آتیه‌نو نظام رفاه و تأمین‌اجتماعی در اوکراین را بررسی می‌کند
الگوی اصلاح نظام بازنشستگی در اروپای شرقی
سیستم بازنشستگی نظام اوکراین، همه ساکنان و افراد بدون تابعیت را که تحت قراردادهای کار یا قانون مدنی شاغل هستند و همچنین افراد خویش‌فرما را پوشش میدهد. کارفرمایان ۲۲ درصد از حقوق و دستمزد و افراد خویش‌فرما ۲۲ درصد از حداقل دستمزد را برای تأمین مالی سیستم پرداخت می‌کنند. بیمه‌شدگان تبعی حق‌بیمه پرداخت نمی‌کنند. مستمری سالمندی اجتماعی به شهروندان اوکراینی کم‌درآمدی که شرایط مشارکت برای مستمری سالمندی را ندارند، اما ۶۳ سال (مرد) یا ۶۱ سال (زن) سن دارند، پرداخت میشود.
مریم حسینی روزنامه نگار
صندوق بازنشستگی اوکراین یکی از گران‌ترین سیستم‌های نظام توازن هزینه با درآمد در منطقه به شمار می‌‌رود. این سیستم از ضعف‌های طولانی‌مدت رنج می‌برد که از اثربخشی آن کاسته است. از سال 2005 تا 2015، میزان هزینه‌های بازنشستگی بین 13 تا 17 درصد تولید ناخالص داخلی و بیشتر از اکثر کشورهای اروپای مرکزی و شرقی بوده است. هزینه‌های بازنشستگی به دلیل افزایش جمعیت، سن پایین بازنشستگی و سیستم پیچیده تخصیص امتیاز- پاداش به گروه‌های مختلف به‌صورت ناعادلانه توزیع میشود.
سیستم بیمه اجتماعی
سیستم بیمه اجتماعی اوکراین که شامل حقوق بازنشستگی سالمندی، بازماندگان و ازکارافتادگی میشود، همه شهروندان و خارجیان مقیم این کشور را تحت‌پوشش
قرار میدهد.
در پایان سال ۲۰۱۷ سیستم بازنشستگی اوکراین 11.7 میلیون مستمری‌بگیر و 12.9 میلیون بیمه‌پرداز داشت. به عبارت دیگر ۹ مستمری‌بگیر به‌ازای هر ۱۰ بیمه‌پرداز برنامه‌ها و مزایای بازنشستگی دولتی تکمیلی، ۲۲ درصد از کل هرینه‌های بازنشستگی را شکل میدهد. در نتیجه صندوق بازنشستگی به‌طور دائم از بودجه دولت و محل بودجه ایالتی برای جبران کسری بودجه خود، درخواست اعتبار می‌کند.
در سال 2003 قانونی تصویب شد که یک سیستم چندلایه متشکل از برنامه اصلاح شده نظام توازن هزینه با درآمد، حساب‌های انفرادی اجباری لایه دوم و حساب‌های انفرادی اختیاری لایه سوم را ایجاد کرد. با این حال، معرفی آن سیستم جدید برای مدت نامعلومی به تعویق افتاد. در این سیستم کارگران بسته به درآمد از ۲ تا ۵ درصد درآمد و کارفرمایان 33.2 درصد از لیست حقوق و دستمزد را به عنوان حق‌بیمه پرداخت می‌کنند. برای تشویق کارگران مسن‌تر به ماندن در کار، مستمری سالمندی برای کارگرانی که دریافت مستمری خود را بیش از سن بازنشستگی عادی به تعویق می‌‌اندازند افزایش می‌یابد. مشوق‌های تعویق بازنشستگی تا ۱۰ سال پس از 60 سال (برای مردان) و 55 سال (برای زنان) در نظر گرفته میشود و طیف آن از افزایش سه‌درصدی مزایا از یک سال کار اضافی تا 85درصدی برای ۱۰ سال کار اضافی متغیر است. مبلغ حق‌بیمه اجباری ممکن است بسته به سن کارگر یا وضعیت سلامتی نان‌آور خانواده متفاوت باشد.
اصلاحات موفق
کارشناسان معتقدند که اصلاحات موفق مستلزم نظارت دقیق دولت بر صندوق‌های بازنشستگی، اصلاحات مالی گسترده‌تر، مشوق‌هایی برای ایجاد حساب‌های اختیاری و سرمایه‌گذاری قابل توجه خارجی است. دولت ژاپن با اعطای کمک مالی 880 هزار دلاری برای اجرای این برنامه موافقت کرده و بانک جهانی نیز در حال بررسی وام صد میلیون دلاری برای کمک به روند اصلاحات است.
بانک جهانی در سال ۲۰۰۷ گزارشی منتشر کرد که پیامدهای سالمندی جمعیت در اروپای شرقی و اتحاد جماهیر شوروی سابق را بر سیستم‌های بازنشستگی، مراقبت‌های بهداشتی، بازار کار، پس‌انداز و بازار سرمایه ارزیایی می‌کرد. این گزارش تخمین می‌زند که کشورهای منطقه برای جلوگیری از افزایش سریع هزینه‌های بازنشستگی باید اصلاحات بازنشستگی انجام دهند. اگر مخارج بازنشستگی متناسب با رشد بخشی از جمعیت 65ساله یا بیشتر افزایش یابد، تا سال ۲۰۲۵ هزینه‌های بازنشستگی می‌تواند از تقریباً ۱۵ درصد به ۱۹ درصد تولید ناخالص داخلی در اوکراین افزایش یابد. این گزارش دو اصلاح اساسی زیر را علاوه بر اصلاحاتی که ممکن است کشورها قبلاً به‌تنهایی اجرا کرده باشند توصیه می‌کند:
- سن بازنشستگی طبیعی برای زنان افزایش یابد تا با مردان برابر شود و تعداد احکام بازنشستگی پیش‌از‌موعد کاهش یابد.
- ترمیم مزایای بازنشستگی بر اساس قیمت‌ها به‌جای دستمزد. از آنجا که دستمزدها معمولاً سریع‌تر از قیمت‌ها افزایش می‌یابد، این اصلاح هزینه‌های بازنشستگی را کاهش میدهد.
اصلاح مستمری بازنشستگی
در اول اکتبر سال ۲۰۱۱ قانون جدید اصلاح مستمری بازنشستگی اجرایی شد که سن بازنشستگی را برای مردان و زنان یکسان می‌کند و تعداد سال‌های بیمه‌پردازی مورد نیاز برای دریافت مستمری را افزایش میدهد. هدف این اصلاحات که در ۸ ژوییه توسط پارلمان تصویب شد و در 12 سپتامبر توسط رئیس‌جمهوری به تصویب رسید، کاهش هزینه‌ها در سیستم بازنشستگی عمومی (نظام توازن هزینه با درآمد) است که در حال حاضر ۱۸ درصد از درآمد تولید ناخالص داخلی کل کشور را تشکیل میدهد. اصلاح نظام بازنشستگی یکی از شروط تحمیل شده از سوی صندوق بین‌المللی پول برای اعطای وام 1.5 میلیارد دلاری و بخشی از بسته وام بزرگ‌تر ۱۵ میلیارد دلاری بود که در ژوییه سال ۲۰۰۹ تصویب شد. برخی از رئوس اصلاحات شامل موارد زیر بود:
افزایش تدریجی سن بازنشستگی برای زنان از ۵۵ به ۶۰ سال و از ۶۰ سال به ۶۲ سال برای کارکنان دولتی مرد به صورت هر سال شش ماه طی سال‌های 2013 تا 2016
افزایش سابقه بیمه‌پردازی مورد نیاز برای دریافت مستمری کامل برای زنان از ۲۰ سال به ۳۰ سال و برای مردان از ۲۵ سال به 35 سال
افزایش حداقل سابقه مورد نیاز برای مستمری کاهش یافته از ۵ به ۱۵سال
تعیین سقف مستمری به میزان 10 برابر حداقل دستمزد برای افراد از‌کار‌افتاده
تغییر مبنای محاسبه مستمری به‌صورتی که از سال ۲۰۱۲ میانگین سه سال آخر دستمزد مبنا خواهد بود.
از سوی دیگر در سال ۲۰۱۳ مجموعه‌ای از برنامه‌های اصلاحی در نظام توازن هزینه با درآمد به تصویب رسید. مهم‌ترین آن‌ها شامل این موارد است؛ لحاظ شدن دوره مرخصی زایمان و دوره دریافت مقرری بیکاری در محاسبه مستمری، در نظر گرفتن مکانیزم جدید برای پرکردن دوره‌هایی که سابقه بیمه ناقص داشته باشند و اینکه از سال 2013 مستمری‌ها هر سال با یک فرمول منعطف‌تر و بر اساس تغییرات (CPI) ترسیم می‌شوند. بر این اساس مستمری هیچ‌گاه پایین‌تر از نرخ تورم ترمیم نمی‌شود و حداقل 20 درصد افزایش دستمزد نیز مدنظر قرار می‌گیرد.
اصلاحات بیشتر
در 8 اکتبر سال 2017، رئیس‌جمهور اوکراین لایحه اصلاح حقوق بازنشستگی را امضا کرد که حداقل سابقه بیمه‌پردازی را برای مستمری‌های جزئی سالمندی افزایش میدهد، فرمول بازنشستگی را تغییر میدهد، نحوه محاسبه مزایای فعلی بازنشستگان را مورد بازنگری قرار میدهد، حداقل بازنشستگی سالمندی را افزایش میدهد و تغییرات دیگری را در سیستم بازنشستگی عمومی پرداختی (نظام توازن هزینه با درآمد) کشور ایجاد می‌کند. هدف از اصلاحات این است که سیستم بازنشستگی از نظر مالی پایدارتر شود و کفایت مزایا برای بسیاری از بازنشستگان کم‌درآمد بهبود یابد. بر اساس برآوردهای اخیر دولت، کسری سیستم بازنشستگی تا پایان سال به 141.3 میلیارد گریونا (5.25 میلیارد دلار آمریکا) خواهد رسید. صندوق بین‌المللی پول اصلاحات بازنشستگی را یک شرط ضروری برای اوکراین برای دریافت وام 8.4 میلیارد دلاری قرار داد که بخشی از بسته وام بزرگ‌تر 17.5 میلیارد دلاری بود که در فوریه سال 2015 برای کمک به بهبود کشور از رکود دو ساله تصویب شد. بر اساس قانون جدید، حداقل سابقه بیمه‌پردازی برای مستمری جزئی سالمندی از 15 سال به 25 سال در ژانویه سال 2018 و از سال بعد از آن، یک سال در هر سال تا رسیدن به 35 سال تا سال 2028 افزایش می‌یابد.
افرادی که کمتر از حداقل سابقه بیمه‌پردازی مورد نیاز سابقه داشته باشند، می‌توانند تا پنج سال سابقه بیمه‌پردازی را به مبلغ 16 هزار و 896 گریونا (628 دلار آمریکا) برای هر سال خریداری کنند. علاوه بر احراز شرط سابقه بیمه‌پردازی، افراد باید به سن بازنشستگی عادی 60 (مرد) یا 58 (زنان، که به تدریج تا سال 2021 به 60 سال افزایش می‌یابد) برسند تا واجد شرایط دریافت مستمری باشند.
سیستم بیمه اجتماعی
سیستم بیمه اجتماعی اوکراین که شامل حقوق بازنشستگی سالمندی، بازماندگان و ازکارافتادگی میشود، همه شهروندان و خارجیان مقیم این کشور را تحت‌پوشش
قرار میدهد.
در پایان سال ۲۰۱۷ سیستم بازنشستگی اوکراین 11.7 میلیون مستمری‌بگیر و 12.9 میلیون بیمه‌پرداز داشت. به عبارت دیگر ۹ مستمری‌بگیر به‌ازای هر ۱۰ بیمه‌پرداز برنامه‌ها و مزایای بازنشستگی دولتی تکمیلی، ۲۲ درصد از کل هرینه‌های بازنشستگی را شکل میدهد. در نتیجه صندوق بازنشستگی به‌طور دائم از بودجه دولت و محل بودجه ایالتی برای جبران کسری بودجه خود، درخواست اعتبار می‌کند.
در سال 2003 قانونی تصویب شد که یک سیستم چندلایه متشکل از برنامه اصلاح شده نظام توازن هزینه با درآمد، حساب‌های انفرادی اجباری لایه دوم و حساب‌های انفرادی اختیاری لایه سوم را ایجاد کرد. با این حال، معرفی آن سیستم جدید برای مدت نامعلومی به تعویق افتاد. در این سیستم کارگران بسته به درآمد از ۲ تا ۵ درصد درآمد و کارفرمایان 33.2 درصد از لیست حقوق و دستمزد را به عنوان حق‌بیمه پرداخت می‌کنند. برای تشویق کارگران مسن‌تر به ماندن در کار، مستمری سالمندی برای کارگرانی که دریافت مستمری خود را بیش از سن بازنشستگی عادی به تعویق می‌‌اندازند افزایش می‌یابد. مشوق‌های تعویق بازنشستگی تا ۱۰ سال پس از 60 سال (برای مردان) و 55 سال (برای زنان) در نظر گرفته میشود و طیف آن از افزایش سه‌درصدی مزایا از یک سال کار اضافی تا 85درصدی برای ۱۰ سال کار اضافی متغیر است. مبلغ حق‌بیمه اجباری ممکن است بسته به سن کارگر یا وضعیت سلامتی نان‌آور خانواده متفاوت باشد.
اصلاحات موفق
کارشناسان معتقدند که اصلاحات موفق مستلزم نظارت دقیق دولت بر صندوق‌های بازنشستگی، اصلاحات مالی گسترده‌تر، مشوق‌هایی برای ایجاد حساب‌های اختیاری و سرمایه‌گذاری قابل توجه خارجی است. دولت ژاپن با اعطای کمک مالی 880 هزار دلاری برای اجرای این برنامه موافقت کرده و بانک جهانی نیز در حال بررسی وام صد میلیون دلاری برای کمک به روند اصلاحات است.
بانک جهانی در سال ۲۰۰۷ گزارشی منتشر کرد که پیامدهای سالمندی جمعیت در اروپای شرقی و اتحاد جماهیر شوروی سابق را بر سیستم‌های بازنشستگی، مراقبت‌های بهداشتی، بازار کار، پس‌انداز و بازار سرمایه ارزیایی می‌کرد. این گزارش تخمین می‌زند که کشورهای منطقه برای جلوگیری از افزایش سریع هزینه‌های بازنشستگی باید اصلاحات بازنشستگی انجام دهند. اگر مخارج بازنشستگی متناسب با رشد بخشی از جمعیت 65ساله یا بیشتر افزایش یابد، تا سال ۲۰۲۵ هزینه‌های بازنشستگی می‌تواند از تقریباً ۱۵ درصد به ۱۹ درصد تولید ناخالص داخلی در اوکراین افزایش یابد. این گزارش دو اصلاح اساسی زیر را علاوه بر اصلاحاتی که ممکن است کشورها قبلاً به‌تنهایی اجرا کرده باشند توصیه می‌کند:
- سن بازنشستگی طبیعی برای زنان افزایش یابد تا با مردان برابر شود و تعداد احکام بازنشستگی پیش‌از‌موعد کاهش یابد.
- ترمیم مزایای بازنشستگی بر اساس قیمت‌ها به‌جای دستمزد. از آنجا که دستمزدها معمولاً سریع‌تر از قیمت‌ها افزایش می‌یابد، این اصلاح هزینه‌های بازنشستگی را کاهش میدهد.
اصلاح مستمری بازنشستگی
در اول اکتبر سال ۲۰۱۱ قانون جدید اصلاح مستمری بازنشستگی اجرایی شد که سن بازنشستگی را برای مردان و زنان یکسان می‌کند و تعداد سال‌های بیمه‌پردازی مورد نیاز برای دریافت مستمری را افزایش میدهد. هدف این اصلاحات که در ۸ ژوییه توسط پارلمان تصویب شد و در 12 سپتامبر توسط رئیس‌جمهوری به تصویب رسید، کاهش هزینه‌ها در سیستم بازنشستگی عمومی (نظام توازن هزینه با درآمد) است که در حال حاضر ۱۸ درصد از درآمد تولید ناخالص داخلی کل کشور را تشکیل میدهد. اصلاح نظام بازنشستگی یکی از شروط تحمیل شده از سوی صندوق بین‌المللی پول برای اعطای وام 1.5 میلیارد دلاری و بخشی از بسته وام بزرگ‌تر ۱۵ میلیارد دلاری بود که در ژوییه سال ۲۰۰۹ تصویب شد. برخی از رئوس اصلاحات شامل موارد زیر بود:
افزایش تدریجی سن بازنشستگی برای زنان از ۵۵ به ۶۰ سال و از ۶۰ سال به ۶۲ سال برای کارکنان دولتی مرد به صورت هر سال شش ماه طی سال‌های 2013 تا 2016
افزایش سابقه بیمه‌پردازی مورد نیاز برای دریافت مستمری کامل برای زنان از ۲۰ سال به ۳۰ سال و برای مردان از ۲۵ سال به 35 سال
افزایش حداقل سابقه مورد نیاز برای مستمری کاهش یافته از ۵ به ۱۵سال
تعیین سقف مستمری به میزان 10 برابر حداقل دستمزد برای افراد از‌کار‌افتاده
تغییر مبنای محاسبه مستمری به‌صورتی که از سال ۲۰۱۲ میانگین سه سال آخر دستمزد مبنا خواهد بود.
از سوی دیگر در سال ۲۰۱۳ مجموعه‌ای از برنامه‌های اصلاحی در نظام توازن هزینه با درآمد به تصویب رسید. مهم‌ترین آن‌ها شامل این موارد است؛ لحاظ شدن دوره مرخصی زایمان و دوره دریافت مقرری بیکاری در محاسبه مستمری، در نظر گرفتن مکانیزم جدید برای پرکردن دوره‌هایی که سابقه بیمه ناقص داشته باشند و اینکه از سال 2013 مستمری‌ها هر سال با یک فرمول منعطف‌تر و بر اساس تغییرات (CPI) ترسیم می‌شوند. بر این اساس مستمری هیچ‌گاه پایین‌تر از نرخ تورم ترمیم نمی‌شود و حداقل 20 درصد افزایش دستمزد نیز مدنظر قرار می‌گیرد.
اصلاحات بیشتر
در 8 اکتبر سال 2017، رئیس‌جمهور اوکراین لایحه اصلاح حقوق بازنشستگی را امضا کرد که حداقل سابقه بیمه‌پردازی را برای مستمری‌های جزئی سالمندی افزایش میدهد، فرمول بازنشستگی را تغییر میدهد، نحوه محاسبه مزایای فعلی بازنشستگان را مورد بازنگری قرار میدهد، حداقل بازنشستگی سالمندی را افزایش میدهد و تغییرات دیگری را در سیستم بازنشستگی عمومی پرداختی (نظام توازن هزینه با درآمد) کشور ایجاد می‌کند. هدف از اصلاحات این است که سیستم بازنشستگی از نظر مالی پایدارتر شود و کفایت مزایا برای بسیاری از بازنشستگان کم‌درآمد بهبود یابد. بر اساس برآوردهای اخیر دولت، کسری سیستم بازنشستگی تا پایان سال به 141.3 میلیارد گریونا (5.25 میلیارد دلار آمریکا) خواهد رسید. صندوق بین‌المللی پول اصلاحات بازنشستگی را یک شرط ضروری برای اوکراین برای دریافت وام 8.4 میلیارد دلاری قرار داد که بخشی از بسته وام بزرگ‌تر 17.5 میلیارد دلاری بود که در فوریه سال 2015 برای کمک به بهبود کشور از رکود دو ساله تصویب شد. بر اساس قانون جدید، حداقل سابقه بیمه‌پردازی برای مستمری جزئی سالمندی از 15 سال به 25 سال در ژانویه سال 2018 و از سال بعد از آن، یک سال در هر سال تا رسیدن به 35 سال تا سال 2028 افزایش می‌یابد.
افرادی که کمتر از حداقل سابقه بیمه‌پردازی مورد نیاز سابقه داشته باشند، می‌توانند تا پنج سال سابقه بیمه‌پردازی را به مبلغ 16 هزار و 896 گریونا (628 دلار آمریکا) برای هر سال خریداری کنند. علاوه بر احراز شرط سابقه بیمه‌پردازی، افراد باید به سن بازنشستگی عادی 60 (مرد) یا 58 (زنان، که به تدریج تا سال 2021 به 60 سال افزایش می‌یابد) برسند تا واجد شرایط دریافت مستمری باشند.
ارسال دیدگاه
