آینده در دستان کسانی است که کدنویسی بلدند، داده‌ها را درک می‌کنند و هر روز مهارتی نو می‌آموزند. بازار کار جهانی، بی‌صدا اما بی‌امان، در حال بازتعریف خود است. دیگر مدرک تحصیلی تضمین‌کننده شغل نیست؛ این مهارت‌های دیجیتال و توانایی حل مسئله است که بقای حرفه‌ای را ممکن می‌سازد. اشتغال دیگر مقصد نهایی تحصیل نیست بلکه ایستگاهی است که تنها با عبور از مسیر مهارت‌های کاربردی به آن می‌رسید.

 میدان رقابت مهارت‌ها
در بازار کاری که هر روز رقابتی‌تر می‌شود، مهارت دیگر صرفاً یک مزیت نیست؛ شرط ورود به بازی است. داده‌ها نشان می‌دهند ۴۰ تا ۸۰ درصد مهارت‌آموزانی که آموزش‌های فنی و تخصصی دیده‌اند، موفق به یافتن شغل می‌شوند. رمز این موفقیت چیست؟ کارشناسان پاسخ می‌دهند: به‌روز ماندن، شناخت نیازهای بازار و تسلط بر مهارت‌های فناورانه.
نظام آموزش رسمی کشور سال‌هاست که گرفتار مدرک‌گرایی است و در بسیاری از حوزه‌ها با نیازهای روز هماهنگ نشده است. در مقابل، نظام آموزش مهارتی، با وجود کاستی‌ها، توانسته سالانه بیش از دو میلیون نفر را ارزیابی کرده و برای ۱.۵ میلیون نفر گواهی مهارتی صادر کند. اما این گواهی‌ها تنها زمانی ارزشمندند که با نیازهای واقعی بازار هم‌راستا باشند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۲۷، شش نفر از هر ۱۰ نیروی کار به بازآموزی یا یادگیری مهارت‌های جدید نیاز خواهند داشت. کسی که امروز خود را به‌روز نکند، فردا از گردونه رقابت حذف خواهد شد. کارشناسان این تحول را نه تهدید، بلکه فرصتی طلایی برای تبدیل مهارت به سرمایه‌ای پویا می‌دانند.

 اقتصاد دیجیتال؛ بازآفرینی بازار کار
بر اساس گزارش سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD)، اقتصاد دیجیتال در سال ۲۰۲۳ بیش از ۱۵ درصد تولید ناخالص جهانی را تشکیل داده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به ۲۵ درصد برسد. اما این تحول بی‌رحم است؛ شغل‌هایی که با فناوری‌های دیجیتال هماهنگ نشوند، محکوم به حذفند. حمید حاج‌اسماعیلی، کارشناس بازار کار، هشدار می‌دهد: «توسعه اشتغال دیجیتال در ایران آن‌طور که باید مورد توجه قرار نگرفته است. ظرفیت‌های عظیم فضای مجازی برای اشتغال و تولید همچنان نادیده مانده‌اند.»

 ۵۰۰ هزار نیروی متخصص دیجیتال
جهان با شتاب در حال پرورش نسل جدیدی از نیروهای کار دیجیتال است و ایران نیز ناگزیر از همراهی با این جریان است. بر اساس برنامه توسعه هفتم، تربیت ۵۰۰ هزار نیروی متخصص در حوزه اقتصاد دیجیتال هدف‌گذاری شده است. دولت با همکاری بخش خصوصی و انجمن‌های صنفی، در حال تدوین استانداردهای حرفه‌ای جدید در ۱۶ رسته آموزشی است. آیین‌نامه‌ای که به امضای وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی رسیده، سواد دیجیتال و فناوری را هسته اصلی مهارت‌های آینده معرفی کرده است. معاون وزیر نیز بهره‌وری نیروی کار را پایه رشد اقتصادی می‌داند. تربیت این نیم‌میلیون نیروی ماهر نه‌تنها بازار کار را متعادل می‌کند، بلکه پاسخگوی نیاز کارفرمایانی است که برای بقا در اقتصاد دیجیتال به نیروهای متخصص وابسته‌اند.

 شکاف میان آموزش و نیاز بازار
با وجود این پیشرفت‌ها، شکاف عمیقی میان نظام آموزش رسمی و نیازهای بازار کار وجود دارد. بیش از ۴۰ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به دلیل فقدان مهارت‌های کاربردی بیکارند، در حالی که بسیاری از مشاغل دیجیتال به دلیل کمبود نیروی ماهر خالی مانده‌اند. نظام آموزشی که سال‌ها بر آموزش نظری متمرکز بود، حالا باید خود را با واقعیت‌های جدید هماهنگ کند. اقتصاد دیجیتال به نیروهایی نیاز دارد که نه‌تنها بتوانند فکر کنند، بلکه توانایی خلق، حل مسئله و همکاری تیمی داشته باشند. انعطاف‌پذیری، ایده‌پردازی و به‌روزرسانی مداوم، ویژگی‌های کلیدی این نیروی کار جدید است.