فارنژیت یا التهاب دردناک گلو
بیتا مهدوی روزنامه نگار
فارنژیت یا التهاب گلو وحلق، التهاب غشاهای مخاطی است که پشت حلق را می‌پوشاند. این التهاب منجر به احساس ناراحتی، خشکی و دشواری در بلع می‌شود. فارنژیت یک اصطلاح پزشکی برای گلودرد است که با احساس درد، خارش و ناراحتی در گلو ظاهر می‌شود. بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد از علائم فارنژیت یا گلودرد، منشأ ویروسی دارند. ابتلا به آنفلوآنزا، کرونا و پاراآنفلوآنزا از دلایل ایجاد‌کننده این بیماری هستند. التهاب حلق یک بیماری شایع در فصول سرد سال و به‌ندرت باعث نگرانی است.
دکتر محمدحسین امجد، جراح و متخصص گوش و حلق و بینی در مورد فارنژیت و علل آن به «آتیه نو» می‌گوید: «فارنژیت به معنای التهاب گلو یا تورم حلق است. این بیماری به علت عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی به‌وجود می‌آید. شایع‌ترین علت گلودرد (فارنژیت) یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزاست. عوامل فیزیکی، خشک شدن مخاط گلو در اثر تنفس دهانی، تحریکات شیمیایی، محرک‌های غذایی، زمینه‌های عمومی، اختلالات سوخت‌و‌ساز، آلرژی و سرانجام بیماری‌های عفونی می‌توانند باعث التهاب گلو شوند. این بیماری در اکثر موارد بدون درمان خاصی بهبود پیدا می‌کند اما وقتی تورم گلو ناشی از عواملی مانند باکتری یا قارچ باشد، درمان التهاب گلو و مصرف دارو ضرورت دارد.»
نشانه‌ها
او با اشاره به این مطلب که علائم التهاب گلو بستگی به عامل پدید‌آورنده آن دارد می‌افزاید: «درد، سوزش گلو، تب، دشواری در بلع، تورم غدد لنفاوی گردن، قرمزی و التهاب گلو، سرفه کردن، آبریزش بینی، عطسه کردن، بدن درد، سردرد، حالت تهوع و استفراغ و خستگی جزو نشانه‌هایی از این بیماری است که باید به آن توجه کرد.»
انواع التهاب
دکتر امجد در مورد انواع فارنژیت یادآوری می‌کند: «فارنژیت را به دو نوع اصلی فارنژیت عفونی و غیرعفونی تقسیم می‌کنند. فارنژیت عفونی، به التهاب گلویی گفته می‌شود که به علت چیزی مسری مانند ویروس یا باکتری (میکروب) ایجاد می‌شود. در فارنژیت غیرعفونی، تورم گلو ناشی از چیزهایی است مانند اثرات محیطی مانند دود سیگار یا یک اختلال گوارشی که اسید معده را به سمت گلو می‌کشاند که نمی‌توانید آن‌ها را کنترل کنید. التهاب ویروسی علائم خفیف ایجاد می‌کند و التهاب میکروبی از شدت بیشتری برخوردار است اما این نیز همیشگی نیست. آدونو ویروس‌ها (ویروس‌های شایعی که دامنه‌ای از بیماری‌ها را ایجاد می‌کنند و افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری‌های تنفسی یا قلبی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این ویروس هستند) باعث بزرگ شدن غدد لنفاوی و التهاب ملتحمه همراه با گلودرد می‌شوند. بعضی ویروس‌ها مانند مونونوکلئوز (نوعی بیماری عفونی مربوط به دهان است که می‌تواند در هر سنی بروز کند) علائمی به مراتب شدیدتر از آنژین چرکی دارند. علاوه بر آبریزش از چشم و بینی که در عفونت‌های ویروسی شایع است، بزرگ شدن غدد لنفاوی و طحال در مونونوکلئوز (تب غده‌ای) وجود دارد. با اقدامات تشخیصی آزمایشگاهی مانند کشت گلو و تعیین آنتی‌ژن در التهاب‌ها می‌توان نوع میکروبی و ویروسی را از یکدیگر تشخیص داد.»
ریسک فاکتور‌ها
این متخصص گوش و حلق و بینی در مورد عوامل خاصی که در بروز التهاب گلو نقش دارند توضیح می‌دهد: «تنفس دهانی از عوامل شایع است. انسداد بینی در کودکان و بزرگسالان با تنفس جبرانی دهانی وظیفه حساس رطوبت‌سازی هوا را حذف می‌کند و این خود زمینه مساعدی برای ابتلا به عفونت و التهاب گلو را فراهم می‌آورد. در تنفس‌های عادی دهانی معمولاً بینی دچار انسداد نمی‌شود. حساسیت یا آلرژی، قرار گرفتن در معرض هوای سرد، استنشاق مواد و گاز‌های آلوده و کاهش مصونیت دفاعی در اثر نقص‌های اکتسابی و مادرزادی از دلایل عمده زمینه‌ساز هستند.»
درمان
امجد در مورد درمان فارنژیت می‌افزاید: «برای درمان فرانژیت ناشی از عفونت‌های باکتریایی ممکن است یک دوره آنتیبیوتیک خوراکی مانند آموکسی‌سیلین یا پنی‌سیلین برای بیمار تجویز شود. آنتی‌بیوتیک‌ها به کاهش علائم و جلوگیری از عوارضی مانند تب روماتیسمی کمک می‌کنند. برای اطمینان از برطرف شدن عفونت و جلوگیری از عفونت مجدد گلو و ویروس، تکمیل کل دوره آنتیبیوتیک ضروری است. فارنژیت ویروسی به آنتی‌بیوتیک‌ها واکنش نشان نمی‌دهد و به‌طور معمول خود‌به‌خود برطرف می‌شود. بیشتر فارنژیت‌ها، غیرمیکروبی و حتی غیرعفونی هستند و نیازی به آنتیبیوتیک ندارند. این در حالی است که مصرف بی‌رویه آنتیبیوتیک باعث مقاومت میکروبی می‌شود. در حال حاضر انواع استرپتوکوک‌ها و همو‌فیلوس آنفلوآنزا در گلودرد‌های چرکی دخالت دارند که آنزیم را ترشح می‌کنند و باعث بی‌اثر شدن آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شوند. اگر عامل فارنژیت ویروس باشد، مراقبت‌های خانگی به کاهش علائم کمک می‌کنند. ابتدایی‌ترین درمان التهاب گلو، غرغره با محلول نمکی 9 در هزار (سرم فیزولوژی) و مُسکن ساده است. انواع و اقسام غرغره‌ها و دهانشویه‌ها در بازار دارویی موجود هستند ولی جایگزین سرم فیزیولوژی نمی‌شوند. در موارد آلرژی که با خارش گلو همراه است افشانه‌های کورتیکواستروئیدی کمک می‌کنند. مایعات گرم و ساده مانند شیر، سوپ و آش در درمان این بیماری بسیار مفید عمل می‌کنند. همچنین نوشیدن مقدار زیادی مایعات برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، استفاده از مرطوب‌کننده هوا، استراحت در خانه تا زمان بهبودی کامل و مصرف داروهایی جهت تسکین درد و تب مانند استامینوفن یا ایبوپروفن هم راهکارهای مفیدی به شمار می‌روند. خطرناکترین پیامد فارنژیت استرپتوکوکی تب روماتیسمی و عوارض قلبی است. فارنژیت میکروبی هم می‌تواند با گسترش به سمت حنجره و راه تنفسی تحتانی یا از طریق التهاب حلق به پشت بینی و عفونت آدنوئید‌ها و ایجاد عفونت از راه شیپور گوش به گوش میانی، مشکل‌آفرین شود.»
پیشگیری
او در مورد راه‌های پیشگیری از فارنژیت تأکید می‌کند: «هر دو نوع ویروسی و باکتریایی فارنژیت واگیردار هستند و میکروارگانیسم‌های عامل فارنژیت تمایل به زندگی در بینی و گلو دارند. فرد مبتلا به بیماری، با سرفه یا عطسه قطرات ریزی که حاوی ویروس یا باکتری هستند را در هوا آزاد می‌کند و از راه تنفس مستقیم قطرات ریز، لمس اشیای آلوده و سپس لمس صورت خود، مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های آلوده باعث مبتلا شدن سایرین می‌شود. از این‌رو شستن دست‌ها قبل از خوردن غذا یا لمس صورت خود ضروری است. معمولاً عفونت‌ویروسی مانند سرماخوردگی، طی ۷ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابد اما به دلیل وجود دوره کمون، قبل از ظاهر شدن علائم بیماری به سایرین منتقل می‌شود. با توجه به گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، فرد با ماندن در خانه تا زمانی که دیگر تب ندارد و مصرف آنتیبیوتیک به مدت حداقل ۲۴ ساعت، می‌تواند از گسترش گلودرد استرپتوکوکی پیشگیری کند.»
دکتر محمدحسین امجد، جراح و متخصص گوش و حلق و بینی در مورد فارنژیت و علل آن به «آتیه نو» می‌گوید: «فارنژیت به معنای التهاب گلو یا تورم حلق است. این بیماری به علت عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی به‌وجود می‌آید. شایع‌ترین علت گلودرد (فارنژیت) یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزاست. عوامل فیزیکی، خشک شدن مخاط گلو در اثر تنفس دهانی، تحریکات شیمیایی، محرک‌های غذایی، زمینه‌های عمومی، اختلالات سوخت‌و‌ساز، آلرژی و سرانجام بیماری‌های عفونی می‌توانند باعث التهاب گلو شوند. این بیماری در اکثر موارد بدون درمان خاصی بهبود پیدا می‌کند اما وقتی تورم گلو ناشی از عواملی مانند باکتری یا قارچ باشد، درمان التهاب گلو و مصرف دارو ضرورت دارد.»
نشانه‌ها
او با اشاره به این مطلب که علائم التهاب گلو بستگی به عامل پدید‌آورنده آن دارد می‌افزاید: «درد، سوزش گلو، تب، دشواری در بلع، تورم غدد لنفاوی گردن، قرمزی و التهاب گلو، سرفه کردن، آبریزش بینی، عطسه کردن، بدن درد، سردرد، حالت تهوع و استفراغ و خستگی جزو نشانه‌هایی از این بیماری است که باید به آن توجه کرد.»
انواع التهاب
دکتر امجد در مورد انواع فارنژیت یادآوری می‌کند: «فارنژیت را به دو نوع اصلی فارنژیت عفونی و غیرعفونی تقسیم می‌کنند. فارنژیت عفونی، به التهاب گلویی گفته می‌شود که به علت چیزی مسری مانند ویروس یا باکتری (میکروب) ایجاد می‌شود. در فارنژیت غیرعفونی، تورم گلو ناشی از چیزهایی است مانند اثرات محیطی مانند دود سیگار یا یک اختلال گوارشی که اسید معده را به سمت گلو می‌کشاند که نمی‌توانید آن‌ها را کنترل کنید. التهاب ویروسی علائم خفیف ایجاد می‌کند و التهاب میکروبی از شدت بیشتری برخوردار است اما این نیز همیشگی نیست. آدونو ویروس‌ها (ویروس‌های شایعی که دامنه‌ای از بیماری‌ها را ایجاد می‌کنند و افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری‌های تنفسی یا قلبی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این ویروس هستند) باعث بزرگ شدن غدد لنفاوی و التهاب ملتحمه همراه با گلودرد می‌شوند. بعضی ویروس‌ها مانند مونونوکلئوز (نوعی بیماری عفونی مربوط به دهان است که می‌تواند در هر سنی بروز کند) علائمی به مراتب شدیدتر از آنژین چرکی دارند. علاوه بر آبریزش از چشم و بینی که در عفونت‌های ویروسی شایع است، بزرگ شدن غدد لنفاوی و طحال در مونونوکلئوز (تب غده‌ای) وجود دارد. با اقدامات تشخیصی آزمایشگاهی مانند کشت گلو و تعیین آنتی‌ژن در التهاب‌ها می‌توان نوع میکروبی و ویروسی را از یکدیگر تشخیص داد.»
ریسک فاکتور‌ها
این متخصص گوش و حلق و بینی در مورد عوامل خاصی که در بروز التهاب گلو نقش دارند توضیح می‌دهد: «تنفس دهانی از عوامل شایع است. انسداد بینی در کودکان و بزرگسالان با تنفس جبرانی دهانی وظیفه حساس رطوبت‌سازی هوا را حذف می‌کند و این خود زمینه مساعدی برای ابتلا به عفونت و التهاب گلو را فراهم می‌آورد. در تنفس‌های عادی دهانی معمولاً بینی دچار انسداد نمی‌شود. حساسیت یا آلرژی، قرار گرفتن در معرض هوای سرد، استنشاق مواد و گاز‌های آلوده و کاهش مصونیت دفاعی در اثر نقص‌های اکتسابی و مادرزادی از دلایل عمده زمینه‌ساز هستند.»
درمان
امجد در مورد درمان فارنژیت می‌افزاید: «برای درمان فرانژیت ناشی از عفونت‌های باکتریایی ممکن است یک دوره آنتیبیوتیک خوراکی مانند آموکسی‌سیلین یا پنی‌سیلین برای بیمار تجویز شود. آنتی‌بیوتیک‌ها به کاهش علائم و جلوگیری از عوارضی مانند تب روماتیسمی کمک می‌کنند. برای اطمینان از برطرف شدن عفونت و جلوگیری از عفونت مجدد گلو و ویروس، تکمیل کل دوره آنتیبیوتیک ضروری است. فارنژیت ویروسی به آنتی‌بیوتیک‌ها واکنش نشان نمی‌دهد و به‌طور معمول خود‌به‌خود برطرف می‌شود. بیشتر فارنژیت‌ها، غیرمیکروبی و حتی غیرعفونی هستند و نیازی به آنتیبیوتیک ندارند. این در حالی است که مصرف بی‌رویه آنتیبیوتیک باعث مقاومت میکروبی می‌شود. در حال حاضر انواع استرپتوکوک‌ها و همو‌فیلوس آنفلوآنزا در گلودرد‌های چرکی دخالت دارند که آنزیم را ترشح می‌کنند و باعث بی‌اثر شدن آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شوند. اگر عامل فارنژیت ویروس باشد، مراقبت‌های خانگی به کاهش علائم کمک می‌کنند. ابتدایی‌ترین درمان التهاب گلو، غرغره با محلول نمکی 9 در هزار (سرم فیزولوژی) و مُسکن ساده است. انواع و اقسام غرغره‌ها و دهانشویه‌ها در بازار دارویی موجود هستند ولی جایگزین سرم فیزیولوژی نمی‌شوند. در موارد آلرژی که با خارش گلو همراه است افشانه‌های کورتیکواستروئیدی کمک می‌کنند. مایعات گرم و ساده مانند شیر، سوپ و آش در درمان این بیماری بسیار مفید عمل می‌کنند. همچنین نوشیدن مقدار زیادی مایعات برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، استفاده از مرطوب‌کننده هوا، استراحت در خانه تا زمان بهبودی کامل و مصرف داروهایی جهت تسکین درد و تب مانند استامینوفن یا ایبوپروفن هم راهکارهای مفیدی به شمار می‌روند. خطرناکترین پیامد فارنژیت استرپتوکوکی تب روماتیسمی و عوارض قلبی است. فارنژیت میکروبی هم می‌تواند با گسترش به سمت حنجره و راه تنفسی تحتانی یا از طریق التهاب حلق به پشت بینی و عفونت آدنوئید‌ها و ایجاد عفونت از راه شیپور گوش به گوش میانی، مشکل‌آفرین شود.»
پیشگیری
او در مورد راه‌های پیشگیری از فارنژیت تأکید می‌کند: «هر دو نوع ویروسی و باکتریایی فارنژیت واگیردار هستند و میکروارگانیسم‌های عامل فارنژیت تمایل به زندگی در بینی و گلو دارند. فرد مبتلا به بیماری، با سرفه یا عطسه قطرات ریزی که حاوی ویروس یا باکتری هستند را در هوا آزاد می‌کند و از راه تنفس مستقیم قطرات ریز، لمس اشیای آلوده و سپس لمس صورت خود، مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های آلوده باعث مبتلا شدن سایرین می‌شود. از این‌رو شستن دست‌ها قبل از خوردن غذا یا لمس صورت خود ضروری است. معمولاً عفونت‌ویروسی مانند سرماخوردگی، طی ۷ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابد اما به دلیل وجود دوره کمون، قبل از ظاهر شدن علائم بیماری به سایرین منتقل می‌شود. با توجه به گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، فرد با ماندن در خانه تا زمانی که دیگر تب ندارد و مصرف آنتیبیوتیک به مدت حداقل ۲۴ ساعت، می‌تواند از گسترش گلودرد استرپتوکوکی پیشگیری کند.»
ارسال دیدگاه
