اشتغال شبانه زنان در جهان
اشتغال شبانه زنان موضوعی پیچیده با ابعاد تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و قانونی است که در طول زمان مسیر پرفرازونشیبی را پیموده است. این در حالی است که رویکردها نسبت به این مسئله از ممنوعیت‌های حمایتی تا تلاش برای دستیابی به برابری فرصت‌ها متغیر بوده است. تمرکز کنونی بر ایجاد محیط‌های کاری ایمن، سالم، بدون تبعیض و با حمایت‌های اجتماعی کافی برای تمامی کارگران شب‌کار، اعم از زن و مرد قرار دارد تا زنان نیز از این رهگذر بتوانند با آزادی و امنیت کامل در مورد اشتغال شبانه خود تصمیم‌گیری کنند.
با گسترش کارخانه‌ها در دوران انقلاب صنعتی، زنان و کودکان به عنوان نیروی کار ارزان به‌طور گسترده‌ای به کار گرفته شدند؛ از جمله در شیفت‌های شبانه با شرایط بسیار سخت و طاقت‌فرسا. این وضعیت، نگرانی‌های اجتماعی در مورد سلامت، ایمنی و اخلاق عمومی ایجاد کرد، در نتیجه بسیاری از کشورها قوانینی برای محدود یا ممنوع کردن کار شبانه زنان، به‌ویژه در بخش صنعت وضع کردند.
سازمان بین‌المللی کار (ILO) از بدو تأسیس خود به این موضوع توجه نشان داد. کنوانسیون شماره ۴ (۱۹۱۹) و بعدها کنوانسیون شماره ۸۹ (۱۹۴۸) کار شبانه زنان در صنایع را ممنوع کردند. بسیاری از کشورهای عضو، این کنوانسیون‌ها را تصویب و قوانین داخلی خود را بر اساس آن تنظیم کردند. دلایل این ممنوعیت‌ها عمدتاً بر حفاظت از سلامت باروری زنان، نقش مادری و جلوگیری از استثمار آنان متمرکز بود.
از دهه ۱۹۷۰ به بعد، با رشد جنبش‌های فمینیستی و تأکید بر برابری جنسیتی، قوانین ممنوعیت کار شبانه زنان به‌طور فزاینده‌ای تبعیض‌آمیز و مانعی برای پیشرفت شغلی زنان تلقی شد.
مطرح شدن این مباحث،ILO را مجاب کرد تا با اتخاذ پروتکل ۱۹۹۰ به کنوانسیون شماره ۸۹ و کنوانسیون ۱۷۱ (۱۹۹۰) در مورد کار شبانه رویکرد انعطاف‌پذیرتری اتخاذ کند. کنوانسیون ۱۷۱ به جای ممنوعیت خاص برای زنان، بر بهبود شرایط کار برای همه کارگران شب‌کار؛ اعم از زن و مرد تأکید دارد و خواستار اقداماتی برای حفاظت از سلامت، ارائه خدمات اجتماعی مناسب مانند حمل‌ونقل و تسهیلات مراقبت از کودک و جبران مناسب برای کار در شب است.
مطالعات گوناگون بر روی نتایج یک مطالعه در كنگره قلب و عروق كانادا در سال 2011 میلادی مشخص كرد از هر پنج زن میانسالی كه در شیفت شب كار می‌كنند، یك نفر حداقل دارای سه شاخص خطرزای ابتلا به بیماری قلبی است. از این گروه كاركنان در شیفت شب، 17 درصد مبتلا به سندرم متابولیك بودند و 38 درصد نیز فشارخون بالا داشتند.
همچنین در ایران، نتایج یک پژوهش که بر روی دو گروه 60 نفره کارگران زن کارخانه صنایع غذایی هشتگرد انجام و در همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران در سال 96 ارائه شد، نشان داد میانگین رضایت زناشویی در کارگران شیفت شب به‌گونه‌ای معنادار پایین تر از کارگران شیفت روز است.
با گسترش کارخانه‌ها در دوران انقلاب صنعتی، زنان و کودکان به عنوان نیروی کار ارزان به‌طور گسترده‌ای به کار گرفته شدند؛ از جمله در شیفت‌های شبانه با شرایط بسیار سخت و طاقت‌فرسا. این وضعیت، نگرانی‌های اجتماعی در مورد سلامت، ایمنی و اخلاق عمومی ایجاد کرد، در نتیجه بسیاری از کشورها قوانینی برای محدود یا ممنوع کردن کار شبانه زنان، به‌ویژه در بخش صنعت وضع کردند.
سازمان بین‌المللی کار (ILO) از بدو تأسیس خود به این موضوع توجه نشان داد. کنوانسیون شماره ۴ (۱۹۱۹) و بعدها کنوانسیون شماره ۸۹ (۱۹۴۸) کار شبانه زنان در صنایع را ممنوع کردند. بسیاری از کشورهای عضو، این کنوانسیون‌ها را تصویب و قوانین داخلی خود را بر اساس آن تنظیم کردند. دلایل این ممنوعیت‌ها عمدتاً بر حفاظت از سلامت باروری زنان، نقش مادری و جلوگیری از استثمار آنان متمرکز بود.
از دهه ۱۹۷۰ به بعد، با رشد جنبش‌های فمینیستی و تأکید بر برابری جنسیتی، قوانین ممنوعیت کار شبانه زنان به‌طور فزاینده‌ای تبعیض‌آمیز و مانعی برای پیشرفت شغلی زنان تلقی شد.
مطرح شدن این مباحث،ILO را مجاب کرد تا با اتخاذ پروتکل ۱۹۹۰ به کنوانسیون شماره ۸۹ و کنوانسیون ۱۷۱ (۱۹۹۰) در مورد کار شبانه رویکرد انعطاف‌پذیرتری اتخاذ کند. کنوانسیون ۱۷۱ به جای ممنوعیت خاص برای زنان، بر بهبود شرایط کار برای همه کارگران شب‌کار؛ اعم از زن و مرد تأکید دارد و خواستار اقداماتی برای حفاظت از سلامت، ارائه خدمات اجتماعی مناسب مانند حمل‌ونقل و تسهیلات مراقبت از کودک و جبران مناسب برای کار در شب است.
مطالعات گوناگون بر روی نتایج یک مطالعه در كنگره قلب و عروق كانادا در سال 2011 میلادی مشخص كرد از هر پنج زن میانسالی كه در شیفت شب كار می‌كنند، یك نفر حداقل دارای سه شاخص خطرزای ابتلا به بیماری قلبی است. از این گروه كاركنان در شیفت شب، 17 درصد مبتلا به سندرم متابولیك بودند و 38 درصد نیز فشارخون بالا داشتند.
همچنین در ایران، نتایج یک پژوهش که بر روی دو گروه 60 نفره کارگران زن کارخانه صنایع غذایی هشتگرد انجام و در همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران در سال 96 ارائه شد، نشان داد میانگین رضایت زناشویی در کارگران شیفت شب به‌گونه‌ای معنادار پایین تر از کارگران شیفت روز است.
ارسال دیدگاه
