آتیه‌نو بررسی کرد
لزوم تناسب بین اعزام نیروی کار و اشتغال اتباع خارجی
تبادل نیروی کار بین کشورها در قالب اعزام یا پذیرش نیروی کار با سطوح مختلف تخصص، مهارت و تجربه، بخشی از روابط گسترده بین کشورها را تشکیل می‌دهد که تقویت ارتباط بینالملل، تبادل تجربیات کار و تولید، اشتراک استاندارهای مهارتی، توسعه مهارت نیروی کار و رشد مبادلات تجاری و ارزی را به دنبال دارد. اعزام نیروی کار به خارج از کشور و در نقطه مقابل، پذیرش نیروی کار جهت اشتغال در داخل دو مؤلفه تأثیرگذار در مناسبات بازار کار محسوب میشوند.
احسان احمدی روزنامه نگار
کارشناسان حوزه‌های مهارت و بازار کار تمایل به اشتغال در خارج از کشور به‌صورت ویژه در بین اقشار دانش‌آموخته و افراد دارای مهارت، کسب درآمدهای بالاتر نسبت به میانگین دستمزد داخلی و میل به کسب تجربیات تازه در حوزه اشتغال، مهارت و تخصص را از اصلی‌‌‌ترین دلایل فردی برای استفاده از امکان اعزام قانونی نیروی کار می‌دانند.
در کنار دلایل افراد برای اشتغال در خارج از کشور به عنوان نیروی کار اعزامی، توسعه ارتباط بینالملل، کسب درآمدهای ارزی از طریق اعزام نیروی کار گروهی، افزایش سطح تجربیات حوزه مهارتی و رشد داده‌‌های اشتغال را می‌توان از دلایل اساسی تدوین سیاست‌های کلان دولتی در اعزام نیروی کار به شمار آورد. همچنین در حوزه پذیرش نیروی کار نیز به شرط ورود نیروی کار با مهارت و تجربه لازم، زمینه رشد و توسعه کسب‌و‌کار، ارتقای مهارت نیروی کار و تأمین بخشی از نیروی انسانی مورد نیاز فضای بازار کار محقق خواهد شد و در صورت ورود نیروی کار ساده و بدون مهارت و در وضعیت نرخ بالای بیکاری، شاهد گسترش چالش‌‌‌های حوزه کار خواهیم بود.
هدفگذاری کلان اعزام نیروی کار
در سال‌‌‌های گذشته به تناسب شرایط بازار کار و وضعیت شاخص‌‌های عمده این حوزه نظیر نرخ بیکاری، مشارکت اقتصادی و نیروی فعال در سن کار، برنامه اعزام نیروی کار به خارج از کشور؛ به‌‌‌ویژه در حوزه نیروی کار، دارای مهارت و تخصص توسط نهادهای متولی حوزه کار از جمله وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دوره‌های مختلف هدفگذاری و دنبال شد.
اعزام نیروی کار به کشورهای استرالیا، فنلاند، برزیل و لبنان در سنوات قبل توسط وزارت کار برنامهریزی شد و در این حوزه در دو سال تصدی دولت سیزدهم نیز اقدامات و برنامه‌‌‌هایی صورت گرفت که برنامهریزی و امضای تفاهمنامه اعزام نیروی کار ماهر به کشورهای مختلف نظیر قطر از آن جمله است.
چارچوب مشخص قرارداد کاری کارجویان اعزامی، ایجاد بانک اطلاعاتی نیروی کار ماهر، پیگیری میزان موفقیت و ماندگاری افراد اعزامی، تغییر سیاست‌های اعزام و پذیرش نیروی کار متناسب با شرایط روز بازار کار، تأمین و تضمین سلامت محیط کار مذکور و همچنین تسهیلگری در ارتقای جایگاه و شأن نیروی کار ایرانی از اقدامات لازم در راستای اعزام و جذب نیروی انسانی در حوزه متولیان این بخش به شمار می‌رود.
صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی 22 خردادماه درباره اشتغال اتباع در کشور و اعزام کارجویان ایرانی به خارج از کشور گفت: «در حال حاضر اتباع خارجی بخش قابل توجهی از نیروی کار کشور را شامل میشوند و در نقطه مقابل، اعزام نیروی کار خلاق و ماهر با توجه به استعدادها با وجود سیاست‌های آمایشی باید در دستور کار قرار گیرد.» مرتضوی پیش از این در ارتباط با لزوم مهیا کردن بسترهای اعزام نیروی کار بیان کرد: «بستر مناسب برای اعزام نیروی کار به خارج باید فراهم شود و این مسأله با فرار نخبگی متفاوت است. این افراد می‌توانند به عنوان نمایندگان کشور ما در جهان نقش‌آفرینی کنند.»
دلایل به‌کارگیری نیروی کار اتباع خارجی
محمود کریمی‌بیرانوند، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در تیرماه سال 1402 در مراسم امضای تفاهمنامه مشترک وزرای کار ایران و قطر از اعلام آمادگی وزارت کار در راستای فرایند تأمین نیروی کار متخصص در تمامی حوزه‌‌‌‌ها خبر داد.
کریمی‌بیرانوند پیش از این در فروردین‌ماه سال قبل، تعداد اتباع خارجی مشغول به‌‌‌کار در کشور را حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر و از بین آنها افراد دارای پروانه کار را حدود ۳۰۰ هزار نفر اعلام کرد.
او با اشاره به کسب سود بیشتر به عنوان یکی از دلایل به‌کارگیری نیروی کار اتباع توسط کارفرمایان، تأکید کرد: «نیروهای کار خارجی در شغل‌هایی فعال هستند که کارفرمایان از نبود نیروی کار داخلی در آن گلایه دارند.»
سهم 600 میلیون دلاری
بر اساس اعلام بانک جهانی در سال 2022، سهم ایران از ارزآوری اعزام نیروی کار به خارج از کشور ۶۰۰ میلیون دلار اعلام شد؛ عددی که نشان از توجه دولت سیزدهم به صدور خدمات فنی - مهندسی و رشد این سهم دارد. با اعلام بانک جهانی در حوزه درآمد ارزی از محل اعزام نیروی کار به خارج در سال مذکور، ایران در بین کشورهای منطقه در جایگاه هشتم قرار دارد.
بر اساس این گزارش، کشورهای جهان در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۶۲۶ میلیارد دلار از اعزام نیروی کار به خارج درآمد داشته‌اند. کشور ما نیز از این محل در سال اشاره شده بالغ بر ۰.۶ میلیارد دلار درآمد ارزی کسب کرد. این در حالی است که این میزان سهم بسیار اندکی از درآمد ۶۳ میلیارد دلاری خاورمیانه از اعزام نیروی کار به خارج را شامل می‌شود. در مجموع درآمد ۶۰۰ میلیون دلاری ایران از این محل، تنها معادل یک درصد کل این رقم است.
افزایش هزینه تولید
علی اصلانی، عضو هیأت‌مدیره کانون شوراهای اسلامی کار سراسر کشور در گفت‌وگو با آتیه‌نو افزایش هزینه‌های تولید را از مهمترین دلایل افزایش استفاده کارفرمایان از نیروی کار ارزان خارجی شاغل در کشور دانست و گفت: «افزایش هزینه‌های تولید، کاهش توانمندی برخی کارفرمایان در راستای پرداخت دستمزد و مزایای نیروی کار داخلی، شرایط مذکور را موجب شده است.»
او در ارتباط با افزایش بیکاری ناشی از اشتغال گسترده اتباع خارجی تأکید کرد: «به این واسطه این بخش از کارفرمایان برای کاهش هزینه‌ها، نیروی کار غیرایرانی را به افراد ماهر داخلی ترجیح می‌دهند و در این شرایط، نیروی کار داخلی به جمع بیکاران افزوده میشوند». این کارشناس حوزه کار و تولید گفت: «با توجه به عدم پرداخت دستمزد مدنظر نیروی کار داخلی، کاهش تمایل این افراد و ایجاد فرصت برای اشتغال اتباع فراهم و آسیب‌های فراوانی متوجه بازار کار می‌کند.»
اعزام و پذیرش نیروی کار
با وجود شرایط امروز بازار کار و حضور گسترده نیروی کار غیرایرانی در مشاغل و برنامهریزی اعزام کارجویان به خارج از کشور، توسعه اعزام نیروی کار زمانی موفق خواهد بود که کمترین نرخ بیکاری و کاهش کارجویان، تأمین نیروی کار مورد نیاز بازار کار، تضمین گسترش بهره‌وری نیروی انسانی و بخش تولید و شرایط رقابتی بازار کار در حوزه اشتغال را شاهد باشیم. این موضوع در وضعیت پذیرش نیروی کار در شکل گسترده در کشور نیز تأثیرگذاری مثبت خواهد داشت که نرخ بالای اشتغال، مشارکت اقتصادی در سطوح بالا، نیاز حوزه تولید به نیروی کار ماهر و حضور گروه‌ها و افراد دارای تخصص و مهارت لازم در بازار کار داخلی محقق شود.
در کنار دلایل افراد برای اشتغال در خارج از کشور به عنوان نیروی کار اعزامی، توسعه ارتباط بینالملل، کسب درآمدهای ارزی از طریق اعزام نیروی کار گروهی، افزایش سطح تجربیات حوزه مهارتی و رشد داده‌‌های اشتغال را می‌توان از دلایل اساسی تدوین سیاست‌های کلان دولتی در اعزام نیروی کار به شمار آورد. همچنین در حوزه پذیرش نیروی کار نیز به شرط ورود نیروی کار با مهارت و تجربه لازم، زمینه رشد و توسعه کسب‌و‌کار، ارتقای مهارت نیروی کار و تأمین بخشی از نیروی انسانی مورد نیاز فضای بازار کار محقق خواهد شد و در صورت ورود نیروی کار ساده و بدون مهارت و در وضعیت نرخ بالای بیکاری، شاهد گسترش چالش‌‌‌های حوزه کار خواهیم بود.
هدفگذاری کلان اعزام نیروی کار
در سال‌‌‌های گذشته به تناسب شرایط بازار کار و وضعیت شاخص‌‌های عمده این حوزه نظیر نرخ بیکاری، مشارکت اقتصادی و نیروی فعال در سن کار، برنامه اعزام نیروی کار به خارج از کشور؛ به‌‌‌ویژه در حوزه نیروی کار، دارای مهارت و تخصص توسط نهادهای متولی حوزه کار از جمله وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دوره‌های مختلف هدفگذاری و دنبال شد.
اعزام نیروی کار به کشورهای استرالیا، فنلاند، برزیل و لبنان در سنوات قبل توسط وزارت کار برنامهریزی شد و در این حوزه در دو سال تصدی دولت سیزدهم نیز اقدامات و برنامه‌‌‌هایی صورت گرفت که برنامهریزی و امضای تفاهمنامه اعزام نیروی کار ماهر به کشورهای مختلف نظیر قطر از آن جمله است.
چارچوب مشخص قرارداد کاری کارجویان اعزامی، ایجاد بانک اطلاعاتی نیروی کار ماهر، پیگیری میزان موفقیت و ماندگاری افراد اعزامی، تغییر سیاست‌های اعزام و پذیرش نیروی کار متناسب با شرایط روز بازار کار، تأمین و تضمین سلامت محیط کار مذکور و همچنین تسهیلگری در ارتقای جایگاه و شأن نیروی کار ایرانی از اقدامات لازم در راستای اعزام و جذب نیروی انسانی در حوزه متولیان این بخش به شمار می‌رود.
صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی 22 خردادماه درباره اشتغال اتباع در کشور و اعزام کارجویان ایرانی به خارج از کشور گفت: «در حال حاضر اتباع خارجی بخش قابل توجهی از نیروی کار کشور را شامل میشوند و در نقطه مقابل، اعزام نیروی کار خلاق و ماهر با توجه به استعدادها با وجود سیاست‌های آمایشی باید در دستور کار قرار گیرد.» مرتضوی پیش از این در ارتباط با لزوم مهیا کردن بسترهای اعزام نیروی کار بیان کرد: «بستر مناسب برای اعزام نیروی کار به خارج باید فراهم شود و این مسأله با فرار نخبگی متفاوت است. این افراد می‌توانند به عنوان نمایندگان کشور ما در جهان نقش‌آفرینی کنند.»
دلایل به‌کارگیری نیروی کار اتباع خارجی
محمود کریمی‌بیرانوند، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در تیرماه سال 1402 در مراسم امضای تفاهمنامه مشترک وزرای کار ایران و قطر از اعلام آمادگی وزارت کار در راستای فرایند تأمین نیروی کار متخصص در تمامی حوزه‌‌‌‌ها خبر داد.
کریمی‌بیرانوند پیش از این در فروردین‌ماه سال قبل، تعداد اتباع خارجی مشغول به‌‌‌کار در کشور را حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر و از بین آنها افراد دارای پروانه کار را حدود ۳۰۰ هزار نفر اعلام کرد.
او با اشاره به کسب سود بیشتر به عنوان یکی از دلایل به‌کارگیری نیروی کار اتباع توسط کارفرمایان، تأکید کرد: «نیروهای کار خارجی در شغل‌هایی فعال هستند که کارفرمایان از نبود نیروی کار داخلی در آن گلایه دارند.»
سهم 600 میلیون دلاری
بر اساس اعلام بانک جهانی در سال 2022، سهم ایران از ارزآوری اعزام نیروی کار به خارج از کشور ۶۰۰ میلیون دلار اعلام شد؛ عددی که نشان از توجه دولت سیزدهم به صدور خدمات فنی - مهندسی و رشد این سهم دارد. با اعلام بانک جهانی در حوزه درآمد ارزی از محل اعزام نیروی کار به خارج در سال مذکور، ایران در بین کشورهای منطقه در جایگاه هشتم قرار دارد.
بر اساس این گزارش، کشورهای جهان در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۶۲۶ میلیارد دلار از اعزام نیروی کار به خارج درآمد داشته‌اند. کشور ما نیز از این محل در سال اشاره شده بالغ بر ۰.۶ میلیارد دلار درآمد ارزی کسب کرد. این در حالی است که این میزان سهم بسیار اندکی از درآمد ۶۳ میلیارد دلاری خاورمیانه از اعزام نیروی کار به خارج را شامل می‌شود. در مجموع درآمد ۶۰۰ میلیون دلاری ایران از این محل، تنها معادل یک درصد کل این رقم است.
افزایش هزینه تولید
علی اصلانی، عضو هیأت‌مدیره کانون شوراهای اسلامی کار سراسر کشور در گفت‌وگو با آتیه‌نو افزایش هزینه‌های تولید را از مهمترین دلایل افزایش استفاده کارفرمایان از نیروی کار ارزان خارجی شاغل در کشور دانست و گفت: «افزایش هزینه‌های تولید، کاهش توانمندی برخی کارفرمایان در راستای پرداخت دستمزد و مزایای نیروی کار داخلی، شرایط مذکور را موجب شده است.»
او در ارتباط با افزایش بیکاری ناشی از اشتغال گسترده اتباع خارجی تأکید کرد: «به این واسطه این بخش از کارفرمایان برای کاهش هزینه‌ها، نیروی کار غیرایرانی را به افراد ماهر داخلی ترجیح می‌دهند و در این شرایط، نیروی کار داخلی به جمع بیکاران افزوده میشوند». این کارشناس حوزه کار و تولید گفت: «با توجه به عدم پرداخت دستمزد مدنظر نیروی کار داخلی، کاهش تمایل این افراد و ایجاد فرصت برای اشتغال اتباع فراهم و آسیب‌های فراوانی متوجه بازار کار می‌کند.»
اعزام و پذیرش نیروی کار
با وجود شرایط امروز بازار کار و حضور گسترده نیروی کار غیرایرانی در مشاغل و برنامهریزی اعزام کارجویان به خارج از کشور، توسعه اعزام نیروی کار زمانی موفق خواهد بود که کمترین نرخ بیکاری و کاهش کارجویان، تأمین نیروی کار مورد نیاز بازار کار، تضمین گسترش بهره‌وری نیروی انسانی و بخش تولید و شرایط رقابتی بازار کار در حوزه اشتغال را شاهد باشیم. این موضوع در وضعیت پذیرش نیروی کار در شکل گسترده در کشور نیز تأثیرگذاری مثبت خواهد داشت که نرخ بالای اشتغال، مشارکت اقتصادی در سطوح بالا، نیاز حوزه تولید به نیروی کار ماهر و حضور گروه‌ها و افراد دارای تخصص و مهارت لازم در بازار کار داخلی محقق شود.
ارسال دیدگاه
