حمایت از ۲ میلیون  و ۳۰۰ هزار بیمار خاص در کشور

حمایت از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بیمار خاص در کشور

افزایش هزینه‌های درمان و گسترش طیف بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج، پوشش بیمه‌ای این گروه از بیماران را به یکی از دغدغه‌های اصلی نظام سلامت کشور تبدیل کرده است. سازمان تأمین‌اجتماعی نیز در سال‌های اخیر تلاش کرده با استفاده از ظرفیت صندوق بیماران خاص و صعب‌العلاج، دامنه حمایت‌های خود را در قالب پوشش داروها، خدمات تخصصی و توان‌بخشی گسترش دهد. به مناسبت ۱۸ اردیبهشت، روز ملی حمایت از بیماران خاص و صعب‌العلاج، در این گزارش به بررسی خدمات ارائه‌شده به این گروه از بیماران، سازوکار شناسایی و نشان‌دار شدن آن‌ها در سامانه، وضعیت منابع مالی صندوق ویژه، فهرست بیماری‌های تحت پوشش و نقش سازمان تأمین‌اجتماعی در هماهنگی‌های بین‌بخشی پرداخته‌ایم.

سلاله صدرایی روزنامه نگار

صندوق بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج در سال 1401 با هدف تجمیع، مدیریت منابع درمان و ساماندهی بیماران با مشارکت سازمان‌های بیمه‌گر تشکیل شد. از منظر قانونی نیز تشکیل صندوق مذکور طبق بند «ن» تبصره «17» قانون بودجه سال 1401 الزامی شده بود. پیش از قانون تشکیلات صندوق تنها پنج بیماری خاص تحت پوشش بیمه‌ها قرار داشت؛ اما با تشکیل صندوق به‌تدریج باقی بیماری‌های خاص از حمایت‌های درمانی و دارویی برخوردار شدند. 
درحال حاضر بیماری‌های تالاسمی، هموفیلی، نارسایی مزمن کلیه، دیالیز (همودیالیز و دیالیز صفاقی)، ام‌اس، فیبروز سیستیک(CF)، ایجاد اختلال در پاکسازی طبیعی مخاط ریه، آتروفی عضلانی نخاعی‌(SMA)، بیماری پروانه‌ای(EB) موکوپلی ساکاریدوز(MPS) تجمع غیرطبیعی کربوهیدرات‌های پیچیده در اندام‌ها و بیماران با نقص ایمنی اولیه در گروه بیماران خاص قرار دارند. همچنین بیماری‌های، پیوندی، هپاتیت سی، سرطان، 21 بیماری متابولیک، دیابت، فشارخون، اختلالات مزمن روانی، مغزی، جراحی پارکینسون، صرع، آسیب‌های شنوایی شدید و عمیق، کاشت حلزونی، قلبی‌عروقی، اوتیسم و سایر بیماری‌های نادر نیز جزو بیماری‌های صعب‌العلاج دسته‌بندی شده‌اند. 
در کنار خدمات درمانی دولتی، نهادهای غیردولتی و انجمن‌های خیریه نیز فعالیت‌هایی را با هدف ساماندهی و حمایت از بیماران خاص و صعب‌العلاج در زمینه‌های مختلف آموزشی، پیشگیری، درمانی، دارویی و بهبود وضعیت معیشتی بیماران ارائه می‌کنند.  ویژگی مشترک همه این‌ بیماری‌ها مربوط به هزینه‌های سنگین و سرسام‌آور درمانی و دارویی است که حمایت از مبتلایان به بیماری‌های مذکور را ضروری می‌کند. در نتیجه تمامی بیمه‌شدگان بیمه‌های پایه سلامت از جمله بیمه سلامت، تأمین‌اجتماعی و نیروهای مسلح می‌توانند از خدمات این صندوق بهره‌مند شوند و درحال حاضر 2 میلیون و 300 هزار نفر از بیماران مذکور تحت پوشش این صندوق هستند و از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند. در بخش دارویی عمده هزینه‌های بیماران خاص پرداخت می‌شود و تا حد کامل داروها تحت پوشش هستند و بیماری‌های ام‌اس و سرطانی تا صد درصد پوشش داده می‌شود و برخی بیماری‌ها مانند هموفیلی، بیمار تنها نیم درصد فرانشیز پرداخت می‌کند. 25 درصد هزینه تامین اندام مصنوعی مانند قطع عضو ناشی از دیابت نیز از صندوق پرداخت می‌شود. همچنین خدمات پاراکلینیک مهم از جمله پت اسکن برای تشخیص سرطان و رادیوتراپی نیز تحت پوشش صندوق قرار دارد.

بودجه و خدمات صندوق 
صندوق حمایت از بیماری‌های خاص، صعب‌العلاج و نادر در سال اول تأسیس با حدود 5 هزار میلیارد تومان بودجه راه اندازی شد. اعتبار این صندوق در سال 1402 به 7 هزار میلیارد تومان رسید و در سال 1403 به 9 هزار میلیارد تومان افزایش یافت. اواخر سال گذشته بودجه صندوق 12 هزار و 400 میلیارد تومان تعیین شد. 
این صندوق در سال نخست فعالیت، 27 بسته حمایتی شامل خدمات ویزیت، دارو، پزشک، توانبخشی، آزمایش، پرتوپزشکی، بستری و تجهیزات پزشکی را برای بیماران تحت پوشش برقرار کرد. علاوه بر آن خدمات دیگری از جمله بینایی‌سنجی و اکوکاردیوگرافی در ذیل صندوق قرار گرفت. پس از یک سال فعالیت صندوق یعنی در سال 1402 دامنه خدمات حمایتی بیماران افزایش یافت و 107 گروه بیماری امکان استفاده از مزایای درمانی، دارویی و خدماتی مورد نیاز خود را به‌دست آوردند. در سال جاری تعداد پوشش بیماری‌های صندوق به 130 مورد افزایش یافته است. علاوه بر آن برخی از خدمات صندوق به‌صورت بسته حمایتی توسط وزارت بهداشت تدوین شده و تمامی خدمات تشخیصی، درمانی، دارویی، توانبخشی و دندانپزشکی این بیماران در بخش‌های درمان سرپایی و بستری با فرانشیز رایگان به بیماران ارائه می‌شود. بسته‌های خدمتی صندوق در بازه زمانی دو سال نخست فعالیت شامل 53 بسته بود که در اوایل سال 1403 تعداد 11 بسته دیگر به مجموع آن افزوده شد و درحال حاضر 69 بیماری دارای بسته خدمتی است. 

نشان‌دار شدن افراد تحت پوشش 
جهت بهره‌مندی مشمولین از مزایای صندوق، بیماران هدف دارای بسته‌های خدمتی، باید نشان‌دار شوند. براین اساس هریک از سازمان‌های بیمه‌گر پایه مانند بیمه سلامت، تأمین‌‌اجتماعی و نیروهای مسلح باید نام بیمه‌شدگان خاص و صعب‌العلاج تحت پوشش خود را ستاره‌دار کنند.
طبق ابلاغ وزارت بهداشت، بیمارستان‌ها ملزم شده‌اند مقررات مربوط به حمایت‌های صندوق بیماران خاص و صعب‌العلاج را در سامانه مدیریت اطلاعات بیمارستانی (HIS) ثبت کنند. به این ترتیب در بیمارستان‌های طرف قرارداد بیمه‌های پایه، سهم این صندوق از هزینه‌های درمان بیمار به‌صورت برخط و خودکار محاسبه می‌شود. در بیمارستان‌های خصوصی غیرطرف قرارداد بیمه‌های پایه نیز این بیماران می‌توانند بعد از ترخیص و با ارائه اسناد و مدارک هزینه‌های بیمارستانی به واحدهای خسارات متفرقه، سهم صندوق یادشده را دریافت کنند.
در صورت مراجعه بیمه‌شدگان گروه هدف به مراکز غیردولتی طرف قرارداد سازمان‌های بیمه‌گر، برای خدمات سرپایی مندرج در «بسته» تا 80 درصد تعرفه خدمات، تحت پوشش صندوق قرار می‌گیرد به‌این نحو که ابتدا سهم بیمه پایه و سهم بیمه تکمیلی کسر شده و سهم صندوق بیماری‌های خاص اعمال می‌شود. تعهدات بیمه تا سقف 95 درصد برای بیماران خاص پرداخت می‌شود. 
سازمان تأمین‌اجتماعی به‌منظور تسریع در ایجاد یکپارچگی خدمت‌رسانی به بیماران خاص، همکاری‌های لازم را با صندوق مذکور به‌عمل آورده و نسبت به نشان‌دار کردن بیمه‌شدگان مشمول حمایت، به‌منظور بهره‌مندی آن‌ها از اعتبارات و حمایت‌های صندوق اقدام کرده است. اکنون پزشکان می‌توانند از طریق سامانه نسخه‌نویسی، بیماران را ستاره‌دار کنند و مدیریت‌های درمان تأمین‌اجتماعی استان‌ها نیز از طریق تشکیل پرونده در پورتال معاونت درمان، نسبت به‌ نشان‌دار کردن بیماران خاص و صعب‌العلاج اقدام می‌کنند. توضیح اینکه، بهره‌مندی بیماران مبتلا به بیماری‌های پرمخاطره مانند هموفیلی، تالاسمی، ‌ام‌اس، سرطان، اوتیسم، بیماری‌های ژنتیک و برخی دیگر از بیماری‌ها از حمایت صندوق بیماران خاص و صعب‌العلاج، منوط به تشکیل پرونده در مدیریت‌های درمان تأمین‌اجتماعی استان‌ها است.
همچنین امکان نشان‌دار شدن مبتلایان به بیماری‌های مزمن دیابت و فشارخون توسط پزشکان در سامانه نسخه‌نویسی الکترونیک وجود دارد. 
به‌این ترتیب، واحد فناوری اطلاعات سازمان تأمین‌اجتماعی و سازمان بیمه سلامت می‌توانند در زمینه اطلاعات بیماران نشان‌دار شده و مشمول صندوق از طریق وب‌سرویس تبادل اطلاعات داشته باشند. مشارکت در اجرای صندوق حمایتی بیماران خاص و صعب‌العلاج، کاهش هزینه‌های بیش از 900 هزار بیمار نشان‌دار شده را به‌وجود آورده و کمک کرده است تا سهم دارو و خدمات بیمه‌شدگان مشمول صندوق حمایتی براساس قوانین، پس از کسر سهم بیمه پایه و بیمه تکمیلی به‌صورت متمرکز توسط سازمان بیمه‌ سلامت ایران محاسبه و پرداخت شود. 

سرطان؛ بیشترین هزینه درمان
درحال حاضر بیشترین هزینه‌کرد صندوق بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج و نادر مربوط به درمان انواع سرطان‌ها است. گرانی و کمیابی داروهای این نوع بیماری یکی از مشکلات اساسی مبتلایان به سرطان را تشکیل می‌دهد. در ماه تیر 1403 وزارت بهداشت، هفت قلم داروی دیگر موثر در درمان سرطان را تحت پوشش صندوق بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج قرار داد. این داروها برای درمان سرطان‌های ریه، سینه، پروستات، تخمدان و لینفوما استفاده می‌شود. این 7 قلم تحت پوشش بیمه‌های پایه قرار نداشت و از طریق صندوق بیماری‌های خاص و صعب العلاج هزینه آن تامین می‌شود. تعدادی از این 7 قلم داروی سرطان مشمول یارانه ارزی است و کمک می‌کند تا سهم پرداختی بیمه شدگان به مراتب کمتر از داروهای فاقد یارانه ارزی شود. داروهای مذکور علاوه‌بر اینکه در فهرست دارویی کشور قرار گرفت از «استاندارد تجویز» ابلاغی از سوی وزارت بهداشت نیز برخوردار است. همچنین بسته‌های خدمتی دندانپزشکی نیز برای 10 بیماری خاص تدوین شده است و بیماران هموفیلی، تالاسمی، ام‌اس، دیالیز، متابولیک، بال‌ پروانه‌ای، انواع پیوندها، انواع سرطان‌، اختلالات روان و اوتیسم از بسته خدمات دندانپزشکی بهره‌مند می‌شوند. 
علاوه بر سرطان، انسولین‌های تزریقی نیز پرهزینه‌ترین و داروی متفورمین دیابتی‌ها پرتیراژترین داروی تحت پوشش صندوق است و بیماری‌های دیابت و فشارخون پرهزینه‌ترین بیماری‌های تحت پوشش هستند.

خدمات ویژه تأمین‌اجتماعی
درحال حاضر 3 هزار و 632 خدمت، اعم از ویزیت، دارو، خدمات پاراکلینیک و کاردرمانی ویژه بیماران خاص، تحت پوشش سازمان تأمین‌اجتماعی قرار دارد. آنگونه که 90 درصد داروهای بیماران مبتلا به ام‌اس در تعهد سازمان قرار گرفته و صد درصد خدمات رادیوتراپی و شیمی‌درمانی در تعهد سازمان است. همچنین هزینه داروهای گران‌قیمت بیماران خاص مانند دیالیزی، تالاسمی، هموفیلی، بیماری‌های ژنتیکی، پیوند اعضا و بسیاری از این قبیل داروها به‌صورت 100 درصد و برخی 90 درصد برعهده سازمان تأمین‌اجتماعی قرار دارد. در نتیجه، تزریق داروهای شیمی‌درمانی، رادیوتراپی، پیوند کلیه و داروهای اختصاصی پیوند کلیه و داروهای بیماری‌های ارثی مبتلا به اختلالات آنزیمی برای بیمه‌شدگان این نهاد رایگان است. 
در حوزه خدمات درمانی نیز تمامی خدمات سرپایی و بستری بیماران دیالیزی، تالاسمی و هموفیلی، پیوند کلیه، بیماران ام.اس و مبتلا به سرطان که زیر پوشش بیمه تأمین‌اجتماعی قرار دارند -براساس آخرین بسته خدمات مصوب شورای‌عالی بیمه- به‌صورت کاملا رایگان از خدمات مورد نیاز بهره‌مند می‌شود. 
در همین راستا، به‌منظور کاهش هزینه و بار مالی پرداخت از جیب این بیماران، در سال ۱۴۰۲ بسته خدمتی ویژه آن‌ها بازنگری و توسعه پیدا کرد. بسته خدمات درمانی پیوند کلیه و کبد، دیابت، اسکیزوفرنی، سرطان سینه و ام‌اس مورد بازبینی مجدد قرار گرفته و سازمان تأمین‌اجتماعی منطبق با آخرین دستورالعمل‌های پزشکی، خدمات دارویی و درمانی ویژه برای بیماران مذکور لحاظ کرده است. 
ارسال دیدگاه
ضمیمه
ضمیمه