تلاش برای خودکفایی در تولید میوه‌های گرمسیری
زهرا جلیلی مقدم مدیر کل دفتر امور میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری
آمارهای اعلام شده از سوی دفتر مطالعه، پایش و توسعه بازار سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران گویای آن است که از ابتدای سال جاری تا پایان آبان ماه بیش از ۳۵۶ هزار و ۲۵۶ تن انواع میوه گرمسیری شامل موز، آناناس، انبه و نارگیل به ارزش ۲۱۹ میلیون و ۷۶۵ هزار و ۸۹۲ دلار وارد کشور شده که نسبت به هشت‌ماهه سال قبل ۲۲.۶ درصد در وزن و ۲۸.۴ درصد در ارزش کاهش داشته است. بیشترین کاهش نیز مربوط به واردات موز بوده است. در این زمان، ۲۸۹ هزار و ۹۳۲ تن انواع موز به ارزش ۱۷۷ میلیون و ۶۶۷ هزار و ۹۲۱ دلار از ۹ کشور وارد کشور شده است.
در حال حاضر چهار میوه موز، انبه، آناناس و نارگیل به کشور وارد می‌شود و در واقع اکثر محصولات باغی از جمله خرما، پسته، انجیر، کیوی، مرکبات و... از اقلام مهم صادراتی هستند. در خصوص میوه‌های گرمسیری، بخشی از نیاز کشور در داخل تأمین می‌شود. این در حالی است که با توجه به میزان واردات و ارزبری که از کشور اتفاق می‌افتد وزیر جهاد کشاورزی به کاهش واردات و تکیه بر تولیدات داخلی و خودکفایی در تولید محصولات گرمسیری تأکید می‌ورزد.
بر اساس آخرین آمار موجود، سطح زیرکشت موز 8570 هکتار با تولید ۲۳۰ هزار تن و سطح زیرکشت انبه 2804 هکتار با تولید 25 هزار و 524 تن است. این‌ها مهم‌ترین میوه‌های گرمسیری در کشور هستند که عمده تولیدشان در استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان دنبال می‌شود.
واردات ارقام تجاری روز دنیا، حمایت از احداث باغ مادری میوه‌های گرمسیری، ایجاد باغ‌های مدرن، عملیات به‌باغی، حمایت از اصلاح ارقام، کشت متراکم و اجرای طرح‌های الگویی کشت در محیط‌های کنترل‌شده، استفاده از تجارب کشورهای پیشرو و تدوین طرح مدیریت تولید میوه‌های گرمسیری، برگزاری نشست‌های علمی و دوره‌های آموزشی از اهم اقدامات شاخص در زمینه افزایش تولید میوه‌های گرمسیری در سنوات اخیر بوده و همچنین در برنامه هفتم توسعه، تأمین نهال کشت بافت، اصلاح و نوسازی باغ‌ها و توسعه در محیط کنترل‌شده و سایبان هدف‌گذاری شده است.
با توجه به شرایط مورد نیاز پرورش میوه‌های گرمسیری، در برخی از گونه‌ها که امکان کشت و پرورش در کشور وجود داشته باشد، در صورت تخصیص اعتبارات لازم و تأمین نهاده‌های مورد نیاز، ضمن رعایت اصول فنی و علمی می‌توان تولید به میزان تقاضای مورد نیاز را برنامه‌ریزی کرد. با در نظر گرفتن شرایط فیزیولوژی و نیازهای اکولوژیکی گونه‌های گرمسیری در برخی گونه‌ها و در برخی مناطق کشور، شاید حتی به صفر رساندن واردات این حوزه امکان‌پذیر باشد. به هر روی بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای تحقیقاتی و انجام مطالعات جامع از ضروریات است.
عمده‌ترین مشکل موجود جهت خودکفایی در این محصولات محدودیت‌های آبی، خاکی، اقلیمی و کمبود اعتبارات است. در حوزه باغبانی، در خصوص غالب میوه‌ها، کشور ما جزو بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان جهان است اما همچنان این چهار میوه گرمسیری به کشور وارد می‌شود. البته از سوی دیگر محصولات باغی از جمله خرما، پسته، انجیر، کیوی، مرکبات و... از اقلام مهم صادراتی ما هستند که ارزآوری خاص خود را دارند. در خصوص میوه‌های گرمسیری نیز چنانچه اشاره شد این‌گونه نیست که صرفاً به واردات متکی باشیم. در حال حاضر بخشی از نیاز کشور در داخل تأمین می‌شود اما حجم قابل‌توجهی از میوه‌های گرمسیری وارداتی مرتبط با موز است که در صورت تأمین اعتبارات لازم جهت احداث باغات مدرن و بهره‌گیری از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا، شاهد افزایش این محصول در کشور خواهیم بود.
در حال حاضر چهار میوه موز، انبه، آناناس و نارگیل به کشور وارد می‌شود و در واقع اکثر محصولات باغی از جمله خرما، پسته، انجیر، کیوی، مرکبات و... از اقلام مهم صادراتی هستند. در خصوص میوه‌های گرمسیری، بخشی از نیاز کشور در داخل تأمین می‌شود. این در حالی است که با توجه به میزان واردات و ارزبری که از کشور اتفاق می‌افتد وزیر جهاد کشاورزی به کاهش واردات و تکیه بر تولیدات داخلی و خودکفایی در تولید محصولات گرمسیری تأکید می‌ورزد.
بر اساس آخرین آمار موجود، سطح زیرکشت موز 8570 هکتار با تولید ۲۳۰ هزار تن و سطح زیرکشت انبه 2804 هکتار با تولید 25 هزار و 524 تن است. این‌ها مهم‌ترین میوه‌های گرمسیری در کشور هستند که عمده تولیدشان در استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان دنبال می‌شود.
واردات ارقام تجاری روز دنیا، حمایت از احداث باغ مادری میوه‌های گرمسیری، ایجاد باغ‌های مدرن، عملیات به‌باغی، حمایت از اصلاح ارقام، کشت متراکم و اجرای طرح‌های الگویی کشت در محیط‌های کنترل‌شده، استفاده از تجارب کشورهای پیشرو و تدوین طرح مدیریت تولید میوه‌های گرمسیری، برگزاری نشست‌های علمی و دوره‌های آموزشی از اهم اقدامات شاخص در زمینه افزایش تولید میوه‌های گرمسیری در سنوات اخیر بوده و همچنین در برنامه هفتم توسعه، تأمین نهال کشت بافت، اصلاح و نوسازی باغ‌ها و توسعه در محیط کنترل‌شده و سایبان هدف‌گذاری شده است.
با توجه به شرایط مورد نیاز پرورش میوه‌های گرمسیری، در برخی از گونه‌ها که امکان کشت و پرورش در کشور وجود داشته باشد، در صورت تخصیص اعتبارات لازم و تأمین نهاده‌های مورد نیاز، ضمن رعایت اصول فنی و علمی می‌توان تولید به میزان تقاضای مورد نیاز را برنامه‌ریزی کرد. با در نظر گرفتن شرایط فیزیولوژی و نیازهای اکولوژیکی گونه‌های گرمسیری در برخی گونه‌ها و در برخی مناطق کشور، شاید حتی به صفر رساندن واردات این حوزه امکان‌پذیر باشد. به هر روی بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای تحقیقاتی و انجام مطالعات جامع از ضروریات است.
عمده‌ترین مشکل موجود جهت خودکفایی در این محصولات محدودیت‌های آبی، خاکی، اقلیمی و کمبود اعتبارات است. در حوزه باغبانی، در خصوص غالب میوه‌ها، کشور ما جزو بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان جهان است اما همچنان این چهار میوه گرمسیری به کشور وارد می‌شود. البته از سوی دیگر محصولات باغی از جمله خرما، پسته، انجیر، کیوی، مرکبات و... از اقلام مهم صادراتی ما هستند که ارزآوری خاص خود را دارند. در خصوص میوه‌های گرمسیری نیز چنانچه اشاره شد این‌گونه نیست که صرفاً به واردات متکی باشیم. در حال حاضر بخشی از نیاز کشور در داخل تأمین می‌شود اما حجم قابل‌توجهی از میوه‌های گرمسیری وارداتی مرتبط با موز است که در صورت تأمین اعتبارات لازم جهت احداث باغات مدرن و بهره‌گیری از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا، شاهد افزایش این محصول در کشور خواهیم بود.
ارسال دیدگاه
