موضوع بیمه کارگران پلتفرمی، به‌ویژه در اقتصادهای دیجیتال، یکی از چالش‌های نوظهور در دنیای کار است. با رشد سریع مشاغل پلتفرمی، پرسش‌هایی جدی درباره تعریف رابطه شغلی، مسئولیت‌پذیری کارفرمایان و چگونگی طراحی نظام‌های رفاهی مناسب برای این نوع کارگران مطرح شده است.
نخستین موضوع، ابهام در تعریف رابطه میان کارگر و پلتفرم است. اغلب پلتفرم‌ها کارگران را «شاغل مستقل» معرفی می‌کنند تا از مسئولیت‌هایی مانند پرداخت بیمه، بازنشستگی و حداقل دستمزد معاف شوند. اما در عمل، بسیاری از این افراد وابستگی اقتصادی شدید به پلتفرم دارند و فاقد چانه‌زنی جمعی‌اند؛ شرایطی که آن‌ها را به کارکنان واقعی اما بدون حقوق رسمی بدل کرده است.
دومین چالش، تقسیم مسئولیت پرداخت حق بیمه است. پلتفرم‌ها بیمه را وظیفه شخصی کارگران می‌دانند و از پذیرش هزینه‌های اضافی سر باز می‌زنند. در سوی دیگر، کارگران – به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه – اغلب توان مالی برای پرداخت حق بیمه کامل را ندارند. این تضاد طراحی نظام پایدار بیمه‌ای را دشوار می‌سازد.
سومین مشکل، ناهماهنگی زیرساخت‌های بیمه‌ای سنتی با ماهیت متغیر اقتصاد گیگ است. نظام‌های رفاهی موجود بر مبنای اشتغال رسمی و درآمد پایدار طراحی شده‌اند، درحالی‌که کارگران پلتفرمی اغلب به‌صورت پروژه‌ای، با درآمد متغیر و در چند پلتفرم هم‌زمان فعالیت می‌کنند. نبود داده‌های دقیق درباره این گروه نیز سیاست‌گذاری مؤثر را با مشکل مواجه کرده است.
با وجود این چالش‌ها، برخی کشورها گام‌هایی در جهت بهبود وضعیت برداشته‌اند. در آرژانتین، دولت از دسامبر ۲۰۲۴ طرحی برای ارائه پوشش بیمه‌ای رایگان به کارگران حوزه تحویل کالا و غذا آغاز کرد. این پوشش شامل بیمه حوادث شخصی و مسئولیت مدنی است و بدون نیاز به اتصال به پلتفرم خاصی ارائه می‌شود. هدف، ایجاد برابری بیمه‌ای میان کارگران صرف‌نظر از پلتفرم یا محل جغرافیایی است.
پیش‌تر نیز در سال ۲۰۲۰، وزارت کار آرژانتین پیش‌نویس قانونی را ارائه کرده بود که پلتفرم‌ها را ملزم به اعلام درآمد و پرداخت حق بیمه به نهادهای مالیاتی می‌کرد. این قانون حقوقی مانند شفافیت پرداخت، پوشش بیمه‌ای و مقررات مربوط به اخراج را نیز دربر می‌گرفت. در سایر کشورها نیز تلاش‌هایی برای سامان‌دهی وضعیت کارگران پلتفرمی صورت گرفته است. اسپانیا با تصویب «قانون رایدر» در سال ۲۰۲۱، این کارگران را به‌عنوان کارکنان شرکت‌ها به رسمیت شناخت. فرانسه، ایتالیا و شیلی نیز با رویکردهای متفاوتی – از بیمه حوادث تا مدل‌های ترکیبی – در حال ارتقای وضعیت رفاهی این کارگران هستند.
تجربه جهانی نشان می‌دهد گرچه چالش‌های بیمه‌ای اقتصاد پلتفرمی پیچیده و چندوجهی است، اما با سیاست‌گذاری منعطف، نوآوری فناورانه و گفت‌وگوی اجتماعی می‌توان راه‌حل‌هایی عادلانه برای حفاظت از این نیروی کار نوظهور یافت.