اسکیزوفرنی
بیماری جنون جوانی
اسکیزوفرنی یا روان‌گسیختگی یک بیماری روانی است که در آن مرز میان خیال و واقعیت مخدوش می‌شود. فرد مبتلا معمولاً خودش از بیماری‌اش آگاهی ندارد و این امر باعث دشواری معالجه می‌شود. در این بیماری فرد رفتار و گفتاری غیرعادی دارد و توانایی درک واقعیت رو به افول می‌رود و کاهش می‌یابد. خانواده‌های زیادی هستند که از ماندن نوجوان خود در خانه، انزواطلبی و عدم ارتباط با دوستان و سکوت او خوشحال می‌شوند. این در حالی است که همراهی این علائم با علائمی مانند دشمن‌پنداری دیگران، شنیدن صداهایی که وجود ندارند، حرف زدن با خود و علائمی از این قبیل نه‌تنها باید موجبات نگرانی خانواده را فراهم کند، بلکه باید هرچه سریع‌تر برای درمان او اقدام کنند.
بیتا مهدوی
دکتر حمید ضرابی، روانشناس بالینی در مورد بیماری اسکیزوفرنی به «آتیه‌نو» می‌گوید: «اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی به‌معنای ایجاد شکاف و گسست در مغز است. این بیماری همه کارکرد‌های روان مانند ادراک، هیجان، گفتار، تکلم و شناخت را درگیر می‌کند و عوارض آن تا پایان عمر همراه بیمار می‌ماند.» او با بیان این مطلب که در گذشته از افراد مبتلا به این بیماری با عنوان مجنون نام برده می‌شد، می‌افزاید: «شیوع این بیماری در جوامع حدود یک درصد است. این بیماری شیوع یکسانی در همه جهان دارد. سن شروع اسکیزوفرنی در زنان و مردان متفاوت است؛ در مردان اکثراً از 15 تا 25 سال و در زنان از 25 تا 35 سال است.»
علل اسکیزوفرنی
او با اشاره به اینکه این بیماری علت‌های مختلفی دارد و از همه مهم‌تر عامل ژنتیک است، ادامه می‌دهد: «با توجه به تحقیقات انجام شده می‌توان گفت که بیماری اسکیزوفرنی یک بیماری موروثی است و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر انجام می‌شود. در حالت کلی احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که خویشاوندان درجه یک آن‌ها مبتلا هستند، بیشتر است اما نمی‌توان گفت کسی که ژن این بیماری را دارد لزوماً به این بیماری مبتلا می‌شود.»
صدمات مغزی
بررسی‌های انجام شده حاکی از این است که تفاوت‌هایی در مغز افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در مقایسه با افراد سالم وجود دارد و ممکن است بخش‌هایی از مغز بعضی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به‌اندازه طبیعی رشد نکرده باشد. علت آن ممکن است به‌خاطر مشکلات دوران تولد که بر میزان اکسیژن رسیده به مغز نوزاد تأثیر می‌گذارد و یا مبتلا شدن به ویروسی خاص درماه‌های اول حاملگی باشد.
داروهای روان‌گردان و الکل
گاهی اوقات استفاده از داروهای روان‌گردان منجر به اسکیزوفرنی می‌شوند. داروهایی مانند اکستازی، (LSD)، آمفتامین‌ها و کراک می‌توانند منجر به علائم بیماری‌های روانی شوند.
علائم اسکیزوفرنی
دکتر ضرابی در توضیح اینکه عوامل زیادی در کنار هم قرار می‌گیرند تا شخص دچار این بیماری شود، می‌گوید: «ممکن است یک‌سری اختلال‌های دیگری هم این علائم را داشته باشند؛ به‌عنوان مثال مصرف مواد، ضربه مغزی یا الکل می‌تواند این علائم را ایجاد کند. از این رو تشخیص بیماری باید با توجه به مصاحبه روانپزشکی باشد. اسکیزوفرنی به چند دسته با علائم مثبت، علائم شناختی و علائم منفی طبقه‌بندی می‌شود.»
علائم مثبت
علائم مثبت اسکیزوفرنی شامل رفتارهایی است که عموماً در افراد سالم مشاهده نمی‌شود. بنابراین، اطلاق این صفت به علائم به‌معنای مطلوب یا خوشایند بودن آن‌ها نیست. در اصل، منظور این است که پس از گذشت مدتی ممکن است این نشانه‌ها نیز به علائم اولیه اضافه شده و زندگی و روابط اجتماعی فرد را تحت‌تأثیر خود قرار دهند. نشانه‌های مثبت عبارت‌اند از:
توهم: توهم عبارت از تجربیاتی است که در واقع وجود نداشته و ذهن فرد آن‌ها را ایجاد می‌کند. این موارد شامل شنیدن، دیدن، بوییدن، چشیدن یا به‌طور کلی، حس‌کردن چیزهایی است که در واقعیت وجود نداشته و اطرافیان نمی‌توانند آن‌ها را تجربه کنند. ما برای ادراک از حس چشایی، لامسه، بویایی و شنوایی استفاده می‌کنیم. این در حالی است که باید چیزی باشد که آن را ببینم و درک کنیم. حس شنوایی این بیماران قوی می‌شود و صداهایی غیرواقعی می‌شنوند. همچنین توهم بینایی دارند، یعنی ممکن است چیزی را ببینند که وجود ندارد.
هذیان: بر اساس مطالعات، اغلب قریب به اتفاق بیماران شیزوفرنی دچار هذیان می‌شوند. این به‌معنای اعتقاد به باورهایی غیرمنطقی و خلاف واقعیت است. از شایع‌ترین انواع هذیان‌های مربوط به این اختلال می‌توان به اینکه بیمار باور دارد عده‌ای می‌خواهند به او صدمه بزنند (هذیان گزنده) یا می‌گوید به دستور من کره زمین می‌چرخد و یا اینکه خودش را یک شخصیت مذهبی و تاریخی خیلی مهم می‌پندارد اشاره کرد. متأسفانه این دست از باور‌های بیمار اصلاح‌پذیر نیست.
اختلالات فکری: برخورداری از روش‌های غیرمعمول تفکر یا پردازش اطلاعات از ویژگی‌های مبتلایان به این بیماری به حساب می‌آید. در این مورد می‌توان به عدم تمرکز، استفاده از واژه‌ها و جملات از هم گسیخته، به‌کارگیری کلمات و عبارات بی‌معنا، استفاده از واژه‌ها و عبارات آهنگین و فاقد معنا و تکرار بیش از اندازه جملات اشاره کرد.
اختلالات حرکتی: اختلالات حرکتی عبارت از تحرکات آشفته یا حالت‌های عجیب‌وغریب و غیرمعمولی است که در بیماران شیزوفرنی مشاهده می‌شود. مواردی نظیر رفت‌وآمدهای مکرر و بی‌هدف در فضایی نسبتاً کوچک یا در الگویی دایره‌وار جزو این اختلالات است.
علائم منفی
کلمه منفی صرفاً به‌معنای بد بودن نشانه‌ها نیست. این مفهوم به‌معنای عدم وجود برخی ویژگی‌هایی است که در افراد سالم مشاهده می‌شود. عدم وجود یا محدودیت احساسات، کمبود انرژی، کم‌حرفی، بی‌انگیزگی، عدم اشتیاق به زندگی و لذت‌های آن، عدم رعایت بهداشت و رسیدگی به وضعیت ظاهری از نشانه‌های منفی هستند.
علائم شناختی
علائم شناختی اسکیزوفرنی عمدتاً به عدم درک اطلاعات و ناتوانی در بهره‌گیری از آن‌ها، میزان تمرکز یا توجه و عملکرد حافظه فعال مربوط می‌شود. همچنین تشخیص فرد درباره ابتلا به این اختلال یا عادی نبودن وضعیت از اهمیت زیادی برخوردار است.
ضرابی می‌افزاید: «متأسفانه زمانی این بیماران به روانپزشک مراجعه می‌کنند که بیماری حادتر و پیچیده‌تر شده است. این بیماری هرچه زودتر تشخیص داده شود به‌نفع بیمار است. متأسفانه در بیشتر موارد بیماران متوجه بیماری خودشان نیستند و خود را سالم می‌پندارند. به همین خاطر قانع کردن آن‌ها برای درمان خیلی سخت است.»
از آنجا که اسکیزوفرنی یک بیماری تدریجی است، بنابراین علائم مختلفی از آن در افراد بروز می‌کند که گاهی سریع درمان می‌شود و گاهی تا ابد با فرد همراه است و درمانی ندارد، اما باید گفت مصرف داروهای روان‌پریشی که با معالجه، تشخیص و تجویز دکتر انجام می‌شود، می‌تواند به خفیف‌تر شدن این بیماری مزمن کمک کند. تشخیص این بیماری حداقل شش‌ماه طول می‌کشد و مصرف داروها تا زمانی که دکتر لازم بداند ادامه می‌یابد، اما آنچه از مصرف داروها مهم‌تر است و می‌تواند فرد را به زندگی عادی برگرداند، حمایت خانواده و دوستان از فرد مبتلاست. این حمایت باید به‌گونه‌ای باشد که بیمار را در انجام کارها و در محیط شغلی‌اش یاری کند و پشتیبان او باشد. در نهایت فرد باید امنیت را در خانه خود احساس کند.
علل اسکیزوفرنی
او با اشاره به اینکه این بیماری علت‌های مختلفی دارد و از همه مهم‌تر عامل ژنتیک است، ادامه می‌دهد: «با توجه به تحقیقات انجام شده می‌توان گفت که بیماری اسکیزوفرنی یک بیماری موروثی است و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر انجام می‌شود. در حالت کلی احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که خویشاوندان درجه یک آن‌ها مبتلا هستند، بیشتر است اما نمی‌توان گفت کسی که ژن این بیماری را دارد لزوماً به این بیماری مبتلا می‌شود.»
صدمات مغزی
بررسی‌های انجام شده حاکی از این است که تفاوت‌هایی در مغز افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در مقایسه با افراد سالم وجود دارد و ممکن است بخش‌هایی از مغز بعضی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به‌اندازه طبیعی رشد نکرده باشد. علت آن ممکن است به‌خاطر مشکلات دوران تولد که بر میزان اکسیژن رسیده به مغز نوزاد تأثیر می‌گذارد و یا مبتلا شدن به ویروسی خاص درماه‌های اول حاملگی باشد.
داروهای روان‌گردان و الکل
گاهی اوقات استفاده از داروهای روان‌گردان منجر به اسکیزوفرنی می‌شوند. داروهایی مانند اکستازی، (LSD)، آمفتامین‌ها و کراک می‌توانند منجر به علائم بیماری‌های روانی شوند.
علائم اسکیزوفرنی
دکتر ضرابی در توضیح اینکه عوامل زیادی در کنار هم قرار می‌گیرند تا شخص دچار این بیماری شود، می‌گوید: «ممکن است یک‌سری اختلال‌های دیگری هم این علائم را داشته باشند؛ به‌عنوان مثال مصرف مواد، ضربه مغزی یا الکل می‌تواند این علائم را ایجاد کند. از این رو تشخیص بیماری باید با توجه به مصاحبه روانپزشکی باشد. اسکیزوفرنی به چند دسته با علائم مثبت، علائم شناختی و علائم منفی طبقه‌بندی می‌شود.»
علائم مثبت
علائم مثبت اسکیزوفرنی شامل رفتارهایی است که عموماً در افراد سالم مشاهده نمی‌شود. بنابراین، اطلاق این صفت به علائم به‌معنای مطلوب یا خوشایند بودن آن‌ها نیست. در اصل، منظور این است که پس از گذشت مدتی ممکن است این نشانه‌ها نیز به علائم اولیه اضافه شده و زندگی و روابط اجتماعی فرد را تحت‌تأثیر خود قرار دهند. نشانه‌های مثبت عبارت‌اند از:
توهم: توهم عبارت از تجربیاتی است که در واقع وجود نداشته و ذهن فرد آن‌ها را ایجاد می‌کند. این موارد شامل شنیدن، دیدن، بوییدن، چشیدن یا به‌طور کلی، حس‌کردن چیزهایی است که در واقعیت وجود نداشته و اطرافیان نمی‌توانند آن‌ها را تجربه کنند. ما برای ادراک از حس چشایی، لامسه، بویایی و شنوایی استفاده می‌کنیم. این در حالی است که باید چیزی باشد که آن را ببینم و درک کنیم. حس شنوایی این بیماران قوی می‌شود و صداهایی غیرواقعی می‌شنوند. همچنین توهم بینایی دارند، یعنی ممکن است چیزی را ببینند که وجود ندارد.
هذیان: بر اساس مطالعات، اغلب قریب به اتفاق بیماران شیزوفرنی دچار هذیان می‌شوند. این به‌معنای اعتقاد به باورهایی غیرمنطقی و خلاف واقعیت است. از شایع‌ترین انواع هذیان‌های مربوط به این اختلال می‌توان به اینکه بیمار باور دارد عده‌ای می‌خواهند به او صدمه بزنند (هذیان گزنده) یا می‌گوید به دستور من کره زمین می‌چرخد و یا اینکه خودش را یک شخصیت مذهبی و تاریخی خیلی مهم می‌پندارد اشاره کرد. متأسفانه این دست از باور‌های بیمار اصلاح‌پذیر نیست.
اختلالات فکری: برخورداری از روش‌های غیرمعمول تفکر یا پردازش اطلاعات از ویژگی‌های مبتلایان به این بیماری به حساب می‌آید. در این مورد می‌توان به عدم تمرکز، استفاده از واژه‌ها و جملات از هم گسیخته، به‌کارگیری کلمات و عبارات بی‌معنا، استفاده از واژه‌ها و عبارات آهنگین و فاقد معنا و تکرار بیش از اندازه جملات اشاره کرد.
اختلالات حرکتی: اختلالات حرکتی عبارت از تحرکات آشفته یا حالت‌های عجیب‌وغریب و غیرمعمولی است که در بیماران شیزوفرنی مشاهده می‌شود. مواردی نظیر رفت‌وآمدهای مکرر و بی‌هدف در فضایی نسبتاً کوچک یا در الگویی دایره‌وار جزو این اختلالات است.
علائم منفی
کلمه منفی صرفاً به‌معنای بد بودن نشانه‌ها نیست. این مفهوم به‌معنای عدم وجود برخی ویژگی‌هایی است که در افراد سالم مشاهده می‌شود. عدم وجود یا محدودیت احساسات، کمبود انرژی، کم‌حرفی، بی‌انگیزگی، عدم اشتیاق به زندگی و لذت‌های آن، عدم رعایت بهداشت و رسیدگی به وضعیت ظاهری از نشانه‌های منفی هستند.
علائم شناختی
علائم شناختی اسکیزوفرنی عمدتاً به عدم درک اطلاعات و ناتوانی در بهره‌گیری از آن‌ها، میزان تمرکز یا توجه و عملکرد حافظه فعال مربوط می‌شود. همچنین تشخیص فرد درباره ابتلا به این اختلال یا عادی نبودن وضعیت از اهمیت زیادی برخوردار است.
ضرابی می‌افزاید: «متأسفانه زمانی این بیماران به روانپزشک مراجعه می‌کنند که بیماری حادتر و پیچیده‌تر شده است. این بیماری هرچه زودتر تشخیص داده شود به‌نفع بیمار است. متأسفانه در بیشتر موارد بیماران متوجه بیماری خودشان نیستند و خود را سالم می‌پندارند. به همین خاطر قانع کردن آن‌ها برای درمان خیلی سخت است.»
از آنجا که اسکیزوفرنی یک بیماری تدریجی است، بنابراین علائم مختلفی از آن در افراد بروز می‌کند که گاهی سریع درمان می‌شود و گاهی تا ابد با فرد همراه است و درمانی ندارد، اما باید گفت مصرف داروهای روان‌پریشی که با معالجه، تشخیص و تجویز دکتر انجام می‌شود، می‌تواند به خفیف‌تر شدن این بیماری مزمن کمک کند. تشخیص این بیماری حداقل شش‌ماه طول می‌کشد و مصرف داروها تا زمانی که دکتر لازم بداند ادامه می‌یابد، اما آنچه از مصرف داروها مهم‌تر است و می‌تواند فرد را به زندگی عادی برگرداند، حمایت خانواده و دوستان از فرد مبتلاست. این حمایت باید به‌گونه‌ای باشد که بیمار را در انجام کارها و در محیط شغلی‌اش یاری کند و پشتیبان او باشد. در نهایت فرد باید امنیت را در خانه خود احساس کند.
ارسال دیدگاه
