کمبود مواد اولیه؛ مشکل اصلی بنگاه های کوچک
21 مردادماه هر سال با نام روز «حمایت از صنایع کوچک و متوسط» در ایران گرامی داشته می‌شود. این روز که با هدف توجه به این واحدهای صنعتی در تقویم ملی نامگذاری شده و قرار گرفته، بهانه‌ای شد تا به سراغ واحدهای کوچک و متوسط برویم و چالش‌های مبتلابه این واحدها را بررسی کنیم. آن‌طور که فعالان رشته‌های صنعتی مختلف می‌گویند، چالش کمبود و گرانی ماده اولیه که ناشی از تغییرات قیمت دلار و صدور مجوز برای صادرات و سیاستگذاری نامناسب در حوزه صنعت است، واحدهای کوچک و متوسط یا همان (SME)ها را دچار مشکل کرده است. متولیان واحدهای کوچک و متوسط بر این باورند که به دلیل وجود این مشکلات، بخشی از واحدهای از چرخه تولید خارج شدهاند.
لیلا مرگن روزنامه‌نگار
نام واحدهای کوچک و متوسط (SME) از سال 1343 وارد ادبیات صنعتی ایران شد. در آن سال‌ها سازمان نواحی صنعتی به منظور برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های مربوط به نواحی صنعتی کشور تأسیس شد و این ساختار به تدریج تغییر کرد تا در سال 1384 سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران شکل گرفت. این سازمان متولی امور مربوط به واحدهای کوچک و متوسط است. در تقویم رسمی نیز 21 مردادماه برای توجه بیشتر به این واحدهای صنعتی ثبت شد و هر سال در این روز به مسائل و مشکلات واحدهای کوچک و متوسط پرداخته می‌شود. در این گزارش قصد داریم بررسی کنیم در شرایط این روزهای ایران و تحت ظالمانه‌ترین تحریم‌ها، آیا این واحدها توانسته‌اند در اقتصاد نقش خود را ایفا کنند و مهمترین چالش‌های آنها کدام است؟
افزایش قیمت مواد اولیه؛ مهمترین چالش
آن‌طور که امیر جلوانی مدیرعامل اتحادیه بازرگانی صاحبان حرف تولیدی کشباف و جوراب و رسته‌های وابسته به آتیه‌نو می‌گوید افزایش قیمت ماده اولیه مهمترین چالش اعضای این اتحادیه است.
او اضافه می‌کند: «مدتی است تولیدکنندگان، مواد اولیه موجود در بازار را پس می‌زنند و متأسفانه کسی پاسخگوی این وضعیت نیست.»
جلوانی با اشاره به نامه‌نگاری‌های متعدد اتحادیه برای حل مشکل تولیدکنندگان عنوان می‌کند: «اعضای ما چند نوع نخ استفاده می‌کنند که قیمت آن اکنون سه برابر شده است. به دلیل افزایش قیمت خرید، کسی اقدام به تهیه ماده اولیه نمی‌کند. من یک سال و نیم قبل مواد اولیه مورد نیاز صنعت را با بالاترین قیمت خریدم. آن زمان نخ کیلویی 123 تومان بود. این نخ را تبدیل به پارچه کردیم و برای تولید محصول به تولیدکننده دادیم، اما متأسفانه محصولات تولید شده با قیمت ماده اولیه سال قبل هم هنوز فروش نرفته است.»
به گفته او، توقف واردات به دستور وزارت صمت باعث می‌شود نرخ مواد اولیه‌ای که بیشترین قیمت آن 130 تومان بود به یکباره توسط تولیدکنندگان نخ به 205 تومان به ازای هر کیلو گرم برسد، در حالی که تولیدکننده داخل باید این محصول را به ازای هر کیلوگرم 118 تا 125 هزار تومان می‌فروخت. از آنجا که تولیدکنندگان، نخ گران شده را خریداری نمی‌کنند، تولیدکننده داخلی ناگزیر می‌شود قیمت ماده اولیه صنعت را به 190 هزار تومان برساند، اما همچنان بازار قفل است و کسی اقدام به جذب ماده اولیه یعنی نخ نمی‌کند.
فروش سرمایه برای تأمین نیازها
مدیرعامل اتحادیه بازرگانی صاحبان حرف تولیدی کشباف و جوراب و رسته‌های وابسته می‌گوید: «در حال حاضر مزد کارگر افزایش و هزینه‌های جانبی این صنعت که در گذشته حدود 27 درصد بود حدود 44 یا 45 درصد افزایش یافته است، به همین خاطر از بهمن و اسفند‌ماه سال گذشته تولیدکننده‌ها سرمایه خود را می‌فروشند.»
او اضافه می‌کند: «تولیدکننده‌ای که نخ خود را تبدیل به محصول کرده، باید نخ جدید خریداری کند و جای سرمایه قبلی بگذارد اما مواد اولیه و هزینه‌های سربار حدود 45 تا 60 درصد افزایش قیمت داشته، در حالی که محصول تولید شده را با این میزان افزایش قیمت خریداری نمی‌کنند.»
به گفته جلوانی، قیمت ماشین‌آلات بسیار افزایش یافته و اگر پنج سال قبل یک ماشین بافندگی 250 میلیون تومان قیمت داشت امروز نرخ آن به یک میلیارد و 200 میلیون تومان رسیده است. قطعات ماشین‌آلات برای تعمیرات نیز با مشقت زیاد وارد کشور می شود و بسیار افزایش قیمت داشته است.
او ادامه می‌دهد: «کارخانه‌ای که 60 دستگاه ماشین بافندگی دارد، بین یک تا پنج دستگاه ماشین آن کار می‌کند. این کارخانه بین 30 الی 90 کارگر داشته که سه شیفت کار می‌کردند اما امروز تعداد شیفت‌ها تبدیل به یک شیفت شده و کارگران کارگاه‌ها به مرور کم شده و کارفرمایان برخی از آنها را بازخرید کرده‌اند. کارگران نیز شکایت کرده و معضلاتی از این دست برای واحد تولیدی ایجاد می‌کنند.»
او وضعیت واحدهای یک و دو چرخی را نامناسب توصیف کرد و دلیل این مشکلات را فعالیت مافیا، واردات بیش از حد از خارج، قاچاق و دیگر مسائل عنوان می‌کند.
صادرات ام دی اف با وجود واردات
داوود رجبی مدیرعامل اتحادیه بازرگانی شرکت‌های تعاونی‌های صاحبان حرفه درودگران و مبلسازان نیز درباره مشکلات اعضای اتحادیه به آتیه‌نو می‌گوید: «بیشترین مشکل ما مربوط به کمبود مواد اولیه است. قیمت مواد اولیه داخلی بسیار بالا رفته و صدور مجوز صادرات از سوی وزارت صمت نیز بر مشکلات بخش تولید برای تأمین ماده اولیه افزوده است.»
به گفته وی، اعضای این صنف، ام دی اف و چوب مصرف می‌کنند. اگرچه تاکنون صادرات (MDF) خام ممنوع بوده اما سه ماه است که با دستور وزارت صمت به تولیدکنندگان داخل اجازه صادرات 30 درصد از تولیدات‌شان را داده‌اند.
رجبی می‌گوید: «ایران خود تاکنون واردکننده (MDF) بوده اما محصول وارداتی از انواع داخلی، کیفیت بهتری داشته و از نظر قیمت نیز این دو محصول تفاوت چندانی با هم ندارند.»
او راه‌حل مشکل صنعت دورودگران و مبلسازان را توقف صادرات دانسته و ادامه می‌دهد: «اگر دولت بتواند درصدی از مواد اولیه را در اختیار تعاونی‌ها قرار دهد تا از طریق تعاونی توزیع و جلوی سفته‌بازی و دلال‌بازی گرفته شود، بخشی از مشکلات حل خواهد شد.»
مدیرعامل اتحادیه بازرگانی شرکت‌های تعاونی‌های صاحبان حرفه درودگران و مبلسازان با اشاره به افزایش قیمت ماشین‌آلات می‌گوید: «یک دستگاه (CMC) خوب بالای یک میلیارد تومان قیمت دارد. برای تعمیر و نگهداری دستگاه‌ها یکسری شرکت‌ها خدمات ارائه می‌دهند، اما قطعاتی که می‌آید به خاطر افزایش قیمت دلار بسیار گران است و این مسأله هزینه تعمیرات را بالا می‌برد.» به گفته او، در حال حاضر تمام قطعات ماشین‌های صنعت مبلسازان از چین تأمین می‌شود، در حالی که در گذشته از ایتالیا تأمین می‌شد، اما به دلیل تحریم‌ها و غیره، بیشتر محصولات از چین می‌آید. رجبی در پایان اختصاص وام کم‌بهره به واحدهای کوچکتر و پخش ماده اولیه از طریق تعاونی‌ها را مهمترین اقدام کمکی دولت به این صنف توصیف کرد.
افزایش قیمت مواد اولیه؛ مهمترین چالش
آن‌طور که امیر جلوانی مدیرعامل اتحادیه بازرگانی صاحبان حرف تولیدی کشباف و جوراب و رسته‌های وابسته به آتیه‌نو می‌گوید افزایش قیمت ماده اولیه مهمترین چالش اعضای این اتحادیه است.
او اضافه می‌کند: «مدتی است تولیدکنندگان، مواد اولیه موجود در بازار را پس می‌زنند و متأسفانه کسی پاسخگوی این وضعیت نیست.»
جلوانی با اشاره به نامه‌نگاری‌های متعدد اتحادیه برای حل مشکل تولیدکنندگان عنوان می‌کند: «اعضای ما چند نوع نخ استفاده می‌کنند که قیمت آن اکنون سه برابر شده است. به دلیل افزایش قیمت خرید، کسی اقدام به تهیه ماده اولیه نمی‌کند. من یک سال و نیم قبل مواد اولیه مورد نیاز صنعت را با بالاترین قیمت خریدم. آن زمان نخ کیلویی 123 تومان بود. این نخ را تبدیل به پارچه کردیم و برای تولید محصول به تولیدکننده دادیم، اما متأسفانه محصولات تولید شده با قیمت ماده اولیه سال قبل هم هنوز فروش نرفته است.»
به گفته او، توقف واردات به دستور وزارت صمت باعث می‌شود نرخ مواد اولیه‌ای که بیشترین قیمت آن 130 تومان بود به یکباره توسط تولیدکنندگان نخ به 205 تومان به ازای هر کیلو گرم برسد، در حالی که تولیدکننده داخل باید این محصول را به ازای هر کیلوگرم 118 تا 125 هزار تومان می‌فروخت. از آنجا که تولیدکنندگان، نخ گران شده را خریداری نمی‌کنند، تولیدکننده داخلی ناگزیر می‌شود قیمت ماده اولیه صنعت را به 190 هزار تومان برساند، اما همچنان بازار قفل است و کسی اقدام به جذب ماده اولیه یعنی نخ نمی‌کند.
فروش سرمایه برای تأمین نیازها
مدیرعامل اتحادیه بازرگانی صاحبان حرف تولیدی کشباف و جوراب و رسته‌های وابسته می‌گوید: «در حال حاضر مزد کارگر افزایش و هزینه‌های جانبی این صنعت که در گذشته حدود 27 درصد بود حدود 44 یا 45 درصد افزایش یافته است، به همین خاطر از بهمن و اسفند‌ماه سال گذشته تولیدکننده‌ها سرمایه خود را می‌فروشند.»
او اضافه می‌کند: «تولیدکننده‌ای که نخ خود را تبدیل به محصول کرده، باید نخ جدید خریداری کند و جای سرمایه قبلی بگذارد اما مواد اولیه و هزینه‌های سربار حدود 45 تا 60 درصد افزایش قیمت داشته، در حالی که محصول تولید شده را با این میزان افزایش قیمت خریداری نمی‌کنند.»
به گفته جلوانی، قیمت ماشین‌آلات بسیار افزایش یافته و اگر پنج سال قبل یک ماشین بافندگی 250 میلیون تومان قیمت داشت امروز نرخ آن به یک میلیارد و 200 میلیون تومان رسیده است. قطعات ماشین‌آلات برای تعمیرات نیز با مشقت زیاد وارد کشور می شود و بسیار افزایش قیمت داشته است.
او ادامه می‌دهد: «کارخانه‌ای که 60 دستگاه ماشین بافندگی دارد، بین یک تا پنج دستگاه ماشین آن کار می‌کند. این کارخانه بین 30 الی 90 کارگر داشته که سه شیفت کار می‌کردند اما امروز تعداد شیفت‌ها تبدیل به یک شیفت شده و کارگران کارگاه‌ها به مرور کم شده و کارفرمایان برخی از آنها را بازخرید کرده‌اند. کارگران نیز شکایت کرده و معضلاتی از این دست برای واحد تولیدی ایجاد می‌کنند.»
او وضعیت واحدهای یک و دو چرخی را نامناسب توصیف کرد و دلیل این مشکلات را فعالیت مافیا، واردات بیش از حد از خارج، قاچاق و دیگر مسائل عنوان می‌کند.
صادرات ام دی اف با وجود واردات
داوود رجبی مدیرعامل اتحادیه بازرگانی شرکت‌های تعاونی‌های صاحبان حرفه درودگران و مبلسازان نیز درباره مشکلات اعضای اتحادیه به آتیه‌نو می‌گوید: «بیشترین مشکل ما مربوط به کمبود مواد اولیه است. قیمت مواد اولیه داخلی بسیار بالا رفته و صدور مجوز صادرات از سوی وزارت صمت نیز بر مشکلات بخش تولید برای تأمین ماده اولیه افزوده است.»
به گفته وی، اعضای این صنف، ام دی اف و چوب مصرف می‌کنند. اگرچه تاکنون صادرات (MDF) خام ممنوع بوده اما سه ماه است که با دستور وزارت صمت به تولیدکنندگان داخل اجازه صادرات 30 درصد از تولیدات‌شان را داده‌اند.
رجبی می‌گوید: «ایران خود تاکنون واردکننده (MDF) بوده اما محصول وارداتی از انواع داخلی، کیفیت بهتری داشته و از نظر قیمت نیز این دو محصول تفاوت چندانی با هم ندارند.»
او راه‌حل مشکل صنعت دورودگران و مبلسازان را توقف صادرات دانسته و ادامه می‌دهد: «اگر دولت بتواند درصدی از مواد اولیه را در اختیار تعاونی‌ها قرار دهد تا از طریق تعاونی توزیع و جلوی سفته‌بازی و دلال‌بازی گرفته شود، بخشی از مشکلات حل خواهد شد.»
مدیرعامل اتحادیه بازرگانی شرکت‌های تعاونی‌های صاحبان حرفه درودگران و مبلسازان با اشاره به افزایش قیمت ماشین‌آلات می‌گوید: «یک دستگاه (CMC) خوب بالای یک میلیارد تومان قیمت دارد. برای تعمیر و نگهداری دستگاه‌ها یکسری شرکت‌ها خدمات ارائه می‌دهند، اما قطعاتی که می‌آید به خاطر افزایش قیمت دلار بسیار گران است و این مسأله هزینه تعمیرات را بالا می‌برد.» به گفته او، در حال حاضر تمام قطعات ماشین‌های صنعت مبلسازان از چین تأمین می‌شود، در حالی که در گذشته از ایتالیا تأمین می‌شد، اما به دلیل تحریم‌ها و غیره، بیشتر محصولات از چین می‌آید. رجبی در پایان اختصاص وام کم‌بهره به واحدهای کوچکتر و پخش ماده اولیه از طریق تعاونی‌ها را مهمترین اقدام کمکی دولت به این صنف توصیف کرد.
ارسال دیدگاه
