نا‌امیدی کارشناسان از بهبود وضعیت کسب‌وکارها در جهان
واکسن، گره‌گشای بحران اقتصادی نشد!
کرونا از زمانی که جهان را فرا‌گرفته تبدیل به چالشی بزرگ در زمینه سلامت بشر شده است؛ بحرانی که در مقوله سلامت متوقف نمانده و حال اقتصاد ساکنان کره‌‌‌زمین را نشانه گرفته است. در میانه بحرانی که همه را خانه‌نشین و وضعیت اقتصاد را اسفبار کرده نمی‌توان انتظار داشت که وضعیت معیشت بهبود یابد و تجارت رونق گیرد. در این بین، گروه‌های شغلی بسیاری - بخصوص مشاغل خرد- بیش از سایرین آسیب دیده‌اند.
کا‌مران برادران
کمک‌های معیشتی
هرچند جهان شاهد بحران مالی و اقتصادی در چین بود، اما در همان روزهای آغاز همه‌گیری بسیاری از تحلیلگران نسبت به تأثیرات فاجعه‌بار این وضعیت بر کسب‌وکارها، از جمله آن دسته که قدرت مالی چندانی ندارد هشدار دادند. همان‌گونه که انتظار می‌رفت، کرونا کسب‌وکارهای کوچک را دچار ورشکستگی کرد. البته دولت‌ها تلاش بسیار کردند که اوضاع را کشورهای خود بهبود بخشند. برای مثال دولت پیشین و فعلی آمریکا طرح‌هایی را برای کمک مالی به تجارت‌های از دست‌رفته تدوین کرد. با این حال، طرح‌های مذکور به‌رغم امیدبخش بودن، خصلتی سراسر مقطعی دارند؛ چراکه نمی‌توان انتظار داشت این کمک‌ها مدت زیادی دوام داشته و بتوانند در طولانی‌مدت نقشی مؤثر در پیشبرد روند اقتصادی داشته باشند. این نکته را نیز باید در نظر گرفت اساساً حتی پس از شروع واکسیناسیون، این ایده که کرونا در عرض یک چشم بر هم زدن از صحنه جهان رخت بربندد کمابیش بی‌معنا است و نتیجتاً رونق پیش از همه‌گیری بنا نیست به این زودی‌ها سروکله‌اش پیدا شود. در عین حال بسیاری از صنایع کوچک و تازه‌کار آنچنان ضربه‌ای از این بحران دیده‌اند که دیگر نخواهند توانست قد علم کنند. از سوی دیگر، باید پذیرفت گرچه کسب‌وکارهای بزرگ می‌توانند به راحتی با سازوکارهای تعدیل نیرو و کاهش بودجه و همچنین کمک‌های فراوان دولتی از این وضعیت عبور کنند، اما کسب‌وکارهای کوچک و خرد چنین انباشت سرمایه‌ای را نداشته و نتیجتاً آنچنان که باید قادر نخواهند بود با اوضاع بسازند؛ برای آنان، سقوط کسب‌وکار به معنای نابودی زندگی و امید به پیشرفت و بهبود وضعیت‌شان است.
کاسبان خرد؛ کاسبان بزرگ
بسیاری از صاحبان کسب‌وکارهای کوچک و خرد ممکن است به راحتی و طی چند ماه به ورطه فقر و ورشکستی بغلتند. کرونا که به نظر می‌رسید فقط دامن انسان‌ها را گرفته حالا به روشنی نشان داده که با فلج کردن کسب‌وکارهای کوچک، حیات اقتصادی خرده‌تجارت‌ها را با مشکل مواجه کرده است. در مناطقی که بنیان اقتصادی و حجم کمک‌های دولتی از میانگین معمول پایین‌تر بوده، همه تجارت‌های کوچک در فضای پرتنش شیوع کرونا از پا درآمده‌اند. وقتی تا همین‌جا برخی شرکت‌های بزرگ مثل شرکت هواپیمایی (Flybe) انگلستان زمین‌گیر شده‌اند، دور از ذهن نیست که شرکت‌های کوچک و متوسط نتوانند این رکود را تاب بیاورند؛ زیرا علاوه بر اینکه تحت فشار کسب‌وکارهای بزرگ قرار دارند، باید با محدودیت‌های زنجیره تأمین و مصائب نیروی کار نیز دست‌وپنجه نرم کنند.
شماری از این کسب‌وکارهای کوچک طی این دوران با روی آوردن به اینترنت و فضای مجازی، توانستند مفری در این وضعیت پیدا کنند. با این حال، باید در نظر گرفت که همه قادر به انجام چنین کاری نیستند. برای مثال، کافه‌های کوچک نه می‌توانند هزینه‌های ارسال رایگان محصولات‌شان را تأمین کنند و نه آنچنان سرمایه‌ای دارند که بتوانند پاسخگوی چنین اقداماتی باشند. این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که بخشی از این کسب‌وکارهای کوچک، شبکه‌ای از فعالیت‌های اقتصادی خرد را حول خود شکل داده‌اند؛ مانند خانوارهایی که برای آن‌ها محصولات غذایی تهیه می‌کنند یا افرادی که با تولید کالاهای دست‌ساز امید به بازار این کافه‌ها بسته بودند. «جین» که در کار تهیه دستبندهای ساخته‌شده با سنگ‌های بومی منطقه تگزاس بود، در این رابطه به فایننشیال تایمز گفت: «پیش‌تر اکثر مشتری‌های من کافه‌ها و فروشگاه‌های کوچک بودند؛ چراکه مشتری‌های این مکان‌ها از چنین محصولاتی خوش‌شان می‌آمد. اما حالا این مشتری‌ها از دست رفته‌اند. البته از طریق اینستاگرام و توئیتر تلاش کرده‌ام فروش خود را حفظ کنم؛ اما در میان این وضعیت کسی چندان اهمیتی برای این چیزها قائل نیست و همین باعث شده که مشکلات بسیاری برای من ایجاد شود.»
اعتمادسازی
بخشی از کسب‌وکارها که می‌توانند به صورت اینترنتی کسب درآمد کنند تا جایی که توان داشته‌اند پیش رفته‌اند؛ بخشی مربوط می‌شود به آموزش‌های آنلاین. اما پویش‌های از راه دور برای دوران قرنطینه - که آموزش‌های رایگان را نیز شامل می‌شود - جلوی این مسیر کسب درآمد را گرفته است. به گفته جین، نکته اصلی اما این است که این همه‌گیری شیوه نگاه مردم به همه چیز را عوض کرده است: «پیش‌تر کسی به آلودگی احتمالی یک محصول فکر نمی‌کرد اما حالا کمتر کسی می‌تواند به این اعتماد کند محصولی که به دست‌اش می‌رسد آلوده به ویروس نباشد. در عین حال، من حتی اگر بتوانم اثبات کنم که تماماً محصولات‌ام را با رعایت نکات بهداشتی تهیه می‌کنم، بازهم بسیاری نسبت به پستچی‌هایی که این محصولات را تحویل داده بدگمان هستند و به همین خاطر ترجیح می‌دهند که از خیر دردسرش بگذرند.»
کاهش هزینه‌ها
بسیاری چشم‌شان به بخشودگی مالیاتی، معافیت از پرداخت عوارض شهرداری، کاهش هزینه‌های اساسی است. نقشی که حمایت بیمه‌ها از این مشاغل و کارکنان آنان می‌توانند داشته باشند هم کم‌رنگ نیست. پرداخت بیمه بیکاری تا زمان عادی شدن شرایط جامعه، شاید تا حدودی بتواند جلوی ضرر و زیان مشاغل کوچک و بیکاری افراد زیادی را بگیرد.
الکساندرا زارونینا رئیس شرکت اس‌امن‌ای در انجمن حسابداران خبره انگلستان گفت: «ما از اتفاقات قبلی درس می‌گیریم، اما باید این واقعیت را درک کنیم که شرایط کشورهای مختلف با هم متفاوت است. همیشه راه‌حل‌هایی رسمی و غیررسمی وجود دارد. قبلاً دیده‌ایم که روش‌های متعددی برای حمایت از شرکت‌ها وجود دارد.» وی افزود که شرکت‌های کوچک به جوامعی که در آن‌ها فعالیت می‌کنند بسیار نزدیک هستند و این جوامع هم کارمندان و هم بازار خدمات و محصولات آن‌ها را تأمین می‌کنند و این شبکه‌های غیررسمی می‌توانند راهی برای پشتیبانی از کسب‌وکارها فراهم کنند و به آن‌ها در بهبودی پس از شوک ناشی از عوامل خارجی مانند همه‌گیری فعلی کمک کنند.
عدم بازگشت به کار
طبق گزارش شبکه تلویزیونی سی‌ان‌بی‌سی، بیش از نیمی از مالکان کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در جهان - که مجبور شده‌اند به خاطر همه‌گیری ویروس کرونا فعالیت خود را متوقف کنند - می‌گویند قادر نخواهند بود همان تعداد کارگرانی را که قبل از بحران کرونا داشتند، دوباره استخدام کنند. پایگاه اینترنتی «تراست استون» در گزارشی که طی روزهای اخیر منتشر کرد اعلام کرد که نتیجه نظرسنجی از 860 هزار مالک کسب‌وکارهای کوچک و متوسط را در اختیار بانک جهانی و سازمان توسعه و همکاری اقتصادی گذاشت. این گزارش بر تأثیر اقتصادی ماندگار ویروس کرونا مخصوصاً بر کسب‌وکارهای کودک اشاره داشت. این کسب‌وکارها مانند شرکت‌های بزرگ دسترسی بالا به سرمایه ندارند. طبق این گزارش، تنها 45 درصد از مالکان و مدیران کسب‌وکارهای کوچک و متوسط اعلام کردند می‌توانند همان تعداد کارگرانی را که به مرخصی فرستاده‌اند، دوباره بر سر کار بازگردانند. اگر این آمار در مورد کسب‌وکارهای مشابه در سراسر کشور درست باشد، پیش‌بینی بهبود سریع اقتصادی از این بحران را خراب می‌کند.
از سوی دیگر، تحقیقات مؤسسه تحقیقاتی «ام‌آی‌تی اسکول» نشان از آن دارد میزان مصرف برای شخصی که تجارت وی به طور گسترده تحت تأثیر قرار گرفته، کاهش می‌یابد، اما برای افرادی که تجارت‌شان تقریباً تحت تأثیر قرار نگرفته نیز کاهش می‌یابد. بنا‌بر این گزارش، حتی اگر یک تجارت کوچک عملکرد خوبی داشته باشد، مالکان نسبت به ویروس و تأثیرات احتمالی آن بر کسب‌وکار خود محتاط بودند و هنوز هم در هزینه کردن از خود خساست نشان می‌دهد و این خود حاکی از آن است که در آینده باید منتظر شکست بیش از پیش کسب‌وکارهای کوچک با پشتوانه مالی اندک بود.
افزایش شاخص فلاکت
در پایان ماه مه سال 2020، مشاغل و مالکان صنایع و کسب‌وکارهای کوچک به ترتیب 10 و 18 درصد موجودی کمتری در حساب‌های بازرگانی و حساب شخصی خود نسبت به ژانویه سال 2020 داشتند که این امر نشان می‌دهد اقدامات محرک ممکن است تأثیری مستقیم بر از دست رفتن صنایع و امیدهای آنان به پیشبرد امور خود بگذارد. نکته قابل توجه دیگر، موج گرانی و رکود پس از دوران کرونا است. کارمندان و کارگران گرچه از این وضعیت آسیب بسیار می‌بینند، اما دست‌کم می‌توانند به دستمزد ماهیانه و جاری خود برای جبران بخشی از این وضعیت امید ببندند. با این همه، بنا به گزارش بخش تجاری اسپوتنیک، مشکل اصلی در این میان کسانی است که بخش اعظمی از سرمایه زندگی خود را صرف راه انداختن کسب‌وکاری کوچک کرده و اکنون با دشواری بسیار مواجه‌اند. این افراد دیگر درآمدی ماهیانه و قابل اتکایی ندارند تا بتوانند روی آن حساب کنند بلکه تنها باید روی کمک‌های احتمالی دولتی و بسته‌های حمایتی تکیه کنند.
نتایج تحقیقات سازمان آکادمی ملی علوم ایالات متحده نشان از آن دارد که سرنوشت 48 درصد کارگران آمریکایی که در مشاغل کوچک کار می‌کنند، با انعطاف‌پذیری اکوسیستم مشاغل کوچک در برابر اختلال گسترده اقتصادی ناشی از همه‌گیری گره خورده است. بنا به این تحقیق، چنانچه دولت‌ها سطح مداخله خود در اقتصاد خرد و کلان را افزایش ندهند، با بحرانی بس جدی‌تر از آنچه در حال حاضر جهان با آن روبه‌روست دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ چراکه ادامه وضعیت فعلی طبعاً به افزایش شاخص فلاکت و نابودی خانواده‌هایی می‌انجامد که پیش‌تر از کمک‌های دولتی به خاطر کسب‌وکارهای تازه‌تأسیس و کوچک و روبه‌رشد خود بی‌نیاز بوده و اکنون در شرف وضعیتی قرار دارند که تنها با بهبود بسته‌های معیشتی دولت‌ها می‌توانند امیدی به فردای خود داشته باشند.
