
همه مقصران ناترازی بنزین
مرتضی بهروزیفر کارشناس حوزه انرژی
ناترازی بنزین از سالهای گذشته قابل پیشبینی بود و در دوران شیوع ویروس کرونا شاهد بودیم که مصرف بنزین بهصورت قابلتوجهی کاهش پیدا کرد. اما از آنجا که آن زمان تدبیری اندیشیده نشد، مصرف این فرآورده نفتی به حالت قبل برگشت.
در این راستا برخلاف نظر برخی که گمان میکنند ناترازی بنزین به یک عامل برمیگردد باید گفت در این زمینه ناکافی بودن تولید و عدم مدیریت مصرف دو چالش اصلی است و حل کردن هرکدام از این مسائل بهتنهایی، مشکل ما را حل نخواهد کرد. در حوزه مدیریت مصرف، استفاده از فناوری چند دهه گذشته در صنعت خودرو سبب شده تا مصرف بنزین بیشتر از آن چیزی که باید باشد، در حالی که ضمن بهروزرسانی فناوری در این صنعت باید به دنبال واردات خودروهای برقی و هیبریدی باشیم. همچنین در حوزه تقاضا نیز باید افزایش تولید و بهبود کیفیت بنزین را دنبال کنیم.
البته نباید در این میان همه تقصیر را گردن صنعت خودرو بیندازیم و تمام مشکل به تولید خودروی داخلی برنمیگردد. باید به این نکته توجه کرد که یکی از عواملی که در حوزه مدیریت مصرف تعریف میشود، خودروهای داخلی است. این خودروها با فناوری بسیار قدیمی تولید میشود و همین مسئله سبب شده تا مصرف بنزین در کشور حداقل دو برابر میانگین جهانی باشد. همچنین در صنعت خودروسازی چیزی به نام خودروی برقی و هیبریدی نداریم.
در حوزه مدیریت مصرف باید به ناوگان حملونقل عمومی اشاره کرد؛ چراکه به شدت به توسعه آن نیاز داریم تا مردم بتوانند برای سفرهای درونشهری و حتی برون شهری به راحتی از وسایل حملونقل عمومی به جای خودروی شخصی استفاده کنند. حال آنکه اگر یک نفر بخواهد در تهران به عنوان یک کلانشهر و پایتخت در مسیری غیرمتعارف سفر کند، مجبور است از خودروی شخصی استفاده کند، چون در همه نقاط شهر تهران قابلیت دسترسی به وسایل حملونقل عمومی وجود ندارد. این مشکل در سایر کلانشهرها و دیگر شهرهای بزرگ که زیرساختهای شهری مناسب نیست وخیمتر هم میشود.
در نهایت اگر این اتفاقها رخ دهد و شاهد حل مشکلات مذکور باشیم باید به فکر اصلاح قیمت و واقعی شدن آن هم باشیم. اگر تنها به فکر افزایش قیمت بنزین باشیم و روی عوامل دیگر تمرکز نکنیم مانند دوران ریاستجمهوری احمدی نژاد تنها شوک افزایش قیمت در بازه زمانی کوتاهی روی مصرف بنزین اثرگذار خواهد بود. در آن زمان قیمت بنزین هفت برابر افزایش پیدا کرد و عملاً شاهد بودیم تأثیر چندانی روی مصرف سوخت نداشت و پس از شوک وارد شده، افزایش قیمتها و تورم، بالا رفتن قیمت بنزین را جبران کرد و مصرف به حالت قبل بازگشت.
در حوزه افزایش تولید بنزین و تأمین بیشتر آن نیز برخی صحبتها درباره چگونگی افزایش تولید و کیفیت بنزین تولید شده در پتروشیمیها مطرح میشود که چندان صحت ندارد. از طریق پتروشیمیها میتوان بخشی از نیاز داخلی را تأمین کرد و برای پاسخ دادن به این نیاز مسلماً باید به دنبال توسعه ظرفیت تولید و بهبود کیفیت بنزین در پالایشگاهها باشیم. این در حالیاست که طبق قانون و اصل (۴۴) نهاد دولت عملاً اجازه ورود به مسئله احداث پالایشگاهها و توسعه آنها را ندارد. بخش خصوصی واقعی نیز توان و انگیزه کافی برای ورود به این پروژهها را ندارد. بنابراین باید به دنبال راهحلی در این زمینه باشیم.
در این راستا برخلاف نظر برخی که گمان میکنند ناترازی بنزین به یک عامل برمیگردد باید گفت در این زمینه ناکافی بودن تولید و عدم مدیریت مصرف دو چالش اصلی است و حل کردن هرکدام از این مسائل بهتنهایی، مشکل ما را حل نخواهد کرد. در حوزه مدیریت مصرف، استفاده از فناوری چند دهه گذشته در صنعت خودرو سبب شده تا مصرف بنزین بیشتر از آن چیزی که باید باشد، در حالی که ضمن بهروزرسانی فناوری در این صنعت باید به دنبال واردات خودروهای برقی و هیبریدی باشیم. همچنین در حوزه تقاضا نیز باید افزایش تولید و بهبود کیفیت بنزین را دنبال کنیم.
البته نباید در این میان همه تقصیر را گردن صنعت خودرو بیندازیم و تمام مشکل به تولید خودروی داخلی برنمیگردد. باید به این نکته توجه کرد که یکی از عواملی که در حوزه مدیریت مصرف تعریف میشود، خودروهای داخلی است. این خودروها با فناوری بسیار قدیمی تولید میشود و همین مسئله سبب شده تا مصرف بنزین در کشور حداقل دو برابر میانگین جهانی باشد. همچنین در صنعت خودروسازی چیزی به نام خودروی برقی و هیبریدی نداریم.
در حوزه مدیریت مصرف باید به ناوگان حملونقل عمومی اشاره کرد؛ چراکه به شدت به توسعه آن نیاز داریم تا مردم بتوانند برای سفرهای درونشهری و حتی برون شهری به راحتی از وسایل حملونقل عمومی به جای خودروی شخصی استفاده کنند. حال آنکه اگر یک نفر بخواهد در تهران به عنوان یک کلانشهر و پایتخت در مسیری غیرمتعارف سفر کند، مجبور است از خودروی شخصی استفاده کند، چون در همه نقاط شهر تهران قابلیت دسترسی به وسایل حملونقل عمومی وجود ندارد. این مشکل در سایر کلانشهرها و دیگر شهرهای بزرگ که زیرساختهای شهری مناسب نیست وخیمتر هم میشود.
در نهایت اگر این اتفاقها رخ دهد و شاهد حل مشکلات مذکور باشیم باید به فکر اصلاح قیمت و واقعی شدن آن هم باشیم. اگر تنها به فکر افزایش قیمت بنزین باشیم و روی عوامل دیگر تمرکز نکنیم مانند دوران ریاستجمهوری احمدی نژاد تنها شوک افزایش قیمت در بازه زمانی کوتاهی روی مصرف بنزین اثرگذار خواهد بود. در آن زمان قیمت بنزین هفت برابر افزایش پیدا کرد و عملاً شاهد بودیم تأثیر چندانی روی مصرف سوخت نداشت و پس از شوک وارد شده، افزایش قیمتها و تورم، بالا رفتن قیمت بنزین را جبران کرد و مصرف به حالت قبل بازگشت.
در حوزه افزایش تولید بنزین و تأمین بیشتر آن نیز برخی صحبتها درباره چگونگی افزایش تولید و کیفیت بنزین تولید شده در پتروشیمیها مطرح میشود که چندان صحت ندارد. از طریق پتروشیمیها میتوان بخشی از نیاز داخلی را تأمین کرد و برای پاسخ دادن به این نیاز مسلماً باید به دنبال توسعه ظرفیت تولید و بهبود کیفیت بنزین در پالایشگاهها باشیم. این در حالیاست که طبق قانون و اصل (۴۴) نهاد دولت عملاً اجازه ورود به مسئله احداث پالایشگاهها و توسعه آنها را ندارد. بخش خصوصی واقعی نیز توان و انگیزه کافی برای ورود به این پروژهها را ندارد. بنابراین باید به دنبال راهحلی در این زمینه باشیم.
ارسال دیدگاه