بیماری عروق کرونر عارضه عدم تأمین اکسیژن کافی برای قلب
بیتا مهدوی روزنامه نگار
بیماری عروق کرونر قلب زمانی اتفاق می‌افتد که مواد چرب مانند کلسترول و مواد زائد سلولی بر روی دیواره‌های این عروق که خون و اکسیژن عضله قلب را تأمین می‌کنند، جمع و باعث تشکیل پلاک‌هایی در پوشش داخلی این سرخرگ‌ها می‌شوند. این وضعیت آترواسکلروز نامیده می‌شود. پلاک‌ها معمولاً طی سال‌ها در شریان‌های قلب تشکیل می‌شوند که منجر به باریکی، سفتی و یا انسداد رگ‌ها می‌شود. این امر تا حدی یا به‌طور کامل جریان خون غنی از اکسیژن به عضله قلب را مسدود می‌کند. علاوه بر این، بیماری عروق کرونر قلب ممکن است در نتیجه برخی اختلالات در عروق کرونر رخ دهد که منجر به اسپاسم و انقباض آن‌ها و در نتیجه باعث تنگ شدن آن‌ها و اختلال در جریان خون به قلب می‌شود.
دکتر کیومرث فلاحی، فوق تخصص جراحی قلب در مورد بیماری عروق کرونر و علل به‌وجود آمدن آن به «آتیه نو» می‌گوید: «قلب عضوی عضلانی شامل چهار حفره اصلی (دهلیز‌های چپ و راست و بطن‌های چپ و راست) و دو شریان بزرگ به نام کرونری است. حفره‌های سمت راست مسئول ایجاد گردش خون ریوی و حفره‌های سمت چپ مسئول ایجاد گردش خون عمومی هستند. کرونر راست و چپ مسئول تغذیه عضله قلب هستند که کرونر چپ خود به دو شاخه بزرگ کرونر قدامی قلب و کرونر کناری قلب تقسیم می‌شود. شاخه‌های فرعی زیاد و عروق ارتباطی فراوانی این سستم‌های عروقی را به هم ارتباط می‌دهد.»
او درباره علل ایجاد این بیماری توضیح می‌دهد: «علت اصلی انسداد عروق قلب، ایجاد پلاک‌های تصلب شرایین در عروق است. از جمله عوامل مهم مستعدکننده ایجاد این پلاک‌ها می‌توان به سن (بالای 45 سال در مردان و باای 55 سال در زنان)، جنس (مردان بیشتر در معرض خطر هستند)، مصرف دخانیات، بالا بودن چربی خون به‌خصوص کلسترول مضر (LDL)، دیابت، سابقه خانوادگی، چاقی، عدم تحرک و زندگی بدون فعالیت، بالا بودن هموسیستئین خون (یک نوع اسیدآمینه ضروری)، زندگی پر تنش و عوامل ارثی اشاره کرد.»
انواع بیماری
به بیان دکتر فلاحی بیماری‌های عروق کرونر به سه دسته تقسیم می‌شوند:
•بیماری انسدادی عروق کرونر: در این نوع، بیش از ۵۰ درصد یا انسداد کامل در عروق کرونر بزرگ واقع در سطح عضله قلب رخ می‌دهد.
• بیماری عروق کرونر غیرانسدادی: در این نوع، باریک شدن عروق کرونر بزرگ ممکن است به دلیل تشکیل پلاک رخ دهد.
• بیماری میکروواسکولار عروق کرونر: در مورد این نوع، بیماری ممکن است با تشکیل پلاک‌های کوچک در رگ‌های خونی کوچک موجود در بافت‌های عضله قلب ایجاد شود.
علائم
این فوق تخصص جراحی قلب در مورد علائم تنگی عروق قلب یادآوری می‌کند: «درد قلبی که در پنج درصد موارد اولین تظاهر بیماری عروق قلب به‌صورت سکته قلبی است، تنگی نفس به دنبال فعالیت، خستگی‌پذیری زودرس، مرگ ناگهانی، اختلالات ضربان قلب و کاردیومیوپاتی (تخریب وسیع عضله قلب) از اصلی‌ترین علائم بیماری هستند. بعض اوقات درد قلبی به اشکال غیرمعمول تظاهر می‌کند که از آن جمله می‌توان به درد در بالای شکم، کتف و پشت و گرفتگی در گلو و فک اشاره کرد. سکته قلبی تنها یکی از تظاهرات بیماری عروق قلب است. تخریب آهسته، کم علامت و یا بدون علامت عضله قلب یکی از مهم‌ترین پیامدهای این بیماری است که در نهایت منجر به نارسایی قلبی می‌شود.
روش‌های درمان
او در مورد روش‌های درمان تنگی عروق می‌گوید: «جراحی که به‌طور عمده شامل عمل پیوند بای‌پس عروق کرونر و یا در واقع اتصال یک ورید و یا شریان خون‌رسان به منطقه بعد از تنگی رگ کرونر است جزو درمان‌های رایج این بیماری به شمار می‌رود. البته درمان جراحی در اکثر مواردی که تنگی شدید هر سه رگ وجود داشته باشد و یا ابتدای شریان اصلی چپ، تنگی قابل‌توجه داشته باشد توصیه می‌شود. در این روش از یک رگ سالم (شریان و یا ورید) برای برقراری جریان خون در پایین محل انسداد رگی استفاده می‌شود. شریان‌های مورد استفاده در اکثر موارد از قسمت داخلی جناغ سینه و یا شریان‌های دست هستند و ورید‌های مورد استفاده معمولاً از ساق و ران برداشته می‌شوند. در این عمل، جریان خون جدیدی به بعد از محل تنگی رگ رسانده می‌شود.
آنژیوپلاستی عروق کرونر که در اصطلاح به بالون معروف است هم یک روش درمانی کم‌تهاجمی است که برای باز کردن رگ‌های خونی تنگ یا مسدود استفاده می‌شود. در این روش، یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر از طریق یک برش کوچک در پوست وارد رگ خونی می‌شود. سپس یک بالون کوچک به انتهای کاتتر متصل می‌شود و باد می‌شود تا رگ خونی را باز کند. در برخی موارد، یک استنت و یک لوله سیمی‌توری نیز در رگ خونی قرار داده می‌شود تا از باز ماندن آن جلوگیری کند.»
درمان دارویی
در بسیاری از موارد، درمان دارویی برای کنترل بیماری عروق کرونر و یا عوارض آن قابل توصیه است. در حالی که داروهای بیماری قلبی ایمن و مؤثر هستند اما می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند. برای مثال، رقیق‌کننده‌های خون، خطر خونریزی را افزایش می‌دهند. ممکن است در توقف خونریزی ناشی از بریدگی یا خونریزی بینی مشکل داشته باشید. همچنین ممکن است خونریزی لثه داشته باشید. اگرچه نادر است اما رقیق‌کننده‌های خون می‌توانند منجر به خونریزی شدید داخلی شوند.
استاتین‌ها برخی از رایج‌ترین داروهای قلبی هستند که تجویز می‌شوند. آن‌ها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند که رایج ترین عوارضشان شامل درد عضلانی، آسیب عضلانی، آسیب کبدی، قند خون بالا، گیجی و از دست دادن حافظه است.
عوارض جراحی قلب
دکتر فلاحی با بیان این مطلب که جراحی قلب یکی از اعمال جراحی بسیار بزرگ است و تمام خطر‌های یک عمل جراحی بزرگ و بیهوشی طولانی را دارد، می‌افزاید: «در صورت استفاده از دستگاه قلب و ریه مصنوعی در حین عمل (در حال حاضر قسمت عمده‌ای از جراحی‌های قلب با استفاده از این دستگاه صورت می‌گیرد)، عوارض استفاده از این دستگاه نیز به عمل اضافه خواهد اما در نهایت، عمل قلب باز عمل نسبتاً کم‌خطری است. عوارض عمده عبارتند از خطر فوت در حین عمل و یا فاصله کوتاه بعد از عمل، سکته مغزی، نارسایی شدید کلیه، عفونت بعد از عمل، خونریزی بعد از عمل، نارسایی تنفسی و نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی در زمان طولانی. لازم به ذکر است که حدود 10 درصد بیماران در فاصله 10 سال بعد از عمل نیاز به عمل مجدد دارند و حدود 20 درصد بیماران نیز به سایر اقداما ت درمانی به‌خصوص آنژیوپلاستی نیاز خواهند داشت. البته کنترل عوامل خطرزا (دیابت، فشارخون، سیگار، چاقی و کلسترول) در کاهش موارد فوق نقش اساسی دارد.
دکتر کیومرث فلاحی، فوق تخصص جراحی قلب در مورد بیماری عروق کرونر و علل به‌وجود آمدن آن به «آتیه نو» می‌گوید: «قلب عضوی عضلانی شامل چهار حفره اصلی (دهلیز‌های چپ و راست و بطن‌های چپ و راست) و دو شریان بزرگ به نام کرونری است. حفره‌های سمت راست مسئول ایجاد گردش خون ریوی و حفره‌های سمت چپ مسئول ایجاد گردش خون عمومی هستند. کرونر راست و چپ مسئول تغذیه عضله قلب هستند که کرونر چپ خود به دو شاخه بزرگ کرونر قدامی قلب و کرونر کناری قلب تقسیم می‌شود. شاخه‌های فرعی زیاد و عروق ارتباطی فراوانی این سستم‌های عروقی را به هم ارتباط می‌دهد.»
او درباره علل ایجاد این بیماری توضیح می‌دهد: «علت اصلی انسداد عروق قلب، ایجاد پلاک‌های تصلب شرایین در عروق است. از جمله عوامل مهم مستعدکننده ایجاد این پلاک‌ها می‌توان به سن (بالای 45 سال در مردان و باای 55 سال در زنان)، جنس (مردان بیشتر در معرض خطر هستند)، مصرف دخانیات، بالا بودن چربی خون به‌خصوص کلسترول مضر (LDL)، دیابت، سابقه خانوادگی، چاقی، عدم تحرک و زندگی بدون فعالیت، بالا بودن هموسیستئین خون (یک نوع اسیدآمینه ضروری)، زندگی پر تنش و عوامل ارثی اشاره کرد.»
انواع بیماری
به بیان دکتر فلاحی بیماری‌های عروق کرونر به سه دسته تقسیم می‌شوند:
•بیماری انسدادی عروق کرونر: در این نوع، بیش از ۵۰ درصد یا انسداد کامل در عروق کرونر بزرگ واقع در سطح عضله قلب رخ می‌دهد.
• بیماری عروق کرونر غیرانسدادی: در این نوع، باریک شدن عروق کرونر بزرگ ممکن است به دلیل تشکیل پلاک رخ دهد.
• بیماری میکروواسکولار عروق کرونر: در مورد این نوع، بیماری ممکن است با تشکیل پلاک‌های کوچک در رگ‌های خونی کوچک موجود در بافت‌های عضله قلب ایجاد شود.
علائم
این فوق تخصص جراحی قلب در مورد علائم تنگی عروق قلب یادآوری می‌کند: «درد قلبی که در پنج درصد موارد اولین تظاهر بیماری عروق قلب به‌صورت سکته قلبی است، تنگی نفس به دنبال فعالیت، خستگی‌پذیری زودرس، مرگ ناگهانی، اختلالات ضربان قلب و کاردیومیوپاتی (تخریب وسیع عضله قلب) از اصلی‌ترین علائم بیماری هستند. بعض اوقات درد قلبی به اشکال غیرمعمول تظاهر می‌کند که از آن جمله می‌توان به درد در بالای شکم، کتف و پشت و گرفتگی در گلو و فک اشاره کرد. سکته قلبی تنها یکی از تظاهرات بیماری عروق قلب است. تخریب آهسته، کم علامت و یا بدون علامت عضله قلب یکی از مهم‌ترین پیامدهای این بیماری است که در نهایت منجر به نارسایی قلبی می‌شود.
روش‌های درمان
او در مورد روش‌های درمان تنگی عروق می‌گوید: «جراحی که به‌طور عمده شامل عمل پیوند بای‌پس عروق کرونر و یا در واقع اتصال یک ورید و یا شریان خون‌رسان به منطقه بعد از تنگی رگ کرونر است جزو درمان‌های رایج این بیماری به شمار می‌رود. البته درمان جراحی در اکثر مواردی که تنگی شدید هر سه رگ وجود داشته باشد و یا ابتدای شریان اصلی چپ، تنگی قابل‌توجه داشته باشد توصیه می‌شود. در این روش از یک رگ سالم (شریان و یا ورید) برای برقراری جریان خون در پایین محل انسداد رگی استفاده می‌شود. شریان‌های مورد استفاده در اکثر موارد از قسمت داخلی جناغ سینه و یا شریان‌های دست هستند و ورید‌های مورد استفاده معمولاً از ساق و ران برداشته می‌شوند. در این عمل، جریان خون جدیدی به بعد از محل تنگی رگ رسانده می‌شود.
آنژیوپلاستی عروق کرونر که در اصطلاح به بالون معروف است هم یک روش درمانی کم‌تهاجمی است که برای باز کردن رگ‌های خونی تنگ یا مسدود استفاده می‌شود. در این روش، یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر از طریق یک برش کوچک در پوست وارد رگ خونی می‌شود. سپس یک بالون کوچک به انتهای کاتتر متصل می‌شود و باد می‌شود تا رگ خونی را باز کند. در برخی موارد، یک استنت و یک لوله سیمی‌توری نیز در رگ خونی قرار داده می‌شود تا از باز ماندن آن جلوگیری کند.»
درمان دارویی
در بسیاری از موارد، درمان دارویی برای کنترل بیماری عروق کرونر و یا عوارض آن قابل توصیه است. در حالی که داروهای بیماری قلبی ایمن و مؤثر هستند اما می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند. برای مثال، رقیق‌کننده‌های خون، خطر خونریزی را افزایش می‌دهند. ممکن است در توقف خونریزی ناشی از بریدگی یا خونریزی بینی مشکل داشته باشید. همچنین ممکن است خونریزی لثه داشته باشید. اگرچه نادر است اما رقیق‌کننده‌های خون می‌توانند منجر به خونریزی شدید داخلی شوند.
استاتین‌ها برخی از رایج‌ترین داروهای قلبی هستند که تجویز می‌شوند. آن‌ها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند که رایج ترین عوارضشان شامل درد عضلانی، آسیب عضلانی، آسیب کبدی، قند خون بالا، گیجی و از دست دادن حافظه است.
عوارض جراحی قلب
دکتر فلاحی با بیان این مطلب که جراحی قلب یکی از اعمال جراحی بسیار بزرگ است و تمام خطر‌های یک عمل جراحی بزرگ و بیهوشی طولانی را دارد، می‌افزاید: «در صورت استفاده از دستگاه قلب و ریه مصنوعی در حین عمل (در حال حاضر قسمت عمده‌ای از جراحی‌های قلب با استفاده از این دستگاه صورت می‌گیرد)، عوارض استفاده از این دستگاه نیز به عمل اضافه خواهد اما در نهایت، عمل قلب باز عمل نسبتاً کم‌خطری است. عوارض عمده عبارتند از خطر فوت در حین عمل و یا فاصله کوتاه بعد از عمل، سکته مغزی، نارسایی شدید کلیه، عفونت بعد از عمل، خونریزی بعد از عمل، نارسایی تنفسی و نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی در زمان طولانی. لازم به ذکر است که حدود 10 درصد بیماران در فاصله 10 سال بعد از عمل نیاز به عمل مجدد دارند و حدود 20 درصد بیماران نیز به سایر اقداما ت درمانی به‌خصوص آنژیوپلاستی نیاز خواهند داشت. البته کنترل عوامل خطرزا (دیابت، فشارخون، سیگار، چاقی و کلسترول) در کاهش موارد فوق نقش اساسی دارد.
ارسال دیدگاه
