مطالبات سازمان تأمین‌اجتماعی بابت سهم حق بیمه دولت از دولت‌های گذشته باقی مانده که اکنون بر اساس محاسبات، به مبلغ کلانی تا سال 1399 رسیده که با روی کار آمدن دولت سیزدهم، نگاه دولت به پرداخت این بدهی به نوعی متفاوت‌تر از ادوار گذشته بود تا این بدهی بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده تعیین تکلیف شود. در قانون برنامه ششم توسعه قرار بر این بود هر سال 10 درصد از این مطالبات سازمان تأمین‌اجتماعی از سوی دولت در قانون بودجه برای پرداخت به تأمین‌اجتماعی لحاظ شود، اما این موضوع تاکنون محقق نشده است. این در حالی است که در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری و برنامه هفتم توسعه نیز این موضوع مورد تأکید قرار گرفته است.

پیش‌بینی پرداخت 90 هزار میلیارد تومان در قانون بودجه سال 1401
بر اساس تبصره «2» قانون بودجه سال 1401 کشور، مبلغ 90 هزار میلیارد تومان در اجرای ماده (۱۲) قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بابت پرداخت بدهی دولت به سازمان تأمین‌اجتماعی و متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تأمین‌اجتماعی و بیمه قالیبافان پرداخت می‌شود. این موضوع از سوی دولت نیز به صورت ویژه مورد تأکید قرار گرفت؛ به طوری که اخیراً اخباری از ستاد هماهنگی اقتصادی دولت به نفع سازمان تأمین‌اجتماعی مبنی بر تسریع در رد دیون دولت به سازمان تأمین‌اجتماعی منتشر شد که نهایتاً این ستاد با بررسی موضوع مقرر کرد که در اجرای تبصره «۲» قانون بودجه سال ۱۴۰۱، اقدامات لازم برای پرداخت این بدهی‌ صورت گیرد. ستاد هماهنگی اقتصادی دولت با بررسی موضوع رد دیون دولت به تأمین‌اجتماعی مقرر کرد که اقدامات لازم برای واگذاری سریع‌تر این سهام و فروش آن به منظور تأمین نقدینگی مورد نیاز این سازمان انجام شود.

تسریع در پرداخت دیون دولت و سرعت اجرای تعهدات تأمین‌اجتماعی
میرهاشم موسوی مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی نیز درباره این اقدام دولت اظهار داشت: «از رییس‌جمهور تشکر می‌کنم که دستور مؤکد برای تسریع در پرداخت دیون دولت به سازمان تأمین‌اجتماعی دادند؛ به نحوی که ما تعهدات‌ خود را در اسرع وقت انجام دهیم.» وی همچنین خاطرنشان کرد: «آیت‌الله رییسی دستور داد که رد دیون دولت به سازمان تأمین‌اجتماعی -که مهمترین روش تأمین نقدینگی مورد نیاز خواهد بود- سرعت گیرد.» به گفته موسوی در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، ریاست‌جمهوری، وقت زیادی را به موضوع تأمین‌اجتماعی اختصاص داد و راهکارهای مختلف پرداخت دیون دولت به این سازمان بررسی شد که با اجرایی شدن تصمیمات این جلسه، توان تأمین‌اجتماعی برای حمایت مؤثرتر از بازنشستگان بیش از پیش تقویت خواهد شد. بدهی ٣۵٠ هزار میلیارد تومانی دولت به تأمین‌اجتماعی
مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی با اشاره به تأدیه بدهی ٨٨ هزار میلیارد تومانی دولت گفت: «این سازمان با استفاده از ظرفیت اشاره شده، بخش قابل ‌توجهی از بدهی به بانک‌ها را تسویه کرد.» وی تصریح کرد: «دولت بیش از ٣۵٠ هزار میلیارد تومان مطابق با حسابرسی سال ٩٩ به سازمان تأمین‌اجتماعی بدهکار بود و اختلاف‌نظرهای متعددی در این زمینه با توجه به نوع محاسبات وجود دارد.» موسوی گفت: «اکنون از ٩٠ هزار میلیارد تومان بودجه مصوب مجلس شورای اسلامی، ٧۵ هزار میلیارد تومان در قالب سهام و نزدیک به ٧ هزار میلیارد تومان نیز در قالب اوراق خزانه پرداخت شده و در واقع، ٨٢ همت از ٩٠ هزار میلیارد تومان بودجه پیش‌بینی شده به سازمان تأمین‌اجتماعی پرداخت شده است.»

پرداخت 82 هزار میلیارد تومان بدهی دولت به تأمین‌اجتماعی در سال گذشته
مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی اضافه کرد: «سال گذشته بازپرداخت ۹۰ هزار میلیارد تومان از این بدهی در بودجه مصوب شده بود که ۷۵ تا ۷۶ هزار میلیارد تومان در قالب سهام و حدود ۶ تا ۷ هزار میلیارد تومان هم در قالب اوراق خزانه به ما داده شد.» موسوی ادامه داد: «یعنی حدود ۸۱ تا ۸۲ هزار میلیارد تومان از ۹۰ هزار میلیارد تومانی که در بودجه پیش‌بینی شده سال 1400 بود را دولت در یک اقدام بسیار خوب به سازمان تأمین‌اجتماعی پرداخت کرد.» وی افزود: «سال‌ جاری نیز ۹۰ هزار میلیارد تومان در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ پیش‌بینی شده که در قالب سهام دولتی باید به سازمان‌تأمین‌اجتماعی به منظور تأدیه بدهی واگذار شود.» موسوی گفت: «در حقیقت از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۴۰۰ بنابر شرایط ناپایداری منابع، تأمین‌اجتماعی ۹۰ هزار میلیارد تومان به بانک‌ها بدهکار شده و بخش قابل‌توجهی از این بدهی نیز به بانک رفاه اختصاص داشت.» وی ادامه داد: «با همکاری سازمان تأمین‌اجتماعی و دولت، پیش‌بینی این اعتبارات در بودجه عملیاتی انجام و تأمین‌اجتماعی موفق به پرداخت بخشی از بدهی به بانک‌ها شد.»

تأدیه بدهی با همکاری دولت و وزارت اقتصاد
موسوی گفت: «با اهتمام دولت، وزارت اقتصاد و دارایی، سازمان خصوصی‌سازی و بخش‌های حقوقی مرتبط با دولت این واگذاری عملیاتی شده و تأدیه بدهی نیز اتفاق افتاد. این پرداخت، اقدام ارزشمندی بود که با تصویب هیأت‌وزیران همراه شد.» موسوی اظهار داشت: «همچنین در سنوات گذشته، سهامی ‌به سازمان تأمین‌اجتماعی واگذار شد که زیان‌ده بود و نه‌تنها کمکی به کاهش و رفع مشکلات این سازمان نکرد بلکه بر معضلات آن نیز ‌افزود.» وی خاطرنشان کرد: «در این دوره تعامل و همکاری سازمان تأمین‌اجتماعی، سازمان خصوصی‌سازی و دولت، مانع از واگذاری سهم‌ها شرکت‌های زیان‌ده شده و این کار در نوع خودش و حجمی‌ که در تسویه بدهی با تأمین‌اجتماعی در این دولت اتفاق افتاده، کم‌نظیر و اتفاق بسیار بزرگی است.» موسوی همچنین با اشاره به سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در فروردین‌ماه سال 1401 اظهار داشت: «در این سیاست‌ها، عبارتی با عنوان «جلوگیری از انباشت بدهی دولت» مطرح شد که قابلیت جانمایی در برنامه هفتم توسعه و اعمال در برنامه بودجه‌های سنواتی جاری را داشت که این برنامه بخش قابل‌توجهی از مشکلات تأمین‌اجتماعی را در حوزه منابع حل خواهد کرد.»

پرداخت 90 هزار میلیارد تومان از بدهی دولت در قالب سهام
جمیل حق‌پرست، معاون برنامه‌ریزی، مالی و پشتیبانی سازمان تأمین‌اجتماعی دراین باره در گفت‌وگو با آتیه‌نو اظهار داشت: «در بودجه سال 1401 بر اساس قانون بودجه مقرر شد دولت 90 هزار میلیارد تومان در قالب سهام شرکت‌ها به سازمان تأمین‌اجتماعی پرداخت کند تا این سازمان سهام را به فروش رسانده و پول را به حساب خزانه دولت واریز و دولت نیز این مبلغ را به سازمان پرداخت کند.»  حق‌پرست معتقد است: «این روش عملاً امکان‌پذیر نیست؛ زیرا بازار سرمایه امکان ارائه 90 هزار میلیارد تومان سهام مذکور را ندارد.» وی ادامه داد: «بنابراین جلسات متعددی در کمیسیون اقتصادی دولت و سران قوا با پیشنهاد سازمان تأمین‌اجتماعی برگزار شد که این متن قانون در جلسه سران قوا اصلاحیه‌ای داشته باشد. بر اساس مصوبه دولت سهام مربوطه اکنون مشخص شده و باید فرایند قیمت‌گذاری آن اجرا شود.» وی ادامه داد: «به این علت که این ایراد و اشکال قانونی وجود داشت رییس‌جمهور دستور داد که برای این اصلاحیه تسریع شود که اکنون کار در حال انجام است.» معاون برنامه‌ریزی، مالی و پشتیبانی سازمان تأمین‌اجتماعی گفت: «به محض ارائه اصلاحیه، قیمت‌گذاری سهام مورد نظر انجام شده و به سازمان تأمین‌اجتماعی منتقل می‌شود.» وی خاطرنشان کرد: «در سال گذشته نیز چنین موضوعی وجود داشت و در جلسه سران قوا اصلاح و نهایتاً سهام مورد نظر به سازمان تأمین‌اجتماعی واگذار شد و امسال هم 90 هزار میلیارد تومان در بودجه دیده شده که با این فرایند در باقی‌مانده سال این اتفاق خواهد افتاد.» 

مطالبات تأمین‌اجتماعی از دولت با پیچیدگی‌های خاص
حق‌پرست درباره اینکه سال گذشته چه میزان از بدهی سازمان از دولت دریافت شده، ادامه داد: «سال 1400 در بودجه 89 هزار میلیارد تومان مصوب شد اما عملاً حدود 74 هزار میلیارد تومان آن به سازمان داده شده است.»
وی درباره میزان بدهی سازمان تأمین‌اجتماعی از دولت نیز گفت: «مطالبات ما از دولت پیچیدگی‌های خاص خود را داشت. در واقع اصل مطالبات یک بحث و روش به‌روزرسانی مطالبات از دولت نیز مسأله دیگری است.» معاون برنامه‌ریزی، مالی و پشتیبانی سازمان تأمین‌اجتماعی گفت: «اکنون طبق آخرین حسابرسی انجام شده در سازمان حسابرسی و بر اساس خروجی ارائه شده تا پایان سال 99 حدود 322 هزار میلیارد تومان مطالبات سازمان تأمین‌اجتماعی مورد تأیید سازمان حسابرسی قرار گرفته است.» وی تصریح کرد: «درباره میزان مطالبات سازمان تأمین‌اجتماعی از دولت برای سال 1400 هم عددی وجود داشت که این میزان بدهی دولت در حال استخراج و در حال طی کردن فرایند ارائه به سازمان حسابرسی است.»
به گفته وی، در این بخش نمی‌توان آمار قطعی ارائه داد؛ زیرا با محاسبه میزان مطالبات باید بر اساس ارزش روز از دولت مطالبه کنیم.

تسویه و تولید بدهی دولت به تأمین‌اجتماعی
وی خاطرنشان کرد: «بدهی دولت به تأمین‌اجتماعی به همین شکل در حال تسویه، تولید هم شد؛ یعنی بخشی از آن تسویه و بیش از آن در هر سال بابت حق بیمه سهم دولت تولید می‌شود.» وی تصریح کرد: «در برنامه ششم توسعه قانونگذار آورده که باید هر سال 10 درصد این بدهی پرداخت و تا پایان برنامه نیز تمام این بدهی تسویه می‌شد که تاکنون این اتفاق نیفتاده است.» حق‌پرست ادامه داد: «با توجه به اینکه قانونگذار در برنامه ششم توسعه ‌این موضوع را تأکید کرده بنابراین باید این اتفاق بر اساس قانون رخ می‌داد اما فعلاً هنوز محقق نشده است.» وی اظهار داشت: «بنابراین امکان زمان تسویه تمام بدهی سازمان تأمین‌اجتماعی از طرف دولت وجود ندارد. دولت نیز هر سال در قالب بودجه مبلغی را به سازمان پرداخت کرده است.»

حق بیمه سهم دولت در بودجه همان سال لحاظ شود
وی گفت: «به همین منظور پیگیری‌ها و مذاکراتی را با مبادی ذی‌ربط و حتی نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی ‌شکل گرفت که نهاد دولت تکمین به اجرای دقیق قانون داشته باشد.» معاون برنامه‌ریزی، مالی و پشتیبانی سازمان تأمین‌اجتماعی اظهار داشت: «در این راستا قانون، نهاد دولت را ملزم کرد که حق بیمه سهم دولت در بودجه آن سال لحاظ شده و به سازمان تأمین‌اجتماعی پرداخت شود.» وی ادامه داد: «اگر این کار اتفاق بیفتد در سال 1402 دولت دیگر بدهی جدیدی را برای سازمان تأمین‌اجتماعی تولید نکرده و به طور یقین این به نفع سازمان خواهد شد.» حق‌پرست اضافه کرد: «سازمان تأمین‌اجتماعی با این اقدام مانند یک دستگاه دولتی امکان دریافت بودجه از طریق توافقنامه را دارد.» وی گفت: «این موضوع نه در قالب سهام شرکت‌ها، بحث نقل‌و‌انتقال و قیمت‌گذاری و فروش آن با پیچیدگی‌های خاص خود رو به روست، بلکه به صورت نقدی حق بیمه سهم دولت برای گروه‌هایی که قانون برای دولت تعیین تکلیف کرده به سازمان پرداخت می‌شود.» وی تأکید کرد: «با پرداخت نقدی سهم حق بیمه دولت به سازمان تأمین‌اجتماعی دیگر مشکل نقدینگی برای این سازمان وجود نداشت و روال تأمین‌اجتماعی برای انجام تکالیف و تعهداتش بسیار عادی خواهد شد.» معاون برنامه‌ریزی، مالی و پشتیبانی سازمان تأمین‌اجتماعی با اشاره به اینکه در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری نیز موضوع پرداخت دیون تأمین‌اجتماعی آمده، اظهار داشت: «در این سیاست‌ها نیز تکلیف شده که امیدواریم بر اساس بیانات مقام معظم رهبری، مسئولان مربوطه بخصوص دولت به عنوان متولی و سازمان برنامه و بودجه این کار را عملیاتی کرده تا سازمان نیز به وظایف خود به موقع عمل کند.» وی خاطرنشان کرد: «اکنون سازمان تأمین‌اجتماعی از سال گذشته به مراکز درمانی دانشگاهی و غیردانشگاهی بدهی‌هایی داشت که در صورت انجام به موقع تعهدات دولت و در اختیار داشتن نقدینگی لازم از سوی سازمان، به موقع و سروقت پرداخت خواهد شد.» حق‌پرست اضافه کرد: «پرداخت به موقع مطالبات و تعهدات دولت به تأمین‌اجتماعی باعث شکل‌گیری این حجم از مطالبات نخواهد شد.» وی تصریح کرد: «همچنین در پنج ماهه اول امسال مستمری‌بگیران سایر سطوح معوقاتی از سازمان تأمین‌اجتماعی نزدیک به 13 هزار میلیارد تومان به عنوان مطالبه دارند که با تزریق نقدینگی از طرف دولت به تأمین‌اجتماعی، این سازمان نیز در اولین فرصت این معوقات را پرداخت کرده و بدهی برای سازمان به وجود نمی‌آید.»