عمل می‌کنند. قالب بیمه‌های تجاری و غیراجتماعی چنین محدودیت‌هایی را در مصارف خود به کار می‌گیرند.
در این بیمه‌ها، حق بیمه‌های قبلی هم در نظر گرفته نمی‌شود؛ چرا که اساسا بیمه‌های تجاری فراگیر نیستند و جذب بیمه‌شدگان در قالب رقابت برای آنها معنا می یابد. با این حال تأمین‌اجتماعی به دلیل فراگیری و ویژگی‌های ذاتی خود (درمان، بازنشستگی، بیمه بیکاری و... ) محبویت لازم را میان اقشار مختلف جامعه داراست.
به همین دلیل، بسته به نوع بیمه‌ای که در دل بیمه خانواده تعریف شده، افراد می‌توانند سوابق قبلی خود را ضمیمه استفاده از خدمات جدید قرار دهند. در مجموع، این مزایا موجب می‌شود تا گسترده‌ای از خدمات بر اساس آورده حق بیمه هر فرد تعریف شود و این خدمات اگر در دوره‌ای هم به ازای دریافت حق بیمه ارائه شوند، قابل تسری به سوابق آینده باشند.
قابلیت‌های بیمه دانشجویی
«محسن باقری» کارشناس تأمین‌اجتماعی برای نمونه به «بیمه دانشجویی تأمین‌اجتماعی» اشاره میکند که در دل بیمه خانواده قرار دارد:«این بیمه به گونه‌ای تعریف شده که دانشجویان بتوانند سوابق دوران تحصیل خود را به آینده منتقل کنند. در واقع این سوابق به سوابق بیمه‌ای دوران اشتغال متصل می‌شوند و از این طریق زمینه کسب سوابق لازم برای بازنشستگی را فراهم می‌کنند؛ ضمن اینکه دانشجویانی که از پوشش درمانی والدین خود استفاده می‌کنند، می‌توانند بدون پرداخت «سرانه درمان» از خدمات درمانی هم استفاده کنند.»
وی در ادامه به آتیه نو گفت:«مزیت بیمه خانواده ایرانی این است که نرخ‌های بیمه‌ای مختلفی در آن تعریف شده تا افراد با در نظر گرفتن سهم اجتماعی دولت، متناسب با وسع و سلیقه خود از خدمات بیمه‌ای استفاده کنند. برای مثال در بیمه دانشجویی سه نرخ 12، 14 و 18 درصد وجود دارد که در نرخ 12 درصد با در نظر گرفتن این میزان و 2 درصد سهم دولت، خدمت بازنشستگی، در نرخ 14 درصد با در نظر گرفتن این میزان و 2 درصد سهم دولت، خدمات بازنشستگی و حمایت‌های فوت (قبل و بعد از بازنشستگی) و در نرخ 18 درصد و با در نظر گرفتن این میزان و 2 درصد سهم دولت، علاوه بر این خدمات، مستمری از کارافتادگی هم پرداخت می‌شود.»
مزیت‌های بیمه زنان و دختران
یکی از طرح‌های مکمل بیمه خانواده، «بیمه زنان خانه‌دار و دختران» است. مانند طرح بیمه دانشجویی که جمعیت 18 تا 50 سال را دربرمی‌گیرد این نوع بیمه هم چنین شرطی را داراست؛ البته این به معنای منع پذیرش افرادی بالای 50 سال نیست. باقری در این مورد، گفت:«در بیمه دانشجویی افراد بالای 50 سال باید معادل مازاد سنی سابقه بیمه داشته باشند. با توجه به اینکه عمده افراد بالای 50 سال بیشتر برای تحصیلات تکمیلی اقدام می‌کنند، بنابراین سوابق شغلی متصل به سابقه بیمه لازم را از قبل دارند. در بیمه زنان و دختران اما یک مزیت وجود دارد: افرادی که حداقل 10 سال بیمه‌پردازی داشته باشند از اعمال سقف سنی معاف می‌شوند.»
در قالب بیمه خانواده، بیمه‌های حرف و مشاغل آزاد و بیمه کارفرمایان هم تعریف شده‌اند؛ هرچند این طرح‌ها قدیمی‌تر از بیمه‌های دانشجویان و زنان خانه‌دار هستند اما به جهت اینکه امکان اتصال آنها به بیمه‌های دانشجویی و زنان و دختران وجود دارد، پس در یک منظومه قرار می‌گیرند. در چنین چینشی، یک فرد می‌تواند از 18سالگی تحت عنوان دانشجو یا دختر، شروع به بیمه‌پردازی کند و تا زمانی که به استخدام درمی‌آید، این بیمه‌پردازی را در قالب بیمه اجباری ادامه دهد و زمانی هم که به هر دلیل، از قالب بیمه اجباری بیرون آمد، تا زمان بازنشستگی، به صورت اختیاری به واریز حق بیمه خود ادامه دهد.»
اگر در گذشته سوابق دانشجویی به دوران اشتغال متصل نمی‌شد و یا دختران به دلیل در خانه ماندن و نداشتن شغل امکان واریز حق بیمه نداشتند، امروز با تکمیل زنجیره بیمه‌پردازی، امکان بهره‌مندی از بسیاری از خدمات وجود دارد. باقری در مورد اهمیت تعریف این زنجیره در نظام تأمین‌اجتماعی، گفت:«واقعیت این است که امکان بهره‌مندی تمام گروه‌ها از بیمه، با یک جا نشستن و شعار دادن در مورد «تأمین‌اجتماعی همگانی» محقق نمی‌شد و باید در چارچوب اصول بیمه‌ای، تصمیم‌گیری می‌شد. این نافی حق افراد برای بهره‌مندی از بیمه‌های رایگان یا
ارزان قیمت نیست اما نمی‌توان با این انگیزه، سرمایه‌گذاری با مشارکت دولت، حتی به ازای 2 درصد کمک دولت به ازای هر فرد را متوقف می‌کردیم.»
در همین حال باید توجه داشت که اجزای بیمه خانواده و توسعه آن در سطح کنونی با بیمه تأمین‌اجتماعی چند لایه که سطوح مختلف خدمات را برای تمامی‌اقشار در دسترس میکند و صورت اجتماعی‌تری دارد، منافاتی ندارد. در واقع چون بیمه چند لایه که استقرار آن مورد تأکید سیاست‌های کلی تأمین‌اجتماعی قرار گرفته، در تعاریف عام خود، از سه سطح امدادی، بیمه‌های پایه و مکمل تشکیل شده، می‌توان گفت که مجموعه بیمه خانواده زنجیره میانی را تکمیل میکند؛ ضمن اینکه سازمان تأمین‌اجتماعی بیمه اجتماعی را برای لایه اول در قالب بیمه‌های مددجویان با یارانه بیمه سهم دولت (14 درصد، 16 درصد و 20 درصد) توسعه داده است.
ارسال دیدگاه
