بازار داغ خرید و فروش حیوانات نامتعارف
«اگزوتیک‌ها» «پت» نیستند!
مهین داوری روزنامه نگار
در ایران، به تبعیت از دیگر کشورهای دنیا، بازار حیوانات خانگی یا «پت» به دو دسته حیوانات خانگی معمولی و اگزوتیک (غیرمتعارف) تقسیم می‌شود. چندسالی است که بازار حیوانات خانگی اگزوتیک در کشور ما بسیار داغ شده که به گفته حمیدرضا میرزاده، فعال محیط‌زیست، یکی از دلایل آن تبلیغات و تأثیر رسانه و شبکه‌های اجتماعی و از سوی دیگر، به‌نوعی ژست روشنفکری و یا تصور خاص‌بودن است. «آتیه‌نو» در گفت‌وگوی پیشِ رو با این فعال محیط‌زیست، دلایل گرایش برخی از مردم به خرید و نگهداری از حیوانات اگزوتیک و پیامدهای این موضوع را بررسی می‌کند.
حمیدرضا میرزاده در خصوص علل افزایش خریدوفروش حیوانات اگزوتیک گفت: «بخشی از این همه‌گیری به تبلیغات برمی‌گردد. در بسیاری از صفحات خارجی و حتی داخلی اینستاگرام، مطالبی دربارة نگهداری حیوانات وحشیِ عجیب‌وغریب و حتی خریدوفروش جغد و انواع سنجاب‌ها دیده می‌شود. پست‌هایی در زمینه سنجاب‌های پرنده‌ای که پرده‌ای بین دست‌وپای آن‌ها وجود دارد و امکان پرواز و سرخوردن را برای آن‌ها فراهم کرده در صفحات بسیاری دیده می‌شود. به‌صورت مشخص، زمانی که حیوانات در رسانه‌ها ماهیت و شکل پت پیدا می‌کنند، نمود آن‌ها در بازار و بستر جامعه نیز افزایش پیدا می‌کند.»
این فعال محیط‌زیست افزود: «بهخاطر دارم که آقای مهران مدیری در سریال مرد هزار چهره، یک ایگوانا روی میز کار خود گذاشته بود. بسیاری از کارشناسان محیط‌زیست در آن زمان می‌گفتند افراد زیادی به‌مرور با دیدن این سریال به خرید این حیوان گرایش پیدا کرده بودند و این موضوع بیانگر قدرت رسانه است.» او با تأکید بر تأثیر رونق روزافزون شبکه‌های اجتماعی در بالارفتن تب گرایش به خریدوفروش حیوانات اگزوتیک ادامه داد: «نقش رسانه در این حوزه غیرقابل‌انکار است و به‌نوعی موضوعی نیست که عجیب به نظر برسد. در حال حاضر، حتی بعضاً نگهداری از گونه‌هایی از پرندگان در معرض خطر، مانند طوطی‌های استوایی و یا نگهداری از عنکبوت‌های بزرگ‌جثه و انواع مارها به چشم می‌خورد.» میرزاده گفت: «آن‌قدر خریدوفروش این حیوانات افزایش پیدا کرده که گاهی وسایل مربوط به آن‌ها از جمله بستر نگهداری مار و عنکبوت نیز در پت‌شاپ‌ها قابل‌مشاهده است.» او در پاسخ به پرسشی دربارة حیوانات در صدر خریدوفروش توضیح داد: «به نظر می‌رسد اطلاعات کافی در زمینة ماهیان آکواریومی در کشور وجود ندارد. سالیان درازی است که انواع گونه‌های ماهیان آکواریومی که بسیاری از آن‌ها ممنوع‌المعامله هستند، حتی از مرزهای رسمی وارد کشور می‌شوند. براساس کنوانسیون سه‌پیوستیِ نظارت بر تجارت گونه‌های نادر گیاهی و جانوری، گونه‌های پیوست یک، به‌هیچ‌وجه قابل خریدوفروش نیستند. گونه‌های پیوست دو هم قابلیت خریدوفروش ندارند، اما برای استفاده‌های تحقیقاتی، بین کشورها معامله می‌شوند. اکثر این گونه‌ها حتی باوجود ممنوعیت تجارت، بسیاری اوقات به‌عنوان ماهی تزئینی و آکواریومی از مرز قانونی وارد کشور می‌شوند.»
نگهداری از حیوانات غیرمعمول
این فعال محیط‌زیست با اشاره به تب بالای نگهداری از پرندگان، به‌خصوص جغدها، افزود: «شاید بهخاطر ژست روشنفکری یا یک‌سری تصورات که امروزه جغد در افکار عمومی نماد دانایی تصور می‌شود، برخلاف گذشته که شومی آن زبانزد بود، خریدوفروش این پرنده در حال افزایش است. همچنین اخیراً خزندگان، به‌ویژه مارها موردتوجه قرار گرفته‌اند. خریدوفروش گونه‌های مختلف مار ازجمله پایتون و برخی گونه‌های بی‌مهره مانند عنکبوت‌های بزرگ‌جثه اکنون بیشتر دیده می‌شود.»
او در خصوص بازه قیمت فروش این حیوانات گفت: «اگرچه قیمت مشخص و دقیقی وجود ندارد، اما قیمت آن‌ها به‌نوعی تابع قیمت ارز است و همانند هرچیزی نوسان دارد.»
میرزاده اضافه کرد: «به نظر می‌رسد که این حیوانات قیمت چندان پایینی نداشته باشند. در مورد سگ‌ها و گربه‌های نژاددارِ اهلی صحبت از 40 تا 50 میلیون تومان و حتی 70 تا 80 میلیون تومان است. قیمت گونه‌های اگزوتیک نیز که تکثیرشان از راه قانونی بسیار سخت است و خریدوفروش و عرضه آن‌ها هزار و یک محدودیت و ممنوعیت دارد، قاعدتاً مبادله با ارقام بالایی صورت می‌گیرد.»
تأثیر بر محیط‌زیست
او در پاسخ به تأثیر خریدوفروش این حیوانات بر محیط‌زیست گفت: «یکی از پیامدهای این خریدوفروش، تأثیر بر جمعیت وحشی گونه موردنظر است. بسیاری از این جانوران در اسارت، به‌راحتی تکثیر نمی‌شوند و از جمعیت‌های وحشی که در طبیعت زندگی می‌کنند، گرفته می‌شوند. اگر هم در اسارت تکثیر شوند، بالاخره والدهای اصلی آن‌ها وجود ندارند و قریب‌به‌یقین تکثیر از جمعیت وحشی انجام شده است. زمانی که حیوان از جمعیت وحشی گرفته می‌شود، تأثیری منفی بر جمعیت می‌گذارد. خصوصاً اینکه اکثر این گونه‌ها به‌صورت طبیعی هم نادر محسوب می‌شوند و یا بهخاطر فعالیت‌های انسانی، تغییر زیستگاه و دیگر عواملی که باعث انقراض گونه‌ها می‌شود تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند و بعضاً خود در مرز انقراض هستند. بنابراین هرکدام در طبیعت ارزش دارند و حذف آن‌ها، تهدیدی جدی به شمار می‌آید.»
این فعال محیط‌زیست در ادامه نسبت به تأثیر خریدوفروش حیوانات بر گونه‌های خودشان تأکید کرد و گفت: «طی سال‌های گذشته، فهرستی از 10 پرنده که در بین آن‌ها طوطی‌های استوایی نیز بودند منتشر شد که متأسفانه باید برای همیشه با این پرنده خداحافظی کرد. یکی دیگر از جانواران لیست موردنظر طوطی آبی‌رنگ بود که چندسال پیش در اسارت منقرض شد و دیگر هیچ نوع زنده‌ای از این گونه دیده نشده است. از دلایل انقراض این نوع طوطی قاچاق بود.»
میرزاده دیگر تأثیرات خریدوفروش اغلب این گونه‌ها را چنین توضیح داد: «قاچاق این حیوانات و پرندگان بر محیط میزبان هم تأثیر چشمگیری می‌گذارد. زمانی که یک گونه خزنده، پرنده یا بی‌مهره از یک محیط به محیط دیگر وارد می‌شود؛ مثلاً از آمریکای جنوبی یا آفریقا به ایران وارد می‌شود، باتوجه‌به اینکه کشور ما جانوران ویژه خود را دارد، گونة وارداتی به گونة مهاجم تبدیل می‌شود. بنابراین علاوه بر اینکه گاهی با محیط سازگاری پیدا می‌کند، گاهی هم با گونه‌های بومی در رقابت قرار می‌گیرد و گونه‌های طبیعی یک منطقه را حذف می‌کند.»
او در مورد نمونه‌هایی از این حیوانات مهاجم گفت: «لاک‌پشت‌های گوشت قرمز اروپایی در ابعاد خیلی کوچک و بزرگ، به مدت چندسال به‌عنوان پت یا حیوانات اگزوتیک بر سر سفره هفت‌سین قرار می‌گرفتند. این‌ها در بسیاری از تالاب‌های ما به گونه‌های مهاجم تبدیل شدند. مردم آن‌ها را خریداری کردند و به‌دلیل اینکه توانایی نگهداریشان را نداشتند، این تلقی را داشتند که به حیوانات و طبیعت لطف روامی‌دارند و آن‌ها را در طبیعت رها کردند. این موارد در حال حاضر در رقابت با سایر گونه‌های دیگر قرار گرفته‌اند و به‌شدت می‌توانند عامل انقراض باشند.»
این فعال محیط زیست ادامه داد: «تعداد بعضی از گونه‌هایی‌که قبلاً وارد کشور شدند، در حال حاضر زیاد شده است. یکی از این گونه‌ها مرغ میناست که در فهرست گونه‌های کشور ما قرار گرفته است. طوطی تخم‌صورتی و شاه‌طوطی، اصلاً گونه بومی ایران نبودند و بنا به دلایلی و البته زیبایی خاصی که دارند وارد کشور شدند و جمعیت وحشی‌ای را در کشور تشکیل دادند. در باغ‌های قدیمی تهران مرغ مینا و انواعی از طوطی‌ها به وفور دیده می‌شوند که بعد از چند قرن ورود به ایران، در بعضی مناطق به گونه مهاجم تبدیل شده‌اند. همچنین گونه‌های اگزوتیک با ورود به یک منطقه، ممکن است عوامل بیماری‌زا را به گونه‌های بومی منتقل کند. مثلاً باکتری‌هایی در بدن آن گونه‌ها به‌طور طبیعی زندگی می‌کنند که برای حیوانات بومی مشکل‌زا هستند.»
میرزاده یادآور شد: «اغلب پستانداران تمام نقاط دنیا، جفت‌دار و پستانداران استرالیا کیسه‌دار هستند. امروزه اغلب پستانداران معمولی همچون گربه‌ها، سگ‌ها یا موش‌هایی که در استرالیا دیده می‌شوند توسط انسان‌ها به آن کشور انتقال داده شده‌اند و به‌تبع این موضوع بر طبیعت آن منطقه تأثیر گذاشته است.»
او با اشاره به حجم بالای پروتکل‌های جهانی در خصوص ممنوعیت تجارت گونه‌های جانوری و گیاهی گفت: «شاخص‌ترین این پروتکل‌ها سایتس CITES یا کنوانسیون واشینگتن است که قریب به‌اتفاق کشورها به آن پیوسته‌اند. ایران نیز به آن ملحق شده و مرجعیت آن با سازمان حفاظت محیط‌زیست است. کنوانسیون بین‌المللی تجارت گونه‌های جانوری و گیاهی وحشی در حال انقراض، یک معاهدة چندجانبه برای حفاظت از جانوران و گیاهان در معرض خطر به حساب می‌آید. هدفی که برای این معاهده تعریف شده، این است که مبادلات تجاری بین‌المللی گونه‌های گیاهان و جانوران وحشی، باعث به‌خطرافتادن بقای گونه‌های موجود در طبیعت نشود. براساس این پروتکل باید در مرزهای کشورها کنترل‌های جدی صورت بگیرد. گونه‌هایی که وارد یک کشور می‌شوند، باید از مبدأ یک‌سری مستندات و مدارک به همراه داشته باشند، تا با ارائة معرفی‌نامه کاملی از پدر و مادر و نژاد حیوانات، دلیل ورودشان نیز مشخص شود. بنابراین در مبدأ باید گواهی‌نامه‌ای برای او صادر شود که در مقصد قابل‌ارائه باشد.»
میرزاده تأکید کرد: «سایتس راه فساد را بسته است؛ چراکه افراد باید با بارگذاری مدارک موردنیاز، در مبدأ گواهی‌نامه‌ای کاملاً آنلاین دریافت کنند. امروز این موضوع در کشور ما در مورد بسیاری از حیواناتی که به اگزوتیک معروف هستند صدق می‌کند. مخصوصاً در مورد پرندگان که افراد به آن‌ها وابستگی‌های بسیار عمیق و شدیدی پیدا می‌کنند. خریدوفروش یک نوع طوطی در ایران معروف به کاسکو، ممنوعیت دارد و جزء پیوست دوی سایتس است. بسیاری از افراد چندین میلیون برای خرید کاسکو پرداخت می‌کنند و گاه در آستانة مهاجرت یا خروج از کشور به هر دلیلی متوجه می‌شوند که به‌دلیل نداشتن گواهی‌نامه، مدارک و مستندات نمی‌توانند حیوان را با خود از کشور خارج کنند.»
اجرا نشدن قوانین
او در پاسخ به ضمانت اجرای قوانین و مقررات در این حوزه گفت: «قاچاق و منع خریدوفروش این حیوانات در دیگر کشورها به‌طور جدی پیگیری می‌شود و مجازات‌هایی برای آن در نظر گرفته شده است. خریدوفروش حیوانات اگزوتیک جریمه‌های بسیار سنگین دارد. حتی اگر گربة اهلی نیز از تکثیرکنندة دارای مجوز خریداری نشود، مشمول جریمه است. اما متأسفانه در ایران این قوانین بسیار سفت‌وسخت گرفته نمی‌شود.»
میرزاده افزود: «قاچاق حیات‌وحش یکی از پرسودترین تجارت‌‌ها و جرائم سازماندهی‌شدة غیرقانونی دنیاست. اهمیت قاچاق حیات‌وحش آن‌قدر بالاست که اینترپل دپارتمانی مخصوص این موضوع ایجاد کرده و هر دو یا سه سال یک‌بار، گزارش مفصلی از این موضوع منتشر می‌کند. متأسفانه اطلاعات و آمار در کشور ما در زمینة واردات پرسود پرندگان از کشورهای عربی محدود است. یکی از مشکلات جدی در کشور ما، نبود ضمانت اجرای قانون منع خریدوفروش حیوانات است. از طرفی مسئولان و متولیان امر از ضرورت عدم خرید و نگهداری حیوانات می‌گویند و از طرف دیگر، با تجارت غیرقانونی حیوانات، تهدید علیه سلامت اجتماعی جامعه در حال افزایش است. گرانی خدمات بهداشتی و درمانی خاص گربه‌ها و سگ‌ها به دلیل نادیده‌گرفتن این مسئلة مهم است.»
این فعال محیط‌زیست ادامه داد: «در مورد حیوانات وحشی، تنها سازمان حفاظت محیط‌زیست عهده‌دار این مسئولیت است. البته توان این سازمان بسیار محدود است؛ چراکه در کشور ما بحث زنده‌‌گیری و شکار گونه‌های داخلی چالش‌زا شده و حجم بالایی از انرژی و اقدامات این سازمان به این موضوع معطوف می‌شود. در کنار آن، پدیده خریدوفروش گونه‌های اگزوتیک برای این سازمان مسئله‌آفرین شده است.»
حمیدرضا میرزاده در خصوص علل افزایش خریدوفروش حیوانات اگزوتیک گفت: «بخشی از این همه‌گیری به تبلیغات برمی‌گردد. در بسیاری از صفحات خارجی و حتی داخلی اینستاگرام، مطالبی دربارة نگهداری حیوانات وحشیِ عجیب‌وغریب و حتی خریدوفروش جغد و انواع سنجاب‌ها دیده می‌شود. پست‌هایی در زمینه سنجاب‌های پرنده‌ای که پرده‌ای بین دست‌وپای آن‌ها وجود دارد و امکان پرواز و سرخوردن را برای آن‌ها فراهم کرده در صفحات بسیاری دیده می‌شود. به‌صورت مشخص، زمانی که حیوانات در رسانه‌ها ماهیت و شکل پت پیدا می‌کنند، نمود آن‌ها در بازار و بستر جامعه نیز افزایش پیدا می‌کند.»
این فعال محیط‌زیست افزود: «بهخاطر دارم که آقای مهران مدیری در سریال مرد هزار چهره، یک ایگوانا روی میز کار خود گذاشته بود. بسیاری از کارشناسان محیط‌زیست در آن زمان می‌گفتند افراد زیادی به‌مرور با دیدن این سریال به خرید این حیوان گرایش پیدا کرده بودند و این موضوع بیانگر قدرت رسانه است.» او با تأکید بر تأثیر رونق روزافزون شبکه‌های اجتماعی در بالارفتن تب گرایش به خریدوفروش حیوانات اگزوتیک ادامه داد: «نقش رسانه در این حوزه غیرقابل‌انکار است و به‌نوعی موضوعی نیست که عجیب به نظر برسد. در حال حاضر، حتی بعضاً نگهداری از گونه‌هایی از پرندگان در معرض خطر، مانند طوطی‌های استوایی و یا نگهداری از عنکبوت‌های بزرگ‌جثه و انواع مارها به چشم می‌خورد.» میرزاده گفت: «آن‌قدر خریدوفروش این حیوانات افزایش پیدا کرده که گاهی وسایل مربوط به آن‌ها از جمله بستر نگهداری مار و عنکبوت نیز در پت‌شاپ‌ها قابل‌مشاهده است.» او در پاسخ به پرسشی دربارة حیوانات در صدر خریدوفروش توضیح داد: «به نظر می‌رسد اطلاعات کافی در زمینة ماهیان آکواریومی در کشور وجود ندارد. سالیان درازی است که انواع گونه‌های ماهیان آکواریومی که بسیاری از آن‌ها ممنوع‌المعامله هستند، حتی از مرزهای رسمی وارد کشور می‌شوند. براساس کنوانسیون سه‌پیوستیِ نظارت بر تجارت گونه‌های نادر گیاهی و جانوری، گونه‌های پیوست یک، به‌هیچ‌وجه قابل خریدوفروش نیستند. گونه‌های پیوست دو هم قابلیت خریدوفروش ندارند، اما برای استفاده‌های تحقیقاتی، بین کشورها معامله می‌شوند. اکثر این گونه‌ها حتی باوجود ممنوعیت تجارت، بسیاری اوقات به‌عنوان ماهی تزئینی و آکواریومی از مرز قانونی وارد کشور می‌شوند.»
نگهداری از حیوانات غیرمعمول
این فعال محیط‌زیست با اشاره به تب بالای نگهداری از پرندگان، به‌خصوص جغدها، افزود: «شاید بهخاطر ژست روشنفکری یا یک‌سری تصورات که امروزه جغد در افکار عمومی نماد دانایی تصور می‌شود، برخلاف گذشته که شومی آن زبانزد بود، خریدوفروش این پرنده در حال افزایش است. همچنین اخیراً خزندگان، به‌ویژه مارها موردتوجه قرار گرفته‌اند. خریدوفروش گونه‌های مختلف مار ازجمله پایتون و برخی گونه‌های بی‌مهره مانند عنکبوت‌های بزرگ‌جثه اکنون بیشتر دیده می‌شود.»
او در خصوص بازه قیمت فروش این حیوانات گفت: «اگرچه قیمت مشخص و دقیقی وجود ندارد، اما قیمت آن‌ها به‌نوعی تابع قیمت ارز است و همانند هرچیزی نوسان دارد.»
میرزاده اضافه کرد: «به نظر می‌رسد که این حیوانات قیمت چندان پایینی نداشته باشند. در مورد سگ‌ها و گربه‌های نژاددارِ اهلی صحبت از 40 تا 50 میلیون تومان و حتی 70 تا 80 میلیون تومان است. قیمت گونه‌های اگزوتیک نیز که تکثیرشان از راه قانونی بسیار سخت است و خریدوفروش و عرضه آن‌ها هزار و یک محدودیت و ممنوعیت دارد، قاعدتاً مبادله با ارقام بالایی صورت می‌گیرد.»
تأثیر بر محیط‌زیست
او در پاسخ به تأثیر خریدوفروش این حیوانات بر محیط‌زیست گفت: «یکی از پیامدهای این خریدوفروش، تأثیر بر جمعیت وحشی گونه موردنظر است. بسیاری از این جانوران در اسارت، به‌راحتی تکثیر نمی‌شوند و از جمعیت‌های وحشی که در طبیعت زندگی می‌کنند، گرفته می‌شوند. اگر هم در اسارت تکثیر شوند، بالاخره والدهای اصلی آن‌ها وجود ندارند و قریب‌به‌یقین تکثیر از جمعیت وحشی انجام شده است. زمانی که حیوان از جمعیت وحشی گرفته می‌شود، تأثیری منفی بر جمعیت می‌گذارد. خصوصاً اینکه اکثر این گونه‌ها به‌صورت طبیعی هم نادر محسوب می‌شوند و یا بهخاطر فعالیت‌های انسانی، تغییر زیستگاه و دیگر عواملی که باعث انقراض گونه‌ها می‌شود تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند و بعضاً خود در مرز انقراض هستند. بنابراین هرکدام در طبیعت ارزش دارند و حذف آن‌ها، تهدیدی جدی به شمار می‌آید.»
این فعال محیط‌زیست در ادامه نسبت به تأثیر خریدوفروش حیوانات بر گونه‌های خودشان تأکید کرد و گفت: «طی سال‌های گذشته، فهرستی از 10 پرنده که در بین آن‌ها طوطی‌های استوایی نیز بودند منتشر شد که متأسفانه باید برای همیشه با این پرنده خداحافظی کرد. یکی دیگر از جانواران لیست موردنظر طوطی آبی‌رنگ بود که چندسال پیش در اسارت منقرض شد و دیگر هیچ نوع زنده‌ای از این گونه دیده نشده است. از دلایل انقراض این نوع طوطی قاچاق بود.»
میرزاده دیگر تأثیرات خریدوفروش اغلب این گونه‌ها را چنین توضیح داد: «قاچاق این حیوانات و پرندگان بر محیط میزبان هم تأثیر چشمگیری می‌گذارد. زمانی که یک گونه خزنده، پرنده یا بی‌مهره از یک محیط به محیط دیگر وارد می‌شود؛ مثلاً از آمریکای جنوبی یا آفریقا به ایران وارد می‌شود، باتوجه‌به اینکه کشور ما جانوران ویژه خود را دارد، گونة وارداتی به گونة مهاجم تبدیل می‌شود. بنابراین علاوه بر اینکه گاهی با محیط سازگاری پیدا می‌کند، گاهی هم با گونه‌های بومی در رقابت قرار می‌گیرد و گونه‌های طبیعی یک منطقه را حذف می‌کند.»
او در مورد نمونه‌هایی از این حیوانات مهاجم گفت: «لاک‌پشت‌های گوشت قرمز اروپایی در ابعاد خیلی کوچک و بزرگ، به مدت چندسال به‌عنوان پت یا حیوانات اگزوتیک بر سر سفره هفت‌سین قرار می‌گرفتند. این‌ها در بسیاری از تالاب‌های ما به گونه‌های مهاجم تبدیل شدند. مردم آن‌ها را خریداری کردند و به‌دلیل اینکه توانایی نگهداریشان را نداشتند، این تلقی را داشتند که به حیوانات و طبیعت لطف روامی‌دارند و آن‌ها را در طبیعت رها کردند. این موارد در حال حاضر در رقابت با سایر گونه‌های دیگر قرار گرفته‌اند و به‌شدت می‌توانند عامل انقراض باشند.»
این فعال محیط زیست ادامه داد: «تعداد بعضی از گونه‌هایی‌که قبلاً وارد کشور شدند، در حال حاضر زیاد شده است. یکی از این گونه‌ها مرغ میناست که در فهرست گونه‌های کشور ما قرار گرفته است. طوطی تخم‌صورتی و شاه‌طوطی، اصلاً گونه بومی ایران نبودند و بنا به دلایلی و البته زیبایی خاصی که دارند وارد کشور شدند و جمعیت وحشی‌ای را در کشور تشکیل دادند. در باغ‌های قدیمی تهران مرغ مینا و انواعی از طوطی‌ها به وفور دیده می‌شوند که بعد از چند قرن ورود به ایران، در بعضی مناطق به گونه مهاجم تبدیل شده‌اند. همچنین گونه‌های اگزوتیک با ورود به یک منطقه، ممکن است عوامل بیماری‌زا را به گونه‌های بومی منتقل کند. مثلاً باکتری‌هایی در بدن آن گونه‌ها به‌طور طبیعی زندگی می‌کنند که برای حیوانات بومی مشکل‌زا هستند.»
میرزاده یادآور شد: «اغلب پستانداران تمام نقاط دنیا، جفت‌دار و پستانداران استرالیا کیسه‌دار هستند. امروزه اغلب پستانداران معمولی همچون گربه‌ها، سگ‌ها یا موش‌هایی که در استرالیا دیده می‌شوند توسط انسان‌ها به آن کشور انتقال داده شده‌اند و به‌تبع این موضوع بر طبیعت آن منطقه تأثیر گذاشته است.»
او با اشاره به حجم بالای پروتکل‌های جهانی در خصوص ممنوعیت تجارت گونه‌های جانوری و گیاهی گفت: «شاخص‌ترین این پروتکل‌ها سایتس CITES یا کنوانسیون واشینگتن است که قریب به‌اتفاق کشورها به آن پیوسته‌اند. ایران نیز به آن ملحق شده و مرجعیت آن با سازمان حفاظت محیط‌زیست است. کنوانسیون بین‌المللی تجارت گونه‌های جانوری و گیاهی وحشی در حال انقراض، یک معاهدة چندجانبه برای حفاظت از جانوران و گیاهان در معرض خطر به حساب می‌آید. هدفی که برای این معاهده تعریف شده، این است که مبادلات تجاری بین‌المللی گونه‌های گیاهان و جانوران وحشی، باعث به‌خطرافتادن بقای گونه‌های موجود در طبیعت نشود. براساس این پروتکل باید در مرزهای کشورها کنترل‌های جدی صورت بگیرد. گونه‌هایی که وارد یک کشور می‌شوند، باید از مبدأ یک‌سری مستندات و مدارک به همراه داشته باشند، تا با ارائة معرفی‌نامه کاملی از پدر و مادر و نژاد حیوانات، دلیل ورودشان نیز مشخص شود. بنابراین در مبدأ باید گواهی‌نامه‌ای برای او صادر شود که در مقصد قابل‌ارائه باشد.»
میرزاده تأکید کرد: «سایتس راه فساد را بسته است؛ چراکه افراد باید با بارگذاری مدارک موردنیاز، در مبدأ گواهی‌نامه‌ای کاملاً آنلاین دریافت کنند. امروز این موضوع در کشور ما در مورد بسیاری از حیواناتی که به اگزوتیک معروف هستند صدق می‌کند. مخصوصاً در مورد پرندگان که افراد به آن‌ها وابستگی‌های بسیار عمیق و شدیدی پیدا می‌کنند. خریدوفروش یک نوع طوطی در ایران معروف به کاسکو، ممنوعیت دارد و جزء پیوست دوی سایتس است. بسیاری از افراد چندین میلیون برای خرید کاسکو پرداخت می‌کنند و گاه در آستانة مهاجرت یا خروج از کشور به هر دلیلی متوجه می‌شوند که به‌دلیل نداشتن گواهی‌نامه، مدارک و مستندات نمی‌توانند حیوان را با خود از کشور خارج کنند.»
اجرا نشدن قوانین
او در پاسخ به ضمانت اجرای قوانین و مقررات در این حوزه گفت: «قاچاق و منع خریدوفروش این حیوانات در دیگر کشورها به‌طور جدی پیگیری می‌شود و مجازات‌هایی برای آن در نظر گرفته شده است. خریدوفروش حیوانات اگزوتیک جریمه‌های بسیار سنگین دارد. حتی اگر گربة اهلی نیز از تکثیرکنندة دارای مجوز خریداری نشود، مشمول جریمه است. اما متأسفانه در ایران این قوانین بسیار سفت‌وسخت گرفته نمی‌شود.»
میرزاده افزود: «قاچاق حیات‌وحش یکی از پرسودترین تجارت‌‌ها و جرائم سازماندهی‌شدة غیرقانونی دنیاست. اهمیت قاچاق حیات‌وحش آن‌قدر بالاست که اینترپل دپارتمانی مخصوص این موضوع ایجاد کرده و هر دو یا سه سال یک‌بار، گزارش مفصلی از این موضوع منتشر می‌کند. متأسفانه اطلاعات و آمار در کشور ما در زمینة واردات پرسود پرندگان از کشورهای عربی محدود است. یکی از مشکلات جدی در کشور ما، نبود ضمانت اجرای قانون منع خریدوفروش حیوانات است. از طرفی مسئولان و متولیان امر از ضرورت عدم خرید و نگهداری حیوانات می‌گویند و از طرف دیگر، با تجارت غیرقانونی حیوانات، تهدید علیه سلامت اجتماعی جامعه در حال افزایش است. گرانی خدمات بهداشتی و درمانی خاص گربه‌ها و سگ‌ها به دلیل نادیده‌گرفتن این مسئلة مهم است.»
این فعال محیط‌زیست ادامه داد: «در مورد حیوانات وحشی، تنها سازمان حفاظت محیط‌زیست عهده‌دار این مسئولیت است. البته توان این سازمان بسیار محدود است؛ چراکه در کشور ما بحث زنده‌‌گیری و شکار گونه‌های داخلی چالش‌زا شده و حجم بالایی از انرژی و اقدامات این سازمان به این موضوع معطوف می‌شود. در کنار آن، پدیده خریدوفروش گونه‌های اگزوتیک برای این سازمان مسئله‌آفرین شده است.»
ارسال دیدگاه
