نوسانات کنترل‌شده نرخ ارز
عیسی عباسی کارشناس اقتصادی
بازار ارز که همواره نخستین واکنش‌ها به تحولات سیاسی را بروز می‌دهد، در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل با نوسانات قابل توجهی همراه شد، اما پس از اعلام آتش‌بس، به کانال تعادلی بازگشت. تحلیلگران نوسانات کنونی را با توجه به شرایط موجود، قابل قبول ارزیابی می‌کنند.
در هفته‌های اخیر با آغاز تنش‌ها در منطقه، نرخ ارز در بازار آزاد روندی صعودی پیدا کرد. کارشناسان دلیل اصلی این افزایش را وقوع جنگ می‌دانند، اما نقش انتظارات تورمی جهانی و افزایش تقاضا برای دارایی‌های امن را نیز در این روند مؤثر می‌دانند. بازار ارز در اقتصاد ایران به عنوان بازار پیشرو، معمولاً در برابر شوک‌های بیرونی واکنش شدیدتری نشان می‌دهد و نرخ ارز را موقتاً بالاتر از سطح واقعی می‌برد. با این حال، تجربه نشان داده پس از عبور از شوک، نرخ‌ها به مرور به تعادل بازمی‌گردند؛ چنانکه پس از آتش‌بس، نرخ دلار به محدوده ۸۴ هزار تومان عقب‌نشینی کرد.
با وجود بازگشت نسبی آرامش به بازار، انتظارات تورمی و نگرانی از بازگشت احتمالی تنش‌ها موجب شده دامنه نوسان همچنان بالا باقی بماند و نرخ دلار در برخی مقاطع بار دیگر تا مرز ۹۰ هزار تومان حرکت کند. با این حال، دامنه فعلی نوسانات در مقایسه با شدت بحران، از نظر برخی تحلیلگران قابل مدیریت تلقی می‌شود.
بانک مرکزی در این مدت تلاش کرده با مجموعه‌ای از ابزارها، از تشدید نوسانات جلوگیری کند. افزایش ذخایر طلا، تأمین مستمر نیازهای واقعی بازار، ورود هدفمند بازارساز به معاملات ارز و تتر، راه‌اندازی پیش‌فروش ارز و تسهیل رفع تعهدات ارزی با پشتوانه طلا از جمله اقداماتی بوده که به کاهش التهاب در بازار ارز کمک کرده است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که این اقدامات توانسته در کوتاه‌مدت روند بازار را تعدیل کند و انتظارات را به سطحی منطقی بازگرداند.
همزمان با این سیاست‌ها، تأمین ارز کالاهای اساسی نیز در اولویت قرار گرفته است. آمارهای رسمی حاکی از آن است که از ابتدای سال جاری تا ۲۰ خرداد، حدود ۱۱ میلیارد دلار ارز تأمین شده که بیش از ۲ میلیارد دلار آن به واردات دارو و کالاهای اساسی اختصاص یافته است. همکاری بانک مرکزی با وزارت صمت و وزارت اقتصاد در زمینه تسریع ترخیص کالاها نیز به آرام‌سازی فضای عمومی بازار کمک کرده است.
در مجموع، عملکرد بازارساز در مدیریت بحران ارزی ناشی از جنگ، مورد توجه افکار عمومی و فعالان اقتصادی قرار گرفته و به افزایش اعتماد نسبت به توانایی سیاست‌گذار پولی در مواجهه با شوک‌های ناگهانی کمک کرده است. اگرچه نوسانات همچنان ادامه دارد، اما چارچوب سیاست‌گذاری ارزی در این دوره توانسته از شکل‌گیری بحران گسترده در بازار ارز جلوگیری کند.
در هفته‌های اخیر با آغاز تنش‌ها در منطقه، نرخ ارز در بازار آزاد روندی صعودی پیدا کرد. کارشناسان دلیل اصلی این افزایش را وقوع جنگ می‌دانند، اما نقش انتظارات تورمی جهانی و افزایش تقاضا برای دارایی‌های امن را نیز در این روند مؤثر می‌دانند. بازار ارز در اقتصاد ایران به عنوان بازار پیشرو، معمولاً در برابر شوک‌های بیرونی واکنش شدیدتری نشان می‌دهد و نرخ ارز را موقتاً بالاتر از سطح واقعی می‌برد. با این حال، تجربه نشان داده پس از عبور از شوک، نرخ‌ها به مرور به تعادل بازمی‌گردند؛ چنانکه پس از آتش‌بس، نرخ دلار به محدوده ۸۴ هزار تومان عقب‌نشینی کرد.
با وجود بازگشت نسبی آرامش به بازار، انتظارات تورمی و نگرانی از بازگشت احتمالی تنش‌ها موجب شده دامنه نوسان همچنان بالا باقی بماند و نرخ دلار در برخی مقاطع بار دیگر تا مرز ۹۰ هزار تومان حرکت کند. با این حال، دامنه فعلی نوسانات در مقایسه با شدت بحران، از نظر برخی تحلیلگران قابل مدیریت تلقی می‌شود.
بانک مرکزی در این مدت تلاش کرده با مجموعه‌ای از ابزارها، از تشدید نوسانات جلوگیری کند. افزایش ذخایر طلا، تأمین مستمر نیازهای واقعی بازار، ورود هدفمند بازارساز به معاملات ارز و تتر، راه‌اندازی پیش‌فروش ارز و تسهیل رفع تعهدات ارزی با پشتوانه طلا از جمله اقداماتی بوده که به کاهش التهاب در بازار ارز کمک کرده است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که این اقدامات توانسته در کوتاه‌مدت روند بازار را تعدیل کند و انتظارات را به سطحی منطقی بازگرداند.
همزمان با این سیاست‌ها، تأمین ارز کالاهای اساسی نیز در اولویت قرار گرفته است. آمارهای رسمی حاکی از آن است که از ابتدای سال جاری تا ۲۰ خرداد، حدود ۱۱ میلیارد دلار ارز تأمین شده که بیش از ۲ میلیارد دلار آن به واردات دارو و کالاهای اساسی اختصاص یافته است. همکاری بانک مرکزی با وزارت صمت و وزارت اقتصاد در زمینه تسریع ترخیص کالاها نیز به آرام‌سازی فضای عمومی بازار کمک کرده است.
در مجموع، عملکرد بازارساز در مدیریت بحران ارزی ناشی از جنگ، مورد توجه افکار عمومی و فعالان اقتصادی قرار گرفته و به افزایش اعتماد نسبت به توانایی سیاست‌گذار پولی در مواجهه با شوک‌های ناگهانی کمک کرده است. اگرچه نوسانات همچنان ادامه دارد، اما چارچوب سیاست‌گذاری ارزی در این دوره توانسته از شکل‌گیری بحران گسترده در بازار ارز جلوگیری کند.
ارسال دیدگاه
