تــراخــم بیمـاری عفـونـی چشـم
تراخم چشم یکی از عفونت‌های چشمی میان مردم است که اصلی‌ترین نشانه‌های آن قرمزی چشم، التهاب ملتحمه و زخم قرنیه به حساب می‌آید. این بیماری باید سریع تشخیص داده شود؛ چراکه ممکن است به بینایی فرد آسیب برساند. التهاب ملتحمه معمولاً آسیبی به بینایی نمی‌زند، اما التهاب قرنیه یا قسمت‌های داخلی و اطراف چشم می‌تواند باعث از بین رفتن جزئی یا کلی بینایی فرد شود. این بیماری که بیشتر در جوامع در حال توسعه دیده می‌شود، یک عفونت چشمی شدید و مزمن است که در مناطق فقیر با سطح بهداشت پایین، مناطق گرم و خشک، آب و هوای همراه با گرد و خاک و جاهای کم‌آب شایع‌تر است. این بیماری در ایران نیز در نواحی جنوب و بخصوص خوزستان شیوع زیادی دارد. بیماری تراخم اگرچه امروزه در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه رو به ریشه‌کنی است، اما هنوز شایع‌ترین علت کوری در افراد مناطق مذکور است.
بیتا مهدوی روزنامه نگار
دکتر سپهر فاطمی، چشم‌پزشک در مورد تراخم و علل آن به «آتیه‌نو» می‌گوید: «تراخم یک عفونت چشمی شدید و مزمن است که در جوامع با سطح بهداشتی پایین رخ می‌دهد و اغلب باعث کوری می‌شود. تراخم با ايجاد حدود هشت ميليون مورد ضعف بينايي همچنان شايع‌ترين عامل نابينايي در دنيا محسوب مي‌شود. علت این بیماری یک میکروارگانیسم اجباری داخل سلولی به نام کلامیدیا تراکومانیس است که موجب سفت شدن سطح داخلی پلک می‌شود. این سفت شدن می‌تواند منجر به درد چشم، شکنندگی سطح بیرونی یا قرنیه چشم‌ها و احتمالاً کوری شود. بررسی‌ها حاکی از این است که مگس و سایر ناقلان عامل مهم انتقال این عفونت هستند. عفونت می‌تواند از طریق تماس مستقیم و غیرمستقیم با چشم یا بینی یک فرد مبتلا انتقال یابد. بنابراین تماس کودکان، والدین و اعضای خانواده به راحتی موجب انتقال بیماری خواهد شد. ابتلا به بیماری تراخم بیشتر در خانم‌ها و کودکان و کاملاً مسری است. بیماران به‌طور مکرر با این میکرو ارگانیسم آلوده می‌شوند و طولانی شدن بیماری تراخم و تأخیر در درمان از عواملی است که منجر به از دست دادن بینایی فرد مبتلا می‌شود.»
علائم
او در مورد علائم این بیماری می‌افزاید: «علائم اولیه بیماری احساس جسم خارجی، قرمزی، اشک‌ریزش و ترشحات چرکی و مخاطی است. نشانه‌های تراخم در پلک فوقانی، قسمت بالایی ملتحمه و قرنیه شدیدتر از قسمت پایینی است. در صورت عدم درمان در این مرحله، به تدریج عروق خونی روی قرنیه رشد خواهند کرد. در تراخم حاد فولیکول‌های ملتحمه پلکی فوقانی دچار التهاب می‌شوند و فولیکول‌های بزرگ ممکن است باعث نکروز (از بین رفتن بافت) شوند و در نهایت با به جاگذاشتن ضایعه بارز بهبود پیدا کنند. البته معمولاً یک هفته بعد از تماس، علائم بیماری به تدریج بروز خواهد کرد. شروع بیماری در کودکان یا شیرخواران آهسته است و احتمال دارد با عوارض کم یا بدون عوارض بهبود یابد، اما بیماری در افراد بالغ به‌صورت شدید آغاز می‌شود و عوارض زودتر رخ می‌نمایند.»
مراحل تراخم
این چشم‌پزشک در مورد مراحل بیماری تراخم یادآوری می‌کند: «تراخم دارای پنج مرحله است؛ در مرحله اول بیماری با التهاب فولیکولی شروع می‌شود، به این معنا که برجستگی‌های کوچک (فولیکول) در سطح داخلی پلک فوقانی به وجود می‌آیند. مرحله دوم با التهاب شدید چشم و متورم و عفونی شدن پلک‌ها همراه است. در مرحله سوم پلک‌ها زخم و چشم عفونت‌های مکرر نشان می‌دهد. مرحله چهارم باعث درگیری در پلک‌ها و سفت شدن آن می‌شود، به طوری که مژه‌ها به سمت داخل رشد می‌کنند و همین مسئله تحریک و درد شدید چشم را در پی دارد. در مرحله آخر به علت درد شدید و مالش چشم توسط بیمار زخم قرینه پدید می‌آید. این زخم کدورت قرنیه را ایجاد می‌کند که جلوی نور را می‌گیرد و در نهایت منجر به کوری می‌شود. حال آن که درمان به‌موقع بیماری فرد را از کوری نجات خواهد داد.»
درمان
فاطمی در مورد درمان این بیماری توضیح می‌دهد: «در مراحل اولیه عفونت، تراخم را می‌توان با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کرد. اما افرادی که مراحل بعدی بیماری را پشت سر می‌گذارند، ممکن است به جراحی هم نیاز داشته باشند. چشم‌پزشک می‌تواند تراخم را با انجام معاینه چشم و احتمالاً ارسال نمونه مایع چشم به آزمایشگاه برای آزمایش تراخم تشخیص دهد. معمولاً تراخم فعال نیاز به درمان هم‌زمان خوراکی و موضعی دارد. آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند برای درمان عفونت چشم استفاده و به‌صورت یک پماد یا به‌صورت خوراکی تجویز شوند. دو آنتی‌بیوتیکی که معمولاً برای درمان بیماری تراخم استفاده می‌شوند، آزیترومایسین (دوز واحد به‌صورت خوراکی) و تتراسایکلین (پماد چشمی که بیش از چند هفته استفاده می‌شود) هستند. در موارد نادر مقاومت میکروارگانیسم به این دارو‌های خاص باید از نوع خوراکی آن استفاده شود. برای درمان عوارض تراخم هم می‌توان از قطره‌های اشک مصنوعی برای خشکی چشم و همچنین جراحی پلک استفاده کرد. مهم‌ترین مسئله در روند درمان این است که تمام خانواده باید هم‌زمان درمان شوند. درمان جراحی هم در مراحل بعدی تراخم انجام می‌شود که دردناک شدن چشم و بروز ناهنجاری‌های پلکی رخ داده است. چرخش پلک یکی از جراحی‌های رایج تراخم محسوب می‌شود که برای درمان تریکیازیس تراخوماتوز (مژه‌ها به سمت داخل) است و برای جلوگیری از کوری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این جراحی تراخم شامل ایجاد یک برش در پلک فوقانی اسکار، چرخاندن بخشی از پلک دور از چشم و استفاده از بخیه برای نگه‌داشتن پلک در موقعیت جدید است. روش دیگر برداشتن مژه است. این کار شاید پس از رشد مجدد مژه‌ها نیز به‌طور مکرر انجام شود. روش‌های مورد استفاده برای برداشتن مژه شامل کرایوتراپی (برداشتن با انجماد)، الکترولیز (برداشتن با پروب و بار الکتریکی) و اپیلاسیون مژه (برداشتن با فورسپس) است. همچنین در مواردی که قرنیه کدر و سبب اختلال دید شده، پیوند قرنیه جهت بهبود دید می‌تواند کمک‌کننده باشد. تراخم یک بیماری قابل پیشگیری از طریق رعایت بهداشت فردی است. در وهله اول سعی کنید چشم را با چای رقیق شست‌وشو دهید. در صورتی که با این کار ترشحات و تحریکات چشم برطرف نشد و مشکوک به عفونت در چشم خود بودید باید سریعاً به چشم‌پزشک مراجعه کنید تا بیماری تشخیص داده شود و درمان مناسب ارائه شود. مهم است که دست‌تان را به چشم نزنید و سعی نکنید خودتان عفونت را تشخیص دهید یا بدون نسخه پزشک، دارویی مصرف کنید؛ زیرا عدم دستیابی به مناسب‌ترین درمان ممکن است عفونت را طولانی کند و منجر به آسیب طولانی‌مدت به بینایی شما شود.»
علائم
او در مورد علائم این بیماری می‌افزاید: «علائم اولیه بیماری احساس جسم خارجی، قرمزی، اشک‌ریزش و ترشحات چرکی و مخاطی است. نشانه‌های تراخم در پلک فوقانی، قسمت بالایی ملتحمه و قرنیه شدیدتر از قسمت پایینی است. در صورت عدم درمان در این مرحله، به تدریج عروق خونی روی قرنیه رشد خواهند کرد. در تراخم حاد فولیکول‌های ملتحمه پلکی فوقانی دچار التهاب می‌شوند و فولیکول‌های بزرگ ممکن است باعث نکروز (از بین رفتن بافت) شوند و در نهایت با به جاگذاشتن ضایعه بارز بهبود پیدا کنند. البته معمولاً یک هفته بعد از تماس، علائم بیماری به تدریج بروز خواهد کرد. شروع بیماری در کودکان یا شیرخواران آهسته است و احتمال دارد با عوارض کم یا بدون عوارض بهبود یابد، اما بیماری در افراد بالغ به‌صورت شدید آغاز می‌شود و عوارض زودتر رخ می‌نمایند.»
مراحل تراخم
این چشم‌پزشک در مورد مراحل بیماری تراخم یادآوری می‌کند: «تراخم دارای پنج مرحله است؛ در مرحله اول بیماری با التهاب فولیکولی شروع می‌شود، به این معنا که برجستگی‌های کوچک (فولیکول) در سطح داخلی پلک فوقانی به وجود می‌آیند. مرحله دوم با التهاب شدید چشم و متورم و عفونی شدن پلک‌ها همراه است. در مرحله سوم پلک‌ها زخم و چشم عفونت‌های مکرر نشان می‌دهد. مرحله چهارم باعث درگیری در پلک‌ها و سفت شدن آن می‌شود، به طوری که مژه‌ها به سمت داخل رشد می‌کنند و همین مسئله تحریک و درد شدید چشم را در پی دارد. در مرحله آخر به علت درد شدید و مالش چشم توسط بیمار زخم قرینه پدید می‌آید. این زخم کدورت قرنیه را ایجاد می‌کند که جلوی نور را می‌گیرد و در نهایت منجر به کوری می‌شود. حال آن که درمان به‌موقع بیماری فرد را از کوری نجات خواهد داد.»
درمان
فاطمی در مورد درمان این بیماری توضیح می‌دهد: «در مراحل اولیه عفونت، تراخم را می‌توان با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کرد. اما افرادی که مراحل بعدی بیماری را پشت سر می‌گذارند، ممکن است به جراحی هم نیاز داشته باشند. چشم‌پزشک می‌تواند تراخم را با انجام معاینه چشم و احتمالاً ارسال نمونه مایع چشم به آزمایشگاه برای آزمایش تراخم تشخیص دهد. معمولاً تراخم فعال نیاز به درمان هم‌زمان خوراکی و موضعی دارد. آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند برای درمان عفونت چشم استفاده و به‌صورت یک پماد یا به‌صورت خوراکی تجویز شوند. دو آنتی‌بیوتیکی که معمولاً برای درمان بیماری تراخم استفاده می‌شوند، آزیترومایسین (دوز واحد به‌صورت خوراکی) و تتراسایکلین (پماد چشمی که بیش از چند هفته استفاده می‌شود) هستند. در موارد نادر مقاومت میکروارگانیسم به این دارو‌های خاص باید از نوع خوراکی آن استفاده شود. برای درمان عوارض تراخم هم می‌توان از قطره‌های اشک مصنوعی برای خشکی چشم و همچنین جراحی پلک استفاده کرد. مهم‌ترین مسئله در روند درمان این است که تمام خانواده باید هم‌زمان درمان شوند. درمان جراحی هم در مراحل بعدی تراخم انجام می‌شود که دردناک شدن چشم و بروز ناهنجاری‌های پلکی رخ داده است. چرخش پلک یکی از جراحی‌های رایج تراخم محسوب می‌شود که برای درمان تریکیازیس تراخوماتوز (مژه‌ها به سمت داخل) است و برای جلوگیری از کوری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این جراحی تراخم شامل ایجاد یک برش در پلک فوقانی اسکار، چرخاندن بخشی از پلک دور از چشم و استفاده از بخیه برای نگه‌داشتن پلک در موقعیت جدید است. روش دیگر برداشتن مژه است. این کار شاید پس از رشد مجدد مژه‌ها نیز به‌طور مکرر انجام شود. روش‌های مورد استفاده برای برداشتن مژه شامل کرایوتراپی (برداشتن با انجماد)، الکترولیز (برداشتن با پروب و بار الکتریکی) و اپیلاسیون مژه (برداشتن با فورسپس) است. همچنین در مواردی که قرنیه کدر و سبب اختلال دید شده، پیوند قرنیه جهت بهبود دید می‌تواند کمک‌کننده باشد. تراخم یک بیماری قابل پیشگیری از طریق رعایت بهداشت فردی است. در وهله اول سعی کنید چشم را با چای رقیق شست‌وشو دهید. در صورتی که با این کار ترشحات و تحریکات چشم برطرف نشد و مشکوک به عفونت در چشم خود بودید باید سریعاً به چشم‌پزشک مراجعه کنید تا بیماری تشخیص داده شود و درمان مناسب ارائه شود. مهم است که دست‌تان را به چشم نزنید و سعی نکنید خودتان عفونت را تشخیص دهید یا بدون نسخه پزشک، دارویی مصرف کنید؛ زیرا عدم دستیابی به مناسب‌ترین درمان ممکن است عفونت را طولانی کند و منجر به آسیب طولانی‌مدت به بینایی شما شود.»
ارسال دیدگاه
