نماینده مردم یزد از بررسی طرحی در مجلس خبر داد که بر اساس آن برای بهبود وضعیت اقتصادی - و البته رونق بخش ساخت‌‌و‌‌ساز - به ۱۰ میلیون نفر از ۵ دهک پایین جامعه ۲۰۰ متر زمین واگذار می‌شود. 

با اینکه این طرح فعلاً فقط یک پیشنهاد است، اما مطرح شدن آن از طرف  محمد صالح جوکار، رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی‌ نشان می‌دهد به عنوان یک راه‌حل برای بهبود وضعیت معیشت افراد دهک پایین جامعه روی آن حساب می‌شود. اما این طرح چقدر می‌تواند موفق باشد؟ آیا واگذاری زمین به افراد کم‌درآمد جامعه می‌تواند گشایشی در مشکلات اقتصادی آنها ایجاد کند؟ منابع این طرح از کجا تأمین می‌شود؟ 

 

اصل طرح چیست؟

جوکار، نماینده مردم یزد و رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی‌درباره این طرح اعلام کرد: «در مجلس شورای اسلامی ‌طرحی در حال ارائه است که به پنج دهک پایین جامعه یک قطعه زمین داده شود. بر اساس این طرح بیش از ۱۰ میلیون قطعه زمین باید به مردم واگذار شود و قطعاً اگر این طرح تصویب و اجرا شود، بخش قابل توجهی از مشکلات مردم برطرف شده و در کنار آن رونق خوبی در صنعت ساختمان کشور به وجود می‌آید.»

هر طرحی که به مردم کمک کند، مفید است

این نماینده مجلس معتقد است: با توجه به مشکلات اقتصادی پنج دهک پایین جامعه این طرح می‌تواند بسیاری از مشکلات آنها را برطرف کند. علی خدایی، عضو کارگری شورایعالی کار هم با نماینده مردم یزد موافق است. او درباره مزایای این طرح به آتیه‌نو می‌گوید: «مسکن همیشه مهمترین دغدغه کارگران و افراد فرودست جامعه بوده و هست. به نظر من، این طرح می‌تواند مشکل مسکن خیلی از این افراد را حل کند. البته تا وقتی شرایط و نحوه واگذاری و حمایت‌های بعد از واگذاری زمین را نبینیم نمی‌توانیم اظهارنظر قطعی کنیم.» خدایی معتقد است واگذاری زمین حتماً باید با حمایت‌های ساخت و بهره‌برداری همراه باشد. او در ادامه می‌گوید: «اگر ترکیب پنج دهک ابتدایی جامعه را در نظر بگیریم، به این نتیجه می‌رسیم که همه کارگر نیستند و دو سه دهک اول جامعه افراد فاقد درآمد و شغل هستند؛ به همین دلیل اگر قرار است زمینی واگذار شود حتماً باید حمایت دولت نیز در کنارش باشد.»  وی ادامه می‌دهد: «اصل طرح به نظر من مفید است اما اقدامات تکمیلی و نحوه واگذاری زمین و تأمین منابع موفقیت آن را تضمین می‌کند. جزییات حتماً تأثیرگذار است. من معتقدم در حال حاضر و با توجه به اضطرار معیشتی که برای جامعه پیش آمده، هر طرحی که به وضعیت معیشتی افراد دهک پایین کمک می‌کند از هر طریقی لازم و واجب است.»

 

زمین از کجا تأمین می‌شود؟

منصور غیبی، کارشناس بازار مسکن معتقد است این طرح به‌‌تنهایی نمی‌تواند به وضعیت معیشتی افراد دهک پایین جامعه کمک کند و یک نسخه موقتی است. او می‌گوید: «اینکه ما برای تعدیل قیمت و برخورداری افراد جامعه به تأمین مسکن نیاز داریم را نفی نمی‌کنم، اما اول باید این طرح به صورت عملیاتی و اجرایی در مجلس مصوب شود. سؤالی که مطرح می‌شود این است که زیر‌ساخت چیست؟ ما در حال حاضر در داخل بافت شهری زمینی نداریم. مهمترین دلیل بالارفتن قیمت مسکن در تهران و شهرهای بزرگ همین کمبود زمین است. اگر بخواهیم از منابع طبیعی زمین قطعه‌‌‌قطعه کنیم و به مردم بدهی پس تکلیف زیر‌ساخت‌ها چه می‌شود؟ آب، برق، فاضلاب و مخابرات آن از کجا می‌آید؟ پس مجبور می‌شوید برای انجام این فرایند زیرساخت تعریف کنید.» این کارشناس بازار مسکن معتقد است بار مالی که این طرح به جامعه اقتصادی تحمیل می‌کند بسیار زیاد است. او در ادامه می‌گوید: «برای واگذاری ۱۰ میلیون قطعه زمین ۲۰۰ مترمربعی به ۲ میلیارد مترمربع زمین نیاز داریم. یعنی معادل ۲ هزار کیلومترمربع زمین. به غیر از تأمین زمین، زیر‌ساخت‌های دیگر هم هست که مطالبه‌گری مردم را بالا می‌برد. خانه‌هایی که در زمین‌های خارج از شهر ساخته می‌شوند به مدرسه، مسجد، درمانگاه، کلانتری و... نیاز دارند. به نظر من، این پیشنهاد فعلاً خیلی خام است و حتماً باید بررسی‌های علمی ‌زیادی درباره آن انجام شود.»

 

چرا بافت‌های فرسوده را نو نمی‌کنیم؟

غیبی معتقد است وقتی طرح‌های جایگزینی بهتری داریم، چرا باید طرح‌های جدید ارائه دهیم. او در همین باره می‌گوید: «ما طرح‌های بهتری برای برخورداری مردم از مسکن نیز داریم. مجلس طرحی را برای بازسازی بافت‌های فرسوده پیشنهاد کرد. چرا این طرح را جلو نمی‌برید. وقتی بافت‌های فرسوده به ساختمان‌های نوساز تبدیل می‌شوند، با یک تیر دو نشان زده می‌شود؛ هم مردم صاحبخانه می‌شوند و ظرفیت‌های جدیدی برای اسکان ایجاد می‌شود و هم اینکه بافت‌های فرسوده ایمن می‌شوند و شهر آباد می‌شود. در این طرح دیگر نیازی به پیدا کردن زمین و استفاده از منابع طبیعی هم و ایجاد زیرساخت‌ها و کلی هزینه‌های دیگر نیست. این طرح به نظر من، عقیم مانده و اگر دنبال آن را بگیرند بهتر از این است که ۲۰۰ متر زمین بی‌برنامه به مردم داده شود.» اما نکته دیگری که توسط این کارشناس بازار مسکن مطرح می‌شود، افزایش سوداگری در اقتصاد مسکن است. غیبی در‌‌‌‌‌این‌‌‌‌‌باره می‌گوید: «این طرح ممکن است باعث افزایش سوداگری در اقتصاد مسکن نیز شود. ۹۰ درصد مردم به فکر معامله این زمین‌ها می‌افتند و کسی آن را به خانه تبدیل نمی‌کند. من معتقدم این طرح کمک زیادی به مردم نمی‌کند و بهتر است بیشتر درباره آن تحقیق شود.» حال باید دید این طرح چقدر برای اجرایی شدن در مجلس جلو می‌رود. آیا تصویب می‌شود یا فقط در مرحله پیشنهاد و طرح باقی می‌ماند؟