
تأمین مالی بنگاهها از طریق انتشار اوراق
علیرضا توکلی کاشی - کارشناس اقتصادی
شرکتها همواره بهمنظور توسعه فعالیتها و افزایش داراییهای ثابت و افزایش ظرفیت تولید و برای آنکه بتوانند سرمایه در گردش را متناسب با افزایش قیمتها تنظیم کنند، به دنبال تأمین مالی بودهاند. طبیعتاً آنها در این مسیر به دنبال کمهزینهترین و پرفایدهترین مسیر هستند. از سوی دیگر علاقهمندند تا تأمین مالی طولانیمدتتر و پایدارتری را برای خود انجام دهند. در سالهای گذشته، معمولاً مناسبترین مسیر تأمین مالی، اخذ تسهیلات سیستم بانکی بوده، اما در دو سال اخیر به دلیل کوتاهمدت بودن تسهیلات بانکی «وجود سقف یکساله» و همچنین کاهش شدید منابع بانکی بهواسطه اجرای سیاست انقباضی بانک مرکزی در چهارچوب شیوه کنترل مقداری ترازنامه بانکی علاقهمندی به تأمین مالی از بازار بدهی افزایش یافته و بازار سرمایه از ظرفیت بسیار خوبی برای تأمین مالی شرکتها برخوردار شده است. چنانچه ناشران شرایط مالی مطلوبی از نظر حجم سرمایه، میزان بدهی و رشد فروش داشته باشند، به راحتی میتوانند تمامی نیازهای مالی خود را از طریق بازار بدهی تأمین کنند. در همین راستا بازار بدهی، ابزارهای متنوعی همچون اوراق اجاره، مرابحه، سلف، اوراق خرید دین، اوراق مشارکت و چندین نوع اوراق دیگر را در سبد ابزارهای تأمین مالی خود جای داده که به فراخور شرایط هر شرکت به ناشران پیشنهاد میشود. در حال حاضر شرکتها بدون محدودیت با استفاده از اوراق میتوانند به بحث تأمین مالی بپردازند و شاید تنها محدودیت موجود میزان توانگری مالی شرکتها در بازپرداخت اصل و سود این اوراق باشد.
یکی از مزیتهای تأمین مالی از طریق بازار سرمایه بحث زمان است؛ زیرا عمده تسهیلات سیستم بانکی کوتاهمدت بوده و حداکثر مدت بازپرداخت آنها یکساله است. درحالی که در بازار سرمایه زمان بازپرداخت به راحتی میتواند تا پنج سال افزایش یابد. بنابراین شرکتها بنابر نیاز اقدام به انتشار اوراق میکنند. علت تعدد اوراق به بحث مقررات انتشار و ماهیت اوراق بازمیگردد. ممکن است برخی مقررات مندرج در دستورالعمل هر یک از انواع اوراق با شرایط مالی شرکت و یا نوع فعالیت آن تناسب نداشته باشد. از سویی بیشتر اوراقی که شرکتها در سالهای اخیر منتشر کردهاند، از نوع اوراق مرابحه بوده؛ چراکه این اوراق به طور عمده ابزاری برای تأمین مالی خرید ماده اولیه و به نوعی تأمین سرمایه در گردش شرکتها بوده است. در ادامه نیز بانیان انتشار اوراق سلف میبایست مجوز این امر را از بورس انرژی یا بورس کالا اخذ کنند. این نوع اوراق دارای محدودیتهایی است. از آن جمله میتوان به بازپرداخت حداکثر دوساله و نداشتن سود نقدی میان دورهای اشاره کرد که سبب کاهش جذابیت آنها میشود. سازمان بورس و اوراق بهادار طی دو سال گذشته اقدامات قابلتوجهی را در بحث انواع اوراق انجام داده است. هماکنون این سازمان باید زمینه را برای انتشار اوراق بدون ضامن و با نظارتهای لازم فراهم آورد. چون در شرایط فعلی یکی از مسائلی که شرکتها در انتشار اوراق با آن مواجه هستند، بحث تأمین رکن ضامن برای انتشار اوراق به حساب میآید. بانک مرکزی در سال جاری محدودیتهایی را برای بانکها که معمولاً نقش ضامن انتشار اوراق را برعهده میگیرند، اعمال کرده است. با این تفاسیر، با توجه به عمق نسبی بازار بدهی، بیشتر شرکتهای بزرگ با حجم عملیات بالای ۱۰۰۰ میلیارد تومان، از اعتبار کافی برای انتشار اوراق بدون ضامن برخوردارند. همراهی سازمان بورس و اوراق بهادار با این شرکتها، به طور حتم میتواند به توسعه بیشازپیش بازار بدهی کمک کند. باید به این نکته مهم اشاره کرد که بازار سرمایه یکی از بخشهایی است که میتواند مشارکت مردم را به همراه داشته باشد. در این بازار، به راحتی میتوان اراده مردم مبنی بر مشارکت در جهش تولید را مشاهده کرد.
یکی از مزیتهای تأمین مالی از طریق بازار سرمایه بحث زمان است؛ زیرا عمده تسهیلات سیستم بانکی کوتاهمدت بوده و حداکثر مدت بازپرداخت آنها یکساله است. درحالی که در بازار سرمایه زمان بازپرداخت به راحتی میتواند تا پنج سال افزایش یابد. بنابراین شرکتها بنابر نیاز اقدام به انتشار اوراق میکنند. علت تعدد اوراق به بحث مقررات انتشار و ماهیت اوراق بازمیگردد. ممکن است برخی مقررات مندرج در دستورالعمل هر یک از انواع اوراق با شرایط مالی شرکت و یا نوع فعالیت آن تناسب نداشته باشد. از سویی بیشتر اوراقی که شرکتها در سالهای اخیر منتشر کردهاند، از نوع اوراق مرابحه بوده؛ چراکه این اوراق به طور عمده ابزاری برای تأمین مالی خرید ماده اولیه و به نوعی تأمین سرمایه در گردش شرکتها بوده است. در ادامه نیز بانیان انتشار اوراق سلف میبایست مجوز این امر را از بورس انرژی یا بورس کالا اخذ کنند. این نوع اوراق دارای محدودیتهایی است. از آن جمله میتوان به بازپرداخت حداکثر دوساله و نداشتن سود نقدی میان دورهای اشاره کرد که سبب کاهش جذابیت آنها میشود. سازمان بورس و اوراق بهادار طی دو سال گذشته اقدامات قابلتوجهی را در بحث انواع اوراق انجام داده است. هماکنون این سازمان باید زمینه را برای انتشار اوراق بدون ضامن و با نظارتهای لازم فراهم آورد. چون در شرایط فعلی یکی از مسائلی که شرکتها در انتشار اوراق با آن مواجه هستند، بحث تأمین رکن ضامن برای انتشار اوراق به حساب میآید. بانک مرکزی در سال جاری محدودیتهایی را برای بانکها که معمولاً نقش ضامن انتشار اوراق را برعهده میگیرند، اعمال کرده است. با این تفاسیر، با توجه به عمق نسبی بازار بدهی، بیشتر شرکتهای بزرگ با حجم عملیات بالای ۱۰۰۰ میلیارد تومان، از اعتبار کافی برای انتشار اوراق بدون ضامن برخوردارند. همراهی سازمان بورس و اوراق بهادار با این شرکتها، به طور حتم میتواند به توسعه بیشازپیش بازار بدهی کمک کند. باید به این نکته مهم اشاره کرد که بازار سرمایه یکی از بخشهایی است که میتواند مشارکت مردم را به همراه داشته باشد. در این بازار، به راحتی میتوان اراده مردم مبنی بر مشارکت در جهش تولید را مشاهده کرد.
ارسال دیدگاه