بیماری‌های مشترک انسان و حیوان
مهدیار عبدالهی روزنامه نگار
بر اساس آمارهای غیررسمی، در 10سال گذشته صنعت حیوانات خانگی در ایران شاهد حدود 300 درصد رشد بوده است. آخرین‌بار در سال 1388 آماری از سوی سازمان دامپزشکی اعلام شد که طبق آن تقریباً سه‌میلیون سگ خانگی در ایران وجود دارد. امروزه سگ، گربه، مرغ عشق، طوطی، همستر، لاک‌پشت و... ازجمله حیوانات عادی جهت نگهداری در خانه‌ها هستند، اگرچه تب خرید و نگهداری حیوانات اگزوتیک نیز در حال افزایش است. با توجه به رشد گرایش به حیوانات خانگی، رعایت موارد بهداشتی ضروری‌تر به نظر می‌رسد؛ چراکه حیوانات می‌توانند ناقل بیماری باشند. مثلاً حیواناتی که در گروه اگزوتیک یا گربه‌ها، سگ‌ها، خزندگان و پرندگان هستند ممکن است بیماری‌هایی همچون انگل‌ها، عفونت‌های قارچی، آلودگی باکتریایی، مسائل آلرژیک و ویروسی را انتقال دهند. پویان بخشی، دانشجوی دکترای دامپزشکی به «آتیه‌نو» می‌گوید: «رعایت بهداشت محیطی حیوان و انجام چکاپ‌های لازم، مهم‌ترین راه پیشگیری برای انتقال بیماری از حیوانات خانگی است.» او درباره انواع بیماری‌های محتمل در حیوانات خانگی و راه‌های پیشگیری از آن‌ها توضیحاتی ارائه کرده است.
انواع حیوانات خانگی و اگزوتیک
منظور از حیوانات خانگی، آن دسته از حیوانات هستند که برای زندگی در خانه پرورش یافته و اصلاح نژاد شده‌اند. در دامپزشکی صرفاً از سگ و گربه به‌عنوان دام کوچک یاد می‌شود و هر حیوان دیگری (خرگوش، جوندگان کوچک و خزندگان) که در خانه نگهداری می‌شوند حیوانات اگزوتیک (به‌معنای نامعمول) هستند.
آیا بیماری‌های قابل‌انتقال از طریق حیوانات، پرندگان، خزندگان و اگزوتیک‌ها به انسان، مشابه هم هستند؟
خیر، دررابطه‌با بیماری‌های زئونوز (بیماری‌هایی که بین حیوان و انسان مشترک هستند)، هرگونه حیوانی مجموعه‌ای از بیماری‌هایی خاص دارد که بین آن گونه و انسان مشترک هستند. بیشتر بیماری‌های زئونوزی که مهم تلقی می‌شوند، بین حیوانات اهلی مانند حیوانات مزرعه و سگ و گربه و انسان مشترک هستند. در بین انسان و گاو بیماری‌های باکتریایی بروسلوز، شاربن و سل از بیماری‌های مهم به شمار می‌آیند. انگل تنیا ساجیناتا (کرم کدوی گاوی) یکی از مهم‌ترین آلودگی‌های سستودی در انسان هستند. البته این‌ها تنها مثال‌هایی از بیماری‌های مشترک بین گاو و انسان است. در بین انسان و سگ مهم‌ترین بیماری زئونوز بیماری هاری است که درمان نیز ندارد و تنها باید با واکسیناسیون حیوانات به‌صورت دوره‌ای و انسان در صورت گزیدگی از ابتلا به آن پیشگیری کرد. سگ می‌تواند مخزن باکتری لپتوسپیرا نیز باشد که در انسان بیماری کبدی ایجاد می‌کند که به تب شالیزار هم معروف است. بین انسان و گربه نیز بیماری هاری مشترک است. اما شاید مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین بیماری مشترک بین انسان و گربه انگل توکسوپلاسما باشد که مرحله عفونت‌زای این انگل در مدفوع گربة آلوده درصورتی‌که مدفوع مدتی در محیط مانده باشد وجود دارد. مهم‌ترین علامت آن در انسان سقط‌جنین است.
البته این بیماری در بین گربه‌های خانگی کمتر از گربه‌های بی‌سرپرست رواج دارد. بیماری خراش گربه (که عامل آن باکتری بارتونلا هنسلاست)، می‌تواند از طریق چنگ‌زدن گربه به انسان منتقل شود. بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوانات اگزوتیک نیز وجود دارند که به‌خاطر رواج کمتر نگهداری این حیوانات و همچنین قرابت کمتر این حیوانات و انسان شیوع کمتری دارند.
در بین حیوانات خانگی اگزوتیک، باکتری‌های مهمی در بین خزندگان و انسان مشترک هستند که در صدر آن‌ها سالمونلا قرار دارد. این باکتری التهاب روده شدید همراه با اسهال، استفراغ و تب ایجاد می‌کند. باکتری‌های دیگری مثل چندگونه از مایکوباکتریوم‌ها و عوامل سل پوستی (که به این بیماری گرانولوم آکواریوم نیز گفته می‌شود)، بیماری‌های شایع بین پرندگان و انسان هستند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به آنفولانزا اشاره کرد. البته سالمونلا نیز می‌تواند از طریق پرندگان انتقال پیدا کند. دررابطه‌با پرندگان زینتی به‌خصوص طوطی‌سانان بیماری پسیتاکوز که توسط باکتری کلامیدیا پسیتاسی ایجاد می‌شود قابل اشاره است.
انواع حیوانات خانگی و اگزوتیک
منظور از حیوانات خانگی، آن دسته از حیوانات هستند که برای زندگی در خانه پرورش یافته و اصلاح نژاد شده‌اند. در دامپزشکی صرفاً از سگ و گربه به‌عنوان دام کوچک یاد می‌شود و هر حیوان دیگری (خرگوش، جوندگان کوچک و خزندگان) که در خانه نگهداری می‌شوند حیوانات اگزوتیک (به‌معنای نامعمول) هستند.
آیا بیماری‌های قابل‌انتقال از طریق حیوانات، پرندگان، خزندگان و اگزوتیک‌ها به انسان، مشابه هم هستند؟
خیر، دررابطه‌با بیماری‌های زئونوز (بیماری‌هایی که بین حیوان و انسان مشترک هستند)، هرگونه حیوانی مجموعه‌ای از بیماری‌هایی خاص دارد که بین آن گونه و انسان مشترک هستند. بیشتر بیماری‌های زئونوزی که مهم تلقی می‌شوند، بین حیوانات اهلی مانند حیوانات مزرعه و سگ و گربه و انسان مشترک هستند. در بین انسان و گاو بیماری‌های باکتریایی بروسلوز، شاربن و سل از بیماری‌های مهم به شمار می‌آیند. انگل تنیا ساجیناتا (کرم کدوی گاوی) یکی از مهم‌ترین آلودگی‌های سستودی در انسان هستند. البته این‌ها تنها مثال‌هایی از بیماری‌های مشترک بین گاو و انسان است. در بین انسان و سگ مهم‌ترین بیماری زئونوز بیماری هاری است که درمان نیز ندارد و تنها باید با واکسیناسیون حیوانات به‌صورت دوره‌ای و انسان در صورت گزیدگی از ابتلا به آن پیشگیری کرد. سگ می‌تواند مخزن باکتری لپتوسپیرا نیز باشد که در انسان بیماری کبدی ایجاد می‌کند که به تب شالیزار هم معروف است. بین انسان و گربه نیز بیماری هاری مشترک است. اما شاید مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین بیماری مشترک بین انسان و گربه انگل توکسوپلاسما باشد که مرحله عفونت‌زای این انگل در مدفوع گربة آلوده درصورتی‌که مدفوع مدتی در محیط مانده باشد وجود دارد. مهم‌ترین علامت آن در انسان سقط‌جنین است.
البته این بیماری در بین گربه‌های خانگی کمتر از گربه‌های بی‌سرپرست رواج دارد. بیماری خراش گربه (که عامل آن باکتری بارتونلا هنسلاست)، می‌تواند از طریق چنگ‌زدن گربه به انسان منتقل شود. بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوانات اگزوتیک نیز وجود دارند که به‌خاطر رواج کمتر نگهداری این حیوانات و همچنین قرابت کمتر این حیوانات و انسان شیوع کمتری دارند.
در بین حیوانات خانگی اگزوتیک، باکتری‌های مهمی در بین خزندگان و انسان مشترک هستند که در صدر آن‌ها سالمونلا قرار دارد. این باکتری التهاب روده شدید همراه با اسهال، استفراغ و تب ایجاد می‌کند. باکتری‌های دیگری مثل چندگونه از مایکوباکتریوم‌ها و عوامل سل پوستی (که به این بیماری گرانولوم آکواریوم نیز گفته می‌شود)، بیماری‌های شایع بین پرندگان و انسان هستند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به آنفولانزا اشاره کرد. البته سالمونلا نیز می‌تواند از طریق پرندگان انتقال پیدا کند. دررابطه‌با پرندگان زینتی به‌خصوص طوطی‌سانان بیماری پسیتاکوز که توسط باکتری کلامیدیا پسیتاسی ایجاد می‌شود قابل اشاره است.
ارسال دیدگاه
