سیرجان در دوره ساسانیان به شهر سیرگان معروف بود که علت این نامگذاری وجود قنات‌های زیاد در آن بود. این شهر در منطقه‌ای با آب‌وهوای گرم و خشک قرار دارد. از همین‌رو، در فصل گرم تابستان غالباً بارندگی آن اندک است. در گذشته مردم این ناحیه به ناچار گرمای زیادی را متحمل می‌شدند. معماران از سرمای شدید و خشک زمستان به‌عنوان راهکاری جهت حفظ و نگهداری مواد غذایی و نوشیدنی‌های خود در فصل تابستان استفاده می‌کردند و با ساخت بنایی مخروطی شکل که توسط پله‌هایی به چندین طبقه در زیر زمین منتقل می‌شد، شرایطی همانند یخچال‌های امروزی به‌وجود آورده بودند. یخدان‌های دوقلوی سیرجان که به یخدان‌های «حاج رشید» نیز معروف هستند، یکی از مهم‌ترین مکان‌های تأثیرگذار بر زندگی مردم در گذشته بودند که هم‌اکنون از جاذبه‌های شهر سیرجان واقع در استان کرمان محسوب می‌شوند. این یخدان‌ها که در سال ۱۲۷۵ هجری شمسی به دست افراد خیّر ساخته شدند تا یخ مصرفی مردم سیرجان را تأمین کنند، در سال ۱۳۸۴ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدند. یخدان‌های سیرجان، در قسمت غرب محله باغ بمید، خیابان شیخ فضل‌الله نوری واقع شده‌اند. در استان‌هایی مانند کرمان و یزد در تابستان با افزایش مصرف آب، از قدیم نیاز به تولید یخ وجود داشت. به همین دلیل این یخچال‌های طبیعی، یخ مصرفی شهرهای کویری همچون سیرجان را تأمین می‌کردند. مخازن یخ این یخدان‌ها در عمق زمین با خاک‌برداری ایجاد و دورچینی شده‌اند. عمق مخزن یا چاله یخ‌ها در حال حاضر از سطح فعلی حدود هفت متر ارتفاع دارد اما عمق اولیه چاله‌ها بیشتر بوده و به حدود عرض دهنه مخزن می‌رسید. به مرور زمان که عملکرد یخچال‌ها از بین رفت، کف آن با آوار و زباله‌ها انباشته شد. قطر چاله‌های یخ بین 8.5 تا 9.5 متر متفاوت بود. برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل چاله‌ها جداره‌های آن‌ها را با آجر و پوشش عایق دورچینی کرده‌اند. مخازن یخ هرکدام دارای دو دهنه ورودی و خروجی به عرض ۱۳۰ سانتی‌متر بودند که یخ حاصل از حوضچه‌های یخ در فصل زمستان با نیروی انسانی خرد شده و به چاله‌های یخ منتقل می‌شد. با پرشدن مخزن، هر دو دهنه آن را مسدود می‌کردند تا با شروع فصل گرما که به آب خنک و یخ نیاز داشتند، مورد استفاده قرار گیرند. یخچال یا یخدان، محلی برای نگهداری یخ بوده که در فصل زمستان، یخ لازم را در حوضچه‌هایی که شرح آن گذشت، تهیه و در چاله یا مخزن یخ انبار می‌کردند تا در فصل گرما به مصارف مختلف برسانند. معماران کرمانی برای ساخت مکانی که بتواند سرمای لازم برای تولید یخ را داشته باشد، حوضی بزرگ و گرد به قطر ۲۰ تا ۳۰ متر و به ارتفاع شش تا هفت متر می‌ساختند. سپس روی آن گنبد مخروطی بسیار بزرگی قرار می‌دادند تا از ورود گرمای بیرون به درون این مخزن جلوگیری کند.