سندرم شایع میان کودکان و بزرگسالان

خشکی چشم

سندرم شایع میان کودکان و بزرگسالان

بیتا مهدوی روزنامه نگار

 سندرم خشکی چشم یکی از انواع بیماری‌های مربوط به چشم است که در بزرگسالان و کودکان دیده می‌شود. این اختلال زمانی بروز می‌یابد که به دلایل مختلف، میزان ترشح اشک کاهش پیدا کند یا اینکه اشک موجود در چشم به دلایل مختلف محیطی، بیماری‌ها، دارو‌ها و... سریع‌تر از حالت عادی تبخیر ‌شود. در این حالت ممکن است یک چشم یا هر دو، دچار خشکی و عفونت شوند. این سندرم می‌تواند افراد را در همه گروه‌های سنی درگیر کند اما شیوع آن در افراد مسن بیشتر است. این در حالی است که زنان بیش از مردان، خشکی چشم را تجربه می‌کنند. عوارض این بیماری هم از سوزش و خارش خفیف چشم در زمان انجام کارهای چشمی‌تا ایجاد سوراخ قرنیه در موارد خیلی شدید متغیر است.

دکتر امیرعلی فرهی، چشم‌پزشک در مورد خشکی چشم و علل آن به «آتیه ‌نو» می‌گوید: «خشکی چشم اختلالی شایع است و سالانه میلیون‌ها نفر را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. سطح چشم به وسیله اشک مرطوب می‌شود و با حرکات پلک‌ها و چشم، اشک تمام سطح چشم را می‌پوشاند. اشک علاوه بر نقش مرطوب‌کنندگی چشم در تغذیه سطح چشم نیز نقش دارد. اگر به هر دلیلی سطح چشم به‌درستی مرطوب نشود خشکی چشم اتفاق می‌افتد. معمولاً خشکی چشم کل چشم را در بر می‌گیرد و عموماً ناشی از کمبود اشک است. عوامل متعددی در کمبود اشک تأثیر دارند که مهم‌ترین عامل زمینه ارثی است. عوامل دیگر عبارتند از:
• سن: به‌خصوص بعد از ۴۰ سالگی، تولید اشک کاهش می‌یابد. یائسگی هم باعث کاهش تولید اشک در خانم‌ها می‌شود. 
• داروها: خشکی چشم می‌تواند یکی از عوارض جانبی داروهایی که برای سرماخوردگی و آلرژی، افسردگی یا فشار خون بالا مصرف می‌شوند باشد.
همچنین ابتلا به بعضی بیماری‌ها نیز باعث کاهش تولید اشک می‌شود که عبارتند از دیابت، کمبود ویتامین A، جراحی‌های انکساری چشم مانند لیزیک، سندرم شوگرن (نوعی از بیماری خود ایمنی که در آن گلبول‌های سفید به غدد بزاقی حمله می‌کنند)، لوپوس (بیماری خودایمنی مزمن که می‌تواند باعث ایجاد التهاب در سراسر بدن شود)، اسکلرودرما (نوعی بیماری نادر و پیش‌رونده روماتیسمی  که در آن پوست بیماران ضخیم، سفت و خشک شده و گاه در انتهاهای اندام‌ها زخم ایجاد می‌شود)، آرتریت روماتوئید، ناراحتی‌های مفصلی و به عبارتی هر نوع بیماری که عروق و بافت هم‌بند را درگیر کند ممکن است با خشکی چشم نیز همراه باشد. این در حالی است که با تشخیص به‌موقع بیماری می‌توان از بروز عوارض پیشگیری کرد. از آنجا که آلاینده‌های شیمیایی در هوا وجود دارد و جزء عوامل مهم کاهش اشک است نمی‌توان کاری انجام داد. در واقع هر عاملی که بر محیط طبیعی چشم تأثیر بگذارد منجر به کاهش اشک و عوارض کمبود اشک می‌شود. از طرفی خیره شدن طولانی به صفحات نمایشگر موبایل و کامپیوتر عامل جدی خشکی چشم است.»

علائم 
او در مورد علائم و نشانه‌های خشکی چشم توضیح می‌دهد: «زمانی که اشک کم باشد و خشکی چشم اتفاق بیفتد فرد احساس ناراحتی در چشم و غالباً حس جسم خارجی و وجود شن‌ریزه در چشم دارد. در این موارد عموماً به دلیل اینکه فرد چشم را به تصور وجود جسم خارجی ماساژ می‌دهد با قرمزی، اشک‌ریزش و تاری دید مخصوصاً در انتهای روز، حساسیت به نور، ناراحتی هنگام استفاده از لنز، دوبینی، چشم درد و چسبیدن پلک‌ها به هم هنگام بیدار شدن مواجه می‌شود. به‌طور معمول این علائم در هر دو چشم ایجاد می‌شود اما شدت آن‌ها در زمان‌های مختلف یکسان نیست و اغلب پس از قرار گرفتن در معرض باد و گرد‌و‌غبار، کار با رایانه یا تلفن همراه، تماشای تلویزیون و مطالعه طولانی‌مدت بدتر می‌شود.»

درمان 
دکتر فرهی با بیان این مطلب که هدف درمان، تأمین اشک در سطح چشم است اما روش درمان بستگی به علت زمینه‌ای دارد یادآوری می‌کند: «اگر خشکی چشم مرتبط با علت خاصی نباشد درمان علامتی انجام می‌شود و به این معناست که برای جبران کمبود اشک از قطره‌های اشک مصنوعی یا ژل‌های مرطوب‌کننده با اثر طولانی‌تر در چشم استفاده می‌شود. همچنین ممکن است التهابات لبه‌های پلک و داخل چشم نیز درمان شود تا مقدار اشک طبیعی بتواند تأمین‌کننده نیاز چشم باشد. قطره‌های اشک مصنوعی یا ژل‌های مرطوب‌کننده چشم هیچ مشکلی برای چشم ایجاد نمی‌کنند اما اگر فاقد مواد نگهدارنده باشند ارجحیت دارند. استفاده از این قطره‌ها و ژل‌ها بستگی به‌شدت خشکی چشم دارد و می‌تواند یک تا چهار مرتبه در روز تجویز شود. هر روز پلک‌های خود را تمیز کنید، در هنگام استفاده از کامپیوتر در زمان‌هایی به چشمان خود استراحت دهید، جهت حفظ رطوبت هوا از بخور سرد استفاده کنید، در صورتی که از لنز‌های تماسی استفاده می‌کنید گاهی آن‌ها را از چشم خارج و از عینک استفاده کنید.»

تشخیص 
او در مورد تشخیص خشکی چشم بیان می‌کند: «خشکی چشم با معاینه چشم قابل تشخیص است. بررسی‌ها با تأکید بر ارزیابی کمیت و کیفیت اشک چشم ممکن است. در صورتی که به علت وجود علائم فوق به خشکی چشم مشکوک شدید، حتماً به چشم‌پزشک مراجعه کنید. به یاد داشته باشید خشکی چشم علاوه بر آنکه احساس ناراحتی ایجاد می‌کند در صورتی که شدید باشد ممکن است باعث ایجاد لک قرنیه و کاهش دید دائمی ‌هم بشود. ارائه شرح حال برای تعیین علائم، بیماری‌های زمینه‌ای، داروهای مصرفی یا عوامل محیطی که احتمال دارد در ایجاد مشکل خشکی چشم نقش داشته باشند لازم است. همچنین معاینه چشم، معاینه پلک و قرنیه و بررسی کمیت و کیفیت اشک روش‌های معمول تشخیص بیماری محسوب می‌شود.»

عوارض 
 این چشم‌پزشک در مورد عوارض خشکی چشم می‌گوید: «کمبود اشک جزو ناراحتی‌هایی است که ساده انگاشته می‌شود اما برای حفظ سلامت چشم مهم است. اگرچه خشکی چشم عارضه شایع ناشی از کمبود اشک است با وجود این در صورتی که تشخیص و درمان صورت نگیرد احساس وجود جسم خارجی در چشم تشدید می‌شود و ممکن است عوارضی را به‌وجود آورد. این عوارض عبارتند از:
عفونت چشم: اشک‌های شما سطح چشم شما را از عفونت محافظت می‌کند. بدون اشک کافی، ممکن است خطر عفونت چشم افزایش یابد.
آسیب به سطح چشم: در صورت عدم درمان، خشکی شدید چشم ممکن است منجر به التهاب چشم، سایش سطح قرنیه، خشکی چشم و مگس‌پران، زخم قرنیه و مشکلات بینایی شود.
در نظر داشته باشید که عوارض خشکی چشم شامل بدتر شدن قرمزی چشم و حساسیت نسبت به نور، افزایش درد چشم و اختلالات بینایی است. در بعضی بیماران گاهی خشکی زیاد چشم باعث تحریک بیش از حد جزء آبکی اشک شده و باعث سوزش و آبریزش چشم خواهد شد. گاهی نیز بیمار احساس وجود جسم خارجی در چشم می‌کند.»
ارسال دیدگاه
ضمیمه
ضمیمه