افزایش جهانی انتشار گازهای گلخانه‌ای با گسترش صنعت گردشگری
۲۰ کشور مقصر اصلی هستند
مسعود علیپور‌اقدم روزنامه نگار
صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از عوامل اصلی افزایش گازهای گلخانه‌ای جهانی، در سال‌های اخیر با رشد بی‌سابقه‌ای همراه بوده است. بر اساس تحقیقات جدید، تنها ۲۰ کشور مسئول ۷۵ درصد از انتشار کربن گردشگری هستند و ایالات متحده، چین و هند نقش کلیدی در این افزایش داشته‌اند. از طرفی، ناکارآمدی فناوری در کاهش میزان انتشار و تمرکز بر سفرهای طولانی‌مدت هوایی چالش‌های بزرگی را برای کربن‌زدایی ایجاد کرده است. با وجود این، چهار راهکار شامل اندازه‌گیری دقیق انتشار، جلوگیری از توسعه بیش‌ازحد و تغییر تمرکز به سفرهای داخلی پیشنهاد می‌شوند تا این صنعت بتواند در راستای اهداف اقلیمی پیش برود و به کاهش گرمایش جهانی کمک کند.
انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از گردشگری جهانی تقریباً به‌طور کامل توسط ۲۰ کشور صورت می‌گیرد و تلاش‌ها برای مهار این روند تا امروز مؤثر نبوده است. این نتیجه اصلی پژوهش جدیدی است که اخیراً در مجله Nature Communications منتشر شد. این تحقیق، جامع‌ترین و دقیق‌ترین تحلیل انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با گردشگری است که تاکنون انجام شده است.
مطالعه مذکور با استفاده از چندین مجموعه داده، از جمله داده‌هایی که مستقیماً توسط ۱۷۵ دولت طی ۱۱ سال (۲۰۰۹-۲۰۲۰) منتشر شده‌اند، انجام شده است. این پژوهش از چارچوب «اندازه‌گیری گردشگری پایدار» که توسط سازمان ملل متحد تأیید شده، استفاده کرده و داده‌های مربوط به هزینه‌های گردشگری و شدت انتشار گازها را از حساب‌های ملی استخراج کرده است.
یافته‌ها چالش‌های جدی پیش‌رو را در بستر بافت گسترده‌تر مسئله تغییرات زیست‌محیطی نشان می‌دهند. برنامه محیط زیست سازمان ملل گزارش داده که برای جلوگیری از نابودی هدف توافق آب‌وهوایی پاریس، مبنی بر محدود کردن گرمایش زمین به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد، باید تا سال ۲۰۳۰ انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی ۴۲ درصد و تا سال ۲۰۳۵ حدود ۵۷ درصد کاهش یابد.
اما انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از گردشگری جهانی با سرعتی دو برابر رشد اقتصاد جهانی در حال افزایش است. طبق مطالعه اخیر در فاصله سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹، انتشار گازها ۴۰ درصد افزایش یافته است (از ۳.۷ گیگاتن انتشار گازهای جهانی در سال ۲۰۰۹ به ۵.۲ گیگاتن در سال ۲۰۱۹). درحالی که انتشار گازهای ناشی از گردشگری جهانی در سال‌های ۲۰۲۰-۲۰۲۱ به دلیل همه‌گیری کووید-۱۹ به‌طور چشمگیری کاهش یافت، بازگشت به سطح پیش از همه‌گیری با سرعت زیادی اتفاق افتاد.
رشد عظیم بدون راه‌حل فناورانه
انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با گردشگری در بازه زمانی ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ به‌صورت سالانه با نرخ ۳.۵ درصد افزایش داشت. در مقایسه، رشد اقتصادی جهانی در همان دوره به‌طور میانگین ۱.۵ درصد در سال بود. اگر این نرخ رشد ادامه یابد، انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از گردشگری در دو دهه آینده دو برابر خواهد شد. با مقایسه این اعداد، شدت کربنی هر دلار درآمد گردشگری، ۳۰ درصد بیشتر از میانگین اقتصاد جهانی و چهار برابر بیشتر از بخش خدمات است.
عامل اصلی افزایش انتشار گازها، رشد شدید تقاضا برای گردشگری است. ردپای کربنی که به‌سرعت در حال گسترش است، عمدتاً ناشی از حمل‌ونقل هوایی (۲۱ درصد)، استفاده از وسایل نقلیه با سوخت بنزینی و دیزل (۱۷ درصد)، و خدماتی مانند تأمین برق گردشگری (۱۶ درصد) است.
پیشرفت‌های کند در بهره‌وری از فناوری، تحت‌الشعاع این رشد تقاضا قرار گرفته‌اند. حمل‌ونقل هوایی نیمی از انتشار مستقیم گازهای گلخانه‌ای گردشگری را تشکیل می‌دهد و این موضوع آن را به پاشنه آشیل انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی در این بخش تبدیل کرده است. علی‌رغم دهه‌ها وعده، سیستم حمل‌ونقل هوایی جهانی نتوانسته از طریق فناوری‌های جدید، کربن‌زدایی شود و هنوز در این بخش بهره‌وریِ معادل ۵۰ سال قبل را دارد.
تولیدکنندگان اصلی گازهای گلخانه‌ای
تحقیقات نشان‌دهنده نابرابری‌های نگران‌کننده در رشد انتشار گازهای گلخانه‌ای بین کشورهاست. ایالات متحده، چین و هند ۶۰ درصد از رشد انتشار گازهای ناشی از گردشگری را بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ به خود اختصاص داده‌اند. تا سال ۲۰۱۹، این سه کشور به تنهایی مسئول ۳۹ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای گردشگری جهانی بودند.
سه‌چهارم کل انتشار گازهای گلخانه‌ای گردشگری جهان تنها توسط ۲۰ کشور تولید می‌شود، در حالی که ۲۵ درصد باقی‌مانده بین ۱۵۵ کشور دیگر تقسیم شده است. قابل‌توجه است که اکنون بین کشورهایی که بیشترین و کمترین میزان سفر را دارند، تفاوت صد برابری در ردپای کربنی گردشگری سرانه مشاهده می‌شود.
در میان ۲۰ کشور اصلی تولیدکننده کربن گردشگری، ایالات متحده (هم به‌عنوان مقصد گردشگری و هم به‌واسطه سفرهای شهروندانش به مقاصد گردشگری) بزرگ‌ترین ردپای کربنی گردشگری (نزدیک به ۱ گیگاتن) در سال ۲۰۱۹ را داشته است. این کشور مسئول ۱۹ درصد از کل ردپای کربنی گردشگری جهانی بوده و با نرخی معادل ۳.۲ درصد ردپای کربن بخش گردشگری خود را افزایش می‌دهد.
در سال ۲۰۱۹، ردپای کربنی گردشگری ایالات متحده معادل ۳ تن به ازای هر شهروندش بوده و از این نظر در رتبه ۱۲ جهانی قرار داشته است.
بریتانیا به‌عنوان مقصد گردشگری، در سال ۲۰۱۹ در رتبه هفت جهانی قرار داشت و ردپای کربنی آن به ۱۲۸ مگاتن (۲.۵ درصد از کل) رسید. شهروندان بریتانیا در این سال به‌طور متوسط ۲.۸ تن انتشار گازهای گلخانه‌ای در هر نفر را تولید کردند و در رتبه ۱۵ جهانی قرار گرفتند.
ردپای کربنی گردشگری استرالیا نیز در سال ۲۰۱۹ در رتبه ۱۴ جهانی (۸۲ مگاتن) بود. ردپای کربنی سرانه گردشگری استرالیایی‌ها در همین سال ۳.۴ تن بود که این کشور را در هشت جهانی قرار داد. این امر نشان‌دهنده میزان بالای انتشار گازها به دلیل وابستگی به سفرهای هوایی دوربرد برای سفرهای بین‌المللی ورودی و خروجی در استرالیاست.
ردپای کربنی سرانه گردشگری نیوزیلند هم ۳.۱ تن به ازای هر ساکن بود (رتبه ۱۰ جهانی). مانند استرالیا، وابستگی به سفرهای بین‌المللی دوربرد مشکلی است که نمی‌توان آن را در ارتباط با نیوزیلند نادیده گرفت.
مسیر کربن‌زدایی از گردشگری
امسال برای نخستین بار، کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل (COP29) گردشگری را در برنامه خود گنجاند. سازمان گردشگری جهانی (UNWTO) که مهر تأیید بر مطالعه مورد بررسی ما زده، اعلام داشت که گردشگری اکنون ۸.۸ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی را تشکیل می‌دهد.
به‌رغم تلاش‌ها در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل، تحقیقات نشان می‌دهد که رشد تقاضای گردشگری از یک‌سو و ناکامی در بهره‌وری فناوری از سوی دیگر، موانع بزرگی برای کاهش کربن در صنعت گردشگری ایجاد کرده است. با این وجود، چهار مسیر برای تثبیت و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی ناشی از گردشگری قابل شناسایی است؛ نخست اندازه‌گیری انتشار کربن گردشگری برای شناسایی نقاط داغ انتشار گازها، دوم شناسایی زیربخش‌های گردشگری از جمله حمل‌ونقل هوایی، تأمین انرژی و استفاده از وسایل نقلیه (مطابق مطالعات این نقاط داغ باید وارد مسیر کاهش سالانه ۱۰ درصدی انتشار گازها تا سال ۲۰۵۰ شوند) که محرک اصلی رشد انتشار گازها هستند، سوم جلوگیری از توسعه بیش از حد گردشگری و تعیین آستانه‌های رشد پایدار برای این صنعت و چهارم اجرای استراتژی‌های ملی کربن‌زدایی از گردشگری که باید اهداف رشد پایدار را تعریف و اجرا کنند (به‌ویژه در ۲۰ مقصد گردشگری که بیشترین میزان انتشار گازها را دارند).
همچنین یکی دیگر از راه‌های کنترل کربن‌زا بودن گردشگری می‌تواند تمرکز بر بازارهای داخلی و کوتاه‌برد باشد تا کاهش تقاضا برای بازارهای دوربرد رخ دهد. در واقع مدیریت فعال رشد تقاضا برای سفرهای هوایی، اولین گام آشکار است که می‌تواند به تنظیم تقاضای سفرهای هوایی دوربرد و کاهش کربن ناشی از آن کمک کند.
منبع: theconversation
انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از گردشگری جهانی تقریباً به‌طور کامل توسط ۲۰ کشور صورت می‌گیرد و تلاش‌ها برای مهار این روند تا امروز مؤثر نبوده است. این نتیجه اصلی پژوهش جدیدی است که اخیراً در مجله Nature Communications منتشر شد. این تحقیق، جامع‌ترین و دقیق‌ترین تحلیل انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با گردشگری است که تاکنون انجام شده است.
مطالعه مذکور با استفاده از چندین مجموعه داده، از جمله داده‌هایی که مستقیماً توسط ۱۷۵ دولت طی ۱۱ سال (۲۰۰۹-۲۰۲۰) منتشر شده‌اند، انجام شده است. این پژوهش از چارچوب «اندازه‌گیری گردشگری پایدار» که توسط سازمان ملل متحد تأیید شده، استفاده کرده و داده‌های مربوط به هزینه‌های گردشگری و شدت انتشار گازها را از حساب‌های ملی استخراج کرده است.
یافته‌ها چالش‌های جدی پیش‌رو را در بستر بافت گسترده‌تر مسئله تغییرات زیست‌محیطی نشان می‌دهند. برنامه محیط زیست سازمان ملل گزارش داده که برای جلوگیری از نابودی هدف توافق آب‌وهوایی پاریس، مبنی بر محدود کردن گرمایش زمین به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد، باید تا سال ۲۰۳۰ انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی ۴۲ درصد و تا سال ۲۰۳۵ حدود ۵۷ درصد کاهش یابد.
اما انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از گردشگری جهانی با سرعتی دو برابر رشد اقتصاد جهانی در حال افزایش است. طبق مطالعه اخیر در فاصله سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹، انتشار گازها ۴۰ درصد افزایش یافته است (از ۳.۷ گیگاتن انتشار گازهای جهانی در سال ۲۰۰۹ به ۵.۲ گیگاتن در سال ۲۰۱۹). درحالی که انتشار گازهای ناشی از گردشگری جهانی در سال‌های ۲۰۲۰-۲۰۲۱ به دلیل همه‌گیری کووید-۱۹ به‌طور چشمگیری کاهش یافت، بازگشت به سطح پیش از همه‌گیری با سرعت زیادی اتفاق افتاد.
رشد عظیم بدون راه‌حل فناورانه
انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با گردشگری در بازه زمانی ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ به‌صورت سالانه با نرخ ۳.۵ درصد افزایش داشت. در مقایسه، رشد اقتصادی جهانی در همان دوره به‌طور میانگین ۱.۵ درصد در سال بود. اگر این نرخ رشد ادامه یابد، انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از گردشگری در دو دهه آینده دو برابر خواهد شد. با مقایسه این اعداد، شدت کربنی هر دلار درآمد گردشگری، ۳۰ درصد بیشتر از میانگین اقتصاد جهانی و چهار برابر بیشتر از بخش خدمات است.
عامل اصلی افزایش انتشار گازها، رشد شدید تقاضا برای گردشگری است. ردپای کربنی که به‌سرعت در حال گسترش است، عمدتاً ناشی از حمل‌ونقل هوایی (۲۱ درصد)، استفاده از وسایل نقلیه با سوخت بنزینی و دیزل (۱۷ درصد)، و خدماتی مانند تأمین برق گردشگری (۱۶ درصد) است.
پیشرفت‌های کند در بهره‌وری از فناوری، تحت‌الشعاع این رشد تقاضا قرار گرفته‌اند. حمل‌ونقل هوایی نیمی از انتشار مستقیم گازهای گلخانه‌ای گردشگری را تشکیل می‌دهد و این موضوع آن را به پاشنه آشیل انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی در این بخش تبدیل کرده است. علی‌رغم دهه‌ها وعده، سیستم حمل‌ونقل هوایی جهانی نتوانسته از طریق فناوری‌های جدید، کربن‌زدایی شود و هنوز در این بخش بهره‌وریِ معادل ۵۰ سال قبل را دارد.
تولیدکنندگان اصلی گازهای گلخانه‌ای
تحقیقات نشان‌دهنده نابرابری‌های نگران‌کننده در رشد انتشار گازهای گلخانه‌ای بین کشورهاست. ایالات متحده، چین و هند ۶۰ درصد از رشد انتشار گازهای ناشی از گردشگری را بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ به خود اختصاص داده‌اند. تا سال ۲۰۱۹، این سه کشور به تنهایی مسئول ۳۹ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای گردشگری جهانی بودند.
سه‌چهارم کل انتشار گازهای گلخانه‌ای گردشگری جهان تنها توسط ۲۰ کشور تولید می‌شود، در حالی که ۲۵ درصد باقی‌مانده بین ۱۵۵ کشور دیگر تقسیم شده است. قابل‌توجه است که اکنون بین کشورهایی که بیشترین و کمترین میزان سفر را دارند، تفاوت صد برابری در ردپای کربنی گردشگری سرانه مشاهده می‌شود.
در میان ۲۰ کشور اصلی تولیدکننده کربن گردشگری، ایالات متحده (هم به‌عنوان مقصد گردشگری و هم به‌واسطه سفرهای شهروندانش به مقاصد گردشگری) بزرگ‌ترین ردپای کربنی گردشگری (نزدیک به ۱ گیگاتن) در سال ۲۰۱۹ را داشته است. این کشور مسئول ۱۹ درصد از کل ردپای کربنی گردشگری جهانی بوده و با نرخی معادل ۳.۲ درصد ردپای کربن بخش گردشگری خود را افزایش می‌دهد.
در سال ۲۰۱۹، ردپای کربنی گردشگری ایالات متحده معادل ۳ تن به ازای هر شهروندش بوده و از این نظر در رتبه ۱۲ جهانی قرار داشته است.
بریتانیا به‌عنوان مقصد گردشگری، در سال ۲۰۱۹ در رتبه هفت جهانی قرار داشت و ردپای کربنی آن به ۱۲۸ مگاتن (۲.۵ درصد از کل) رسید. شهروندان بریتانیا در این سال به‌طور متوسط ۲.۸ تن انتشار گازهای گلخانه‌ای در هر نفر را تولید کردند و در رتبه ۱۵ جهانی قرار گرفتند.
ردپای کربنی گردشگری استرالیا نیز در سال ۲۰۱۹ در رتبه ۱۴ جهانی (۸۲ مگاتن) بود. ردپای کربنی سرانه گردشگری استرالیایی‌ها در همین سال ۳.۴ تن بود که این کشور را در هشت جهانی قرار داد. این امر نشان‌دهنده میزان بالای انتشار گازها به دلیل وابستگی به سفرهای هوایی دوربرد برای سفرهای بین‌المللی ورودی و خروجی در استرالیاست.
ردپای کربنی سرانه گردشگری نیوزیلند هم ۳.۱ تن به ازای هر ساکن بود (رتبه ۱۰ جهانی). مانند استرالیا، وابستگی به سفرهای بین‌المللی دوربرد مشکلی است که نمی‌توان آن را در ارتباط با نیوزیلند نادیده گرفت.
مسیر کربن‌زدایی از گردشگری
امسال برای نخستین بار، کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل (COP29) گردشگری را در برنامه خود گنجاند. سازمان گردشگری جهانی (UNWTO) که مهر تأیید بر مطالعه مورد بررسی ما زده، اعلام داشت که گردشگری اکنون ۸.۸ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی را تشکیل می‌دهد.
به‌رغم تلاش‌ها در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل، تحقیقات نشان می‌دهد که رشد تقاضای گردشگری از یک‌سو و ناکامی در بهره‌وری فناوری از سوی دیگر، موانع بزرگی برای کاهش کربن در صنعت گردشگری ایجاد کرده است. با این وجود، چهار مسیر برای تثبیت و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی ناشی از گردشگری قابل شناسایی است؛ نخست اندازه‌گیری انتشار کربن گردشگری برای شناسایی نقاط داغ انتشار گازها، دوم شناسایی زیربخش‌های گردشگری از جمله حمل‌ونقل هوایی، تأمین انرژی و استفاده از وسایل نقلیه (مطابق مطالعات این نقاط داغ باید وارد مسیر کاهش سالانه ۱۰ درصدی انتشار گازها تا سال ۲۰۵۰ شوند) که محرک اصلی رشد انتشار گازها هستند، سوم جلوگیری از توسعه بیش از حد گردشگری و تعیین آستانه‌های رشد پایدار برای این صنعت و چهارم اجرای استراتژی‌های ملی کربن‌زدایی از گردشگری که باید اهداف رشد پایدار را تعریف و اجرا کنند (به‌ویژه در ۲۰ مقصد گردشگری که بیشترین میزان انتشار گازها را دارند).
همچنین یکی دیگر از راه‌های کنترل کربن‌زا بودن گردشگری می‌تواند تمرکز بر بازارهای داخلی و کوتاه‌برد باشد تا کاهش تقاضا برای بازارهای دوربرد رخ دهد. در واقع مدیریت فعال رشد تقاضا برای سفرهای هوایی، اولین گام آشکار است که می‌تواند به تنظیم تقاضای سفرهای هوایی دوربرد و کاهش کربن ناشی از آن کمک کند.
منبع: theconversation
ارسال دیدگاه
