بیماری‌های مرتبط با سلامت دندان جزو رایج‌ترین بیماری‌های غیر‌واگیر در دنیا هستند. حداقل سه و نیم میلیارد نفر در جهان با این دسته از بیماری‌ها دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. بر اساس آمارهای موجود، هر ایرانی حداقل شش دندان پوسیده دارد، بالغ بر ۸۰ درصد افراد پنج تا شش ساله به‌طور متوسط پنج دندان شیری پوسیده، کشیده‌شده یا پرشده دارند، افراد ۳۰ تا ۴۰ ساله که در سن فعالیت اجتماعی هستند، ۱۲ تا ۱۳ دندان ازدست‌رفته دارند و در گروه سنی بالای ۶۵ سال بیش از ۵۵ درصد افراد دیگر هیچ دندانی برایشان باقی نمانده است. شرایط بد معیشتی باعث شده تنها بخش کوچکی از جامعه به خدمات دندان‌پزشکی دسترسی داشته باشند. این در حالی است که حفظ دندان‌ها و درمان مناسب بی‌دندانی از اهمیت بسزایی برخوردار است تا از وقوع عوارض زیاد آن جلوگیری شود.

دکتر مرتضی ابریشم‌چی، دندانپزشک در گفت‌و‌گو با هفته‌نامه «آتیه ‌نو» می‌گوید: «دندان‌ها نقش بسیار مهمی ‌در زندگی ما ایفا می‌کنند، به‌طوری که میزان سلامت دهان و دندان بازتابی از وضعیت کلی سلامت بدن است و از دست دادن هر دندان منجر به اختلالات جدی در ساختار دهان و صورت می‌شود. از دیدگاه ظاهری، از دست دادن یک یا چند دندان می‌تواند باعث تغییر شکل چهره و ایجاد ناهنجاری‌های ظاهری شود که ممکن است روی اعتماد‌به‌نفس فرد تأثیر منفی بگذارد. از نظر عملکردی، عوارض بی‌دندانی می‌تواند باعث مشکلات در خوردن، گفتار و حتی تنفس شود. علاوه بر این، از دست دادن دندان ممکن است باعث جابه‌جایی دندان‌های دیگر شده و باعث مشکلاتی شود. از دلایل عمده بی‌دندانی می‌توان به موارد زیراشاره کرد:
•ضربه: نوع بی‌دندانی حاصل از ضربه شامل یک یا تعداد معدودی دندان است. 
• بیماری‌های لثه: بیماری‌های لثه‌ای باعث تحلیل استخوان اطراف دندان و در نهایت از دست دادن دندان می‌شود. 
• ضایعات استخوان فک‌ها: مانند پوکی استخوان یا ضایعات توموری فک‌ها. 
• بیماری‌های سیستمی: مانند دیابت و سایر بیماری‌های متابولیک که روی استخوان اثر سوء دارند. 
• موارد مادرزادی: مانند کم بودن دندان‌های مادرزادی و سندروم‌ها. 
در کنار موارد فوق، بهداشت ضعیف و عدم توجه به دندان‌ها به علت فرهنگ ضعیف دیده می‌شود که این مورد شایع‌ترین علت از دست دادن دندان‌ها در کشور است. یکی از مهم‌ترین دلایلی که دندان‌ها را از دست می‌دهیم، وجود جرم روی دندان است. زمانی که غذا مصرف می‌شود، دو الی سه دقیقه قبل پلاک‌های غذایی روی دندان می‌نشینند و به وسیله میکروب‌های داخل دهان لایه‌ای به نام لایه میکروبی تشکیل می‌دهند. این لایه به واسطه کلسیم بزاق، روز‌به‌روز سفت‌تر می‌شود که حتی با مسواک‌زدن هم از بین نمی‌رود و تنها راه از بین بردن آن مراجعه به دندان‌پزشک است. 

مضرات از دست دادن دندان‌ها
او با بیان این مطلب که از دست دادن دندان‌ها فقط محدود به دندان و لثه‌های متورم نیست بلکه روی همه‌چیز از رژیم غذایی گرفته تا سلامت عمومی ‌اثرگذار است، می‌افزاید: «بررسی‌ها نشان داده که ارتباط نزدیکی بین سلامت دهان و دندان و ابتلا به برخی از بیماری‌های قلبی- عروقی، دیابت و آلزایمر وجود دارد. همچنین استفاده از سبزیجات و میوه‌ها و غذاهای دارای فیبر کمتر در رژیم غذایی این افراد، باعث بروز مشکلات گوارشی مانند مشکلات معده و روده می‌شود. همه این مسائل به دلیل مشکل در جویدن نامناسب غذا به‌خاطر بی‌دندانی و یا استفاده از دندان مصنوعی اتفاق می‌افتد.» 
طول عمر افراد رابطه مستقیمی ‌با سلامت دندان‌ها و رژیم غذایی آن‌ها دارد. بر اساس یک تحقیق علمی،‌ بی‌دندانی می‌تواند رابطه مستقیمی ‌با سکته‌های مغزی و قلبی داشته باشد؛ چراکه بیماری‌های دندان ممکن است باعث سکته قلبی و یا انسداد رگ‌های خونی شود. این انسداد یکی از دلایل سکته مغزی است که از دلایل اصلی مرگ و میر محسوب می‌شود. از دست دادن دندان مشکلات عمده‌ای ایجاد می‌کند که به‌طور خلاصه عبارتند از:
- انحراف و کج شدن یا حرکت دندان‌های اطراف و فک مقابل به طرف ناحیه بی‌دندان که در نهایت موجب به‌هم خوردن ردیف دندان‌ها می‌شود. 
- اختلال در جویدن و صحبت کردن که در موارد پیشرفته مفصل فک آسیب می‌بیند و مشکلات عمده‌ای مانند سردرد ایجاد می‌کند. 
- از بین رفتن زیبایی که بدون شک اثرات روانی به دنبال دارد. 

بیماری‌های شایع لثه 
این دندانپزشک یادآوری می‌کند: «بیماری‌های لثه به‌طور کلی به دو دسته ژنژیویت و پریودنتیت تقسیم می‌شوند. ژنژیویت زمانی ایجاد می‌شود که پلاک‌‌های باکتریایی به مدت طولانی دور لثه و سطح دندان تجمع کنند. این بیماری اغلب با علائمی ‌مانند خونریزی، التهاب و تورم لثه همراه است. پریودنتیت یا بیماری پیشرفته لثه دومین بیماری شایع دهان بعد از پوسیدگی دندان است که بیش از 47 درصد از بزرگسالان بالای 30 سال به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری عفونت در سطح لثه نیست بلکه در زیر سطح لثه است و بر اثر ورود باکتری‌ها به لثه ایجاد می‌شود که ساختارهای نگهدانده دندان را از بین می‌برد. پریودنتیت یک بیماری نهفته است، به همین دلیل بسیاری از افرادی که به آن مبتلا هستند زمانی از آن مطلع می‌شوند که بیماری به مراحل پیشرفته رسیده است. زمانی که میکروب‌ها به‌صورت مؤثر از بین نمی‌روند منجر به بیماری‌های التهاب لثه می‌شوند.» 

جایگزین دندان از دست رفته 
این دندانپزشک توضیح می‌دهد: «بر اساس سن و نوع بی‌دندانی در افراد تدابیر و درمان‌ها فرق می‌کند. تعداد دندان‌های از دست رفته مناطق بی‌دندانی و دلایل بی‌دندانی همگی در درمان دخیل هستند. در مواردی که فرد کاملاً بی‌دندان نباشد اما تعداد دندان‌ها به اندازه‌ای نباشد که بتوان پروتز ثابت کار کرد از پروتز پارسیل استفاده می‌شود مثلاً نصف فک بی‌دندان است یا دندان‌های آسیای دو طرف نیست که باز هم به تصمیم دندانپزشک و طرح درمانی بستگی دارد. معمولاً در این حالت از پروتز متحرک استفاده می‌شود یعنی بیمار می‌تواند آن را به‌راحتی جابه‌جا کند. این نوع پروتز یک پایه فلزی دارد که دندان‌ها به آن متصل است، پایه روی مخاط فک قرار می‌گیرد و پروتز‌ محل‌های بی‌دندان را پر می‌کند. روش دیگر ایمپلنت است که اصطلاحاً به کاشت دندان هم معروف است. این نوعی جراحی است که باید پیش از آن اقداماتی مانند مراجعه به متخصص و انجام مشاوره، بررسی عکس‌های رادیوگرافی توسط دندانپزشک، کشیدن دندان و انجام جراحی پیوند استخوان انجام شود. مهم‌ترین جزو ایمپلنت فیکسچر است که درون استخوان فک جای می‌گیرد. معمولاً از جنس تیتانیوم است و بعد از جای گرفتن در فک کم‌کم با آن ترکیب شده و محکم می‌شود. در درمان‌های ایمپلنت، باید فک‌های فرد کاندید ایمپلنت از هر لحاظ ادامه باشد.