مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی:
امسال نیازی به واردات نداریم
مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید: «به دلیل اینکه ۴۰ درصد از انرژی و حدود ۴۶ درصد پروتئین مردم ایران از گندم و نان تأمین می‌شود، خودکفایی ۹۰ درصدی در شبکه تولید گندم در برنامه هفتم تکلیف شده است.» سهراب سهرابی، مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی، درباره آخرین وضعیت تولید و خرید تضمینی گندم در سال زراعی جاری و سال زراعی آتی با هفته‌نامه «آتیه نو» به گفت‌وگو نشست که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
در حال حاضر فرایند تولید، برداشت و خرید تضمینی گندم به چه شکل بوده و چه تفاوتی با سال گذشته دارد؟
- در سالی که گذشت یعنی در سال زراعی 1403-1402 مجموع سطح کشت گندم ایران شش میلیون هکتار بود. برداشت اولین خوشه‌های طلایی گندم در هفته اول فروردین‌ماه امسال در استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و بوشهر آغاز شد. بر اساس آخرین گزارشی که از سامانه شرکت بازرگانی دولتی ایران دریافت کردیم، ۱۱ میلیون و ۹۹۳ هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده است که در مقایسه با سال زراعی گذشته یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن معادل ۱۶ درصد رشد خرید تضمینی داشتیم. میزان تولید گندم کشور ۱۵ میلیون تن است که با این میزان تولید و خرید آن، تمامی نیازهای کشور به محصول گندم در رابطه با خبازی‌ها و حوزه صنف و صنعت تأمین شده و دیگر نیازی به واردات نداریم.
شرایط تولید این محصول استراتژیک در سال زراعی جاری چگونه بوده است؟
سطح کشت و کار گندم در سال جاری زراعی (که از اول مهرماه امسال عملیات کاشت آن نیز آغاز شده است) از ابتدای سال جاری تا امروز، یک میلیون و 500 هزار هکتار بوده است. با توجه به اینکه بارش‌های خوبی را در هفته گذشته و هفته جاری در مناطق شمالی کشور اعم از شمال غرب و شمال شرق و همچنین بخش‌هایی از جنوب کشور داشتیم، عملیات کشت سرعت پیدا کرده است. برای آماده‌سازی کشت پاییزه ۵۰۰ هزار تن بذر و سه میلیون تن کود شیمیایی تدارک دیده شده است. همچنین سموم علف‌کش، حشره‌کش و قارچ‌کش پیش‌بینی شده و کالیبراسیون ادوات دنباله‌بند شامل ادوات خاک‌بر، کودپاش‌ها و کارنده‌ها انجام شده است. تدارکات لازم در رابطه با اجرای طرح جهش تولید در سطح شش میلیون هکتار به استان‌های کشور ابلاغ شده و با توجیهات و برگزاری کلاس‌های آموزشی برای کشاورزان، عملیات زراعی کشت گندم از این استان‌ها آغاز شده است. به‌صورت معمول اولین کشت‌های گندم کشور از اوایل مهرماه آغاز شده و تا پایان آذرماه در اقلیم‌های گرمسیری کشور به اتمام می‌رسد. با توجه به شرایطی که سال گذشته داشتیم برآورد می‌کنیم که سطح کشت گندم کشور مجموعاً به شش میلیون هکتار در سال جاری برسد. هدف ما این است که پایداری خودکفایی گندم را در سال‌های آینده ادامه دهیم و بر اساس قانون برنامه هفتم که در آن خودکفایی ۹۰ درصدی به ما تکلیف و ابلاغ شده است، آن را در دستور کار خودمان قرار دهیم.
در حوزه خرید تضمینی گندم استان‌های پیشرو به چه صورت بوده‌اند و بیشترین میزان خرید از کدام استان‌ها بوده است؟
بیشترین خرید تضمینی گندم مربوط به استان خوزستان بوده است. سپس کردستان، گلستان، فارس، کرمانشاه و همدان به ترتیب استان‌های پیشرو در تولید و خرید تضمینی گندم بوده‌اند. در رابطه با مطالبات نیز ارزش گندم‌های خریداری شده در کشور ۲۱۱ هزار میلیارد تومان بوده که تا آخرین گزارش (تا لحظه انجام این مصاحبه) ۱۹۵ هزار میلیارد تومان از مطالبات کشاورزان پرداخت شده و مابقی آن نیز در حال پیگیری و پرداخت است.
درباره کیفیت نیز می‌توان گفت که انجام مجموعه‌ای از اقدامات شامل تعویض ارقام یا معرفی ارقام جدید و پر پتانسیل و با کیفیت بالا، مصرف متعادل کودهای شیمیایی، مبارزه با آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز، توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، اجرای کشت‌های مکانیزه نوین و غیره باعث ارتقای کیفیت تولید گندم‌های کشور شده است. بر اساس آخرین گزارش‌های موجود، متوسط میزان پروتئین گندم‌های کشور به ۱۳ درصد و میزان گلوتن مرطوب (که یکی از شاخص‌های مهم در کیفیت محصول گندم محسوب می‌شود) به ۲۸ تا ۳۰ درصد رسیده و یکی از اقداماتی که پیگیری می‌کنیم، ارتقای کیفیت است.
از دیگر اقداماتی که با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان ملی استاندارد و وزارت جهاد کشاورزی در حال انجام آن هستیم توسعه مصرف آرد کامل و نان کامل است. به زبان ساده آرد کامل و نان کامل به آردی گفته می‌شود که حداکثر از گندم تولیدی، ۴ درصد سبوس آن استخراج شود و ۹۶ درصد تمام اجزای گندم شامل سبوس، مغز گندم و جوانه گندم مجموعاً تبدیل به آرد شود. افرادی که از نان کامل استفاده کنند به دیابت مبتلا نخواهند شد و عوارضی مانند چربی خون و قند خون را نخواهند داشت. همچنین کسانی که از آرد کامل و نان کامل استفاده کنند به بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش و عوارض بیماری‌های قلبی دچار نخواهند شد. این از نقاط قوت آرد و نان کامل است که با همکاری مشترک بخش‌های مختلف مجموعه دولت در حال پیگیری هستیم. در برخی از استان‌ها مانند مرکزی، قم، اصفهان و خراسان رضوی استقبال خوبی از آرد کامل شده است و در حال پیگیری هستیم که در همه استان‌های کشور مصرف این محصول افزایش پیدا کند.
برخی معتقدند که اگر در سال‌هایی به خودکفایی در تولید گندم رسیدیم، به دلیل بارش‌های مناسب بوده یا سطح زیر کشت این محصول را افزایش دادیم اما به دلیل وجود بحران آب نباید به فکر خودکفایی گندم باشیم. نظر شما در این مورد چیست و چه برنامه‌ای برای ادامه افزایش تولید گندم در سال‌های آتی و رسیدن به خودکفایی دارید؟
به دلیل اینکه ۴۰ درصد از انرژی و حدود ۴۶ درصد پروتئین مردم ایران از گندم و نان تأمین می‌شود، گندم و نان نقش کلیدی در امنیت غذایی کشور دارد. در همین راستا دولت و مجموعه نظام خودکفایی ۹۰ درصدی را در شبکه تولید گندم در برنامه هفتم تکلیف کرده‌اند. البته ما به هیچ‌وجه به دنبال افزایش سطح زیر کشت در محصول گندم نیستیم و می‌خواهیم از طریق ارتقای بهره‌وری در اراضی گندم آبی و آب سبز یا آب باران در دیم‌زارها رسیدن به خودکفایی را دنبال کنیم. خودکفایی عبارت بدی نیست. همه کشورهای دنیا در محصول اصلیشان به دنبال خودکفایی هستند. به‌عنوان مثال برخی کشورها مانند کشورهای آسیای جنوب شرقی غذای اصلیشان برنج و برخی از کشورها مانند کشورهای آفریقای جنوبی و آمریکای جنوبی غذای اصلیشان ذرت است و این کشورها نیز به سمت خودکفایی این محصولات برای خودشان هستند. برخی عنوان می‌کنند که گندم آب زیادی مصرف می‌کند، در حالی که گندم در ایران در فصل پاییز کشت می‌شود و در فصل پاییز و زمستان و بهار رشد می‌کند و در انتهای فصل بهار نیز برداشت می‌شود. یعنی بیشترین ریزش‌های جوی در ایران نیز مربوط به سه فصل پاییز، زمستان و بهار است، به‌صورت متوسط در ایران بین ۴۰ تا ۵۰ درصد از نیاز آبی محصول گندم از طریق بارندگی تأمین می‌شود و حداکثر ۵۰ درصد از نیاز محصول گندم را باید از طریق آبیاری تأمین کرد. به‌نوعی می‌توان گفت گندم یکی از سازگارترین محصولات برای ایران و یکی از محصولاتی است که کمترین نیاز به آبیاری را دارد. با توجه به اینکه حداکثر ۱۰ درصد از کل آب مصرفی مربوط به محصول گندم است مناسب‌ترین محصول در چرخه تناوبی ایران گندم محسوب می‌شود. البته به دنبال آن هستیم تا از طریق افزایش بهره‌وری این خودکفایی را محقق کنیم.
در سال زراعی آتی چه برنامه‌ای در حوزه پرداخت بهای گندم خریداری شده خواهید داشت تا کشاورزان منتظر دریافت مطالباتشان نباشند ؟
بر اساس مشکلاتی که سال گذشته و سال جاری داشتیم، سازمان برنامه و بودجه و وزارت جهاد کشاورزی در لایحه بودجه سال 1404 مبلغ ۲۵۰ هزار میلیارد تومان برای تأمین مالی خرید تضمینی گندم پیش‌بینی کرده‌اند. قطعاً در رابطه با پرداخت وجوه گندم خریداری شده از کشاورزان مشکلی نخواهیم داشت و این نوید را به کشاورزان می‌دهیم که در سال آینده مشکلی از این حیث به‌وجود نخواهد آمد.
در حال حاضر فرایند تولید، برداشت و خرید تضمینی گندم به چه شکل بوده و چه تفاوتی با سال گذشته دارد؟
- در سالی که گذشت یعنی در سال زراعی 1403-1402 مجموع سطح کشت گندم ایران شش میلیون هکتار بود. برداشت اولین خوشه‌های طلایی گندم در هفته اول فروردین‌ماه امسال در استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و بوشهر آغاز شد. بر اساس آخرین گزارشی که از سامانه شرکت بازرگانی دولتی ایران دریافت کردیم، ۱۱ میلیون و ۹۹۳ هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده است که در مقایسه با سال زراعی گذشته یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن معادل ۱۶ درصد رشد خرید تضمینی داشتیم. میزان تولید گندم کشور ۱۵ میلیون تن است که با این میزان تولید و خرید آن، تمامی نیازهای کشور به محصول گندم در رابطه با خبازی‌ها و حوزه صنف و صنعت تأمین شده و دیگر نیازی به واردات نداریم.
شرایط تولید این محصول استراتژیک در سال زراعی جاری چگونه بوده است؟
سطح کشت و کار گندم در سال جاری زراعی (که از اول مهرماه امسال عملیات کاشت آن نیز آغاز شده است) از ابتدای سال جاری تا امروز، یک میلیون و 500 هزار هکتار بوده است. با توجه به اینکه بارش‌های خوبی را در هفته گذشته و هفته جاری در مناطق شمالی کشور اعم از شمال غرب و شمال شرق و همچنین بخش‌هایی از جنوب کشور داشتیم، عملیات کشت سرعت پیدا کرده است. برای آماده‌سازی کشت پاییزه ۵۰۰ هزار تن بذر و سه میلیون تن کود شیمیایی تدارک دیده شده است. همچنین سموم علف‌کش، حشره‌کش و قارچ‌کش پیش‌بینی شده و کالیبراسیون ادوات دنباله‌بند شامل ادوات خاک‌بر، کودپاش‌ها و کارنده‌ها انجام شده است. تدارکات لازم در رابطه با اجرای طرح جهش تولید در سطح شش میلیون هکتار به استان‌های کشور ابلاغ شده و با توجیهات و برگزاری کلاس‌های آموزشی برای کشاورزان، عملیات زراعی کشت گندم از این استان‌ها آغاز شده است. به‌صورت معمول اولین کشت‌های گندم کشور از اوایل مهرماه آغاز شده و تا پایان آذرماه در اقلیم‌های گرمسیری کشور به اتمام می‌رسد. با توجه به شرایطی که سال گذشته داشتیم برآورد می‌کنیم که سطح کشت گندم کشور مجموعاً به شش میلیون هکتار در سال جاری برسد. هدف ما این است که پایداری خودکفایی گندم را در سال‌های آینده ادامه دهیم و بر اساس قانون برنامه هفتم که در آن خودکفایی ۹۰ درصدی به ما تکلیف و ابلاغ شده است، آن را در دستور کار خودمان قرار دهیم.
در حوزه خرید تضمینی گندم استان‌های پیشرو به چه صورت بوده‌اند و بیشترین میزان خرید از کدام استان‌ها بوده است؟
بیشترین خرید تضمینی گندم مربوط به استان خوزستان بوده است. سپس کردستان، گلستان، فارس، کرمانشاه و همدان به ترتیب استان‌های پیشرو در تولید و خرید تضمینی گندم بوده‌اند. در رابطه با مطالبات نیز ارزش گندم‌های خریداری شده در کشور ۲۱۱ هزار میلیارد تومان بوده که تا آخرین گزارش (تا لحظه انجام این مصاحبه) ۱۹۵ هزار میلیارد تومان از مطالبات کشاورزان پرداخت شده و مابقی آن نیز در حال پیگیری و پرداخت است.
درباره کیفیت نیز می‌توان گفت که انجام مجموعه‌ای از اقدامات شامل تعویض ارقام یا معرفی ارقام جدید و پر پتانسیل و با کیفیت بالا، مصرف متعادل کودهای شیمیایی، مبارزه با آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز، توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، اجرای کشت‌های مکانیزه نوین و غیره باعث ارتقای کیفیت تولید گندم‌های کشور شده است. بر اساس آخرین گزارش‌های موجود، متوسط میزان پروتئین گندم‌های کشور به ۱۳ درصد و میزان گلوتن مرطوب (که یکی از شاخص‌های مهم در کیفیت محصول گندم محسوب می‌شود) به ۲۸ تا ۳۰ درصد رسیده و یکی از اقداماتی که پیگیری می‌کنیم، ارتقای کیفیت است.
از دیگر اقداماتی که با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان ملی استاندارد و وزارت جهاد کشاورزی در حال انجام آن هستیم توسعه مصرف آرد کامل و نان کامل است. به زبان ساده آرد کامل و نان کامل به آردی گفته می‌شود که حداکثر از گندم تولیدی، ۴ درصد سبوس آن استخراج شود و ۹۶ درصد تمام اجزای گندم شامل سبوس، مغز گندم و جوانه گندم مجموعاً تبدیل به آرد شود. افرادی که از نان کامل استفاده کنند به دیابت مبتلا نخواهند شد و عوارضی مانند چربی خون و قند خون را نخواهند داشت. همچنین کسانی که از آرد کامل و نان کامل استفاده کنند به بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش و عوارض بیماری‌های قلبی دچار نخواهند شد. این از نقاط قوت آرد و نان کامل است که با همکاری مشترک بخش‌های مختلف مجموعه دولت در حال پیگیری هستیم. در برخی از استان‌ها مانند مرکزی، قم، اصفهان و خراسان رضوی استقبال خوبی از آرد کامل شده است و در حال پیگیری هستیم که در همه استان‌های کشور مصرف این محصول افزایش پیدا کند.
برخی معتقدند که اگر در سال‌هایی به خودکفایی در تولید گندم رسیدیم، به دلیل بارش‌های مناسب بوده یا سطح زیر کشت این محصول را افزایش دادیم اما به دلیل وجود بحران آب نباید به فکر خودکفایی گندم باشیم. نظر شما در این مورد چیست و چه برنامه‌ای برای ادامه افزایش تولید گندم در سال‌های آتی و رسیدن به خودکفایی دارید؟
به دلیل اینکه ۴۰ درصد از انرژی و حدود ۴۶ درصد پروتئین مردم ایران از گندم و نان تأمین می‌شود، گندم و نان نقش کلیدی در امنیت غذایی کشور دارد. در همین راستا دولت و مجموعه نظام خودکفایی ۹۰ درصدی را در شبکه تولید گندم در برنامه هفتم تکلیف کرده‌اند. البته ما به هیچ‌وجه به دنبال افزایش سطح زیر کشت در محصول گندم نیستیم و می‌خواهیم از طریق ارتقای بهره‌وری در اراضی گندم آبی و آب سبز یا آب باران در دیم‌زارها رسیدن به خودکفایی را دنبال کنیم. خودکفایی عبارت بدی نیست. همه کشورهای دنیا در محصول اصلیشان به دنبال خودکفایی هستند. به‌عنوان مثال برخی کشورها مانند کشورهای آسیای جنوب شرقی غذای اصلیشان برنج و برخی از کشورها مانند کشورهای آفریقای جنوبی و آمریکای جنوبی غذای اصلیشان ذرت است و این کشورها نیز به سمت خودکفایی این محصولات برای خودشان هستند. برخی عنوان می‌کنند که گندم آب زیادی مصرف می‌کند، در حالی که گندم در ایران در فصل پاییز کشت می‌شود و در فصل پاییز و زمستان و بهار رشد می‌کند و در انتهای فصل بهار نیز برداشت می‌شود. یعنی بیشترین ریزش‌های جوی در ایران نیز مربوط به سه فصل پاییز، زمستان و بهار است، به‌صورت متوسط در ایران بین ۴۰ تا ۵۰ درصد از نیاز آبی محصول گندم از طریق بارندگی تأمین می‌شود و حداکثر ۵۰ درصد از نیاز محصول گندم را باید از طریق آبیاری تأمین کرد. به‌نوعی می‌توان گفت گندم یکی از سازگارترین محصولات برای ایران و یکی از محصولاتی است که کمترین نیاز به آبیاری را دارد. با توجه به اینکه حداکثر ۱۰ درصد از کل آب مصرفی مربوط به محصول گندم است مناسب‌ترین محصول در چرخه تناوبی ایران گندم محسوب می‌شود. البته به دنبال آن هستیم تا از طریق افزایش بهره‌وری این خودکفایی را محقق کنیم.
در سال زراعی آتی چه برنامه‌ای در حوزه پرداخت بهای گندم خریداری شده خواهید داشت تا کشاورزان منتظر دریافت مطالباتشان نباشند ؟
بر اساس مشکلاتی که سال گذشته و سال جاری داشتیم، سازمان برنامه و بودجه و وزارت جهاد کشاورزی در لایحه بودجه سال 1404 مبلغ ۲۵۰ هزار میلیارد تومان برای تأمین مالی خرید تضمینی گندم پیش‌بینی کرده‌اند. قطعاً در رابطه با پرداخت وجوه گندم خریداری شده از کشاورزان مشکلی نخواهیم داشت و این نوید را به کشاورزان می‌دهیم که در سال آینده مشکلی از این حیث به‌وجود نخواهد آمد.
ارسال دیدگاه
