جدیدترین داده‌های مرکز آمار ایران در حوزه شاخص‌های عمده بازار کار نشان می‌دهد در بهار سال ‌جاری 64 میلیون و 267 هزار نفر در بازه سنی 15 ساله و بیشتر قرار دارند که از این تعداد 26 میلیون و 470 هزار نفر با سهم 41.2 درصدی را جمعیت فعال در چارچوب نرخ مشارکت اقتصادی و 37 میلیون و 797 هزار نفر با نرخ 58.8 درصد را جمعیت غیرفعال تشکیل می‌‌‌دهند.
گزارش‌های این حوزه حاکی است با وجود رشد مشارکت اقتصادی در بهار امسال، 21 میلیون و 930 هزار نفر مرد و 4 میلیون و 539 هزار نفر زن، نیروی فعال حوزه کار محسوب می‌شوند که مردان و زنان به ترتیب سهم 68.3 و 14.1 درصدی را در اختیار دارند. همچنین رشد 0.3 درصدی مشارکت مردان و زنان در این بخش بیانگر تغییرات مثبت یک‌ساله و مهیا شدن زمینه بهره‌مندی از ظرفیت نیروی انسانی است. خروجی جمعیت در سن کار در حالی رشد 748 هزار نفری داشته که تعداد این افراد در سال قبل 63 میلیون و 519 هزار نفر برآورد شده است. کارشناسان حوزه بازار کار روند افزایش جمعیت افراد در سن کار را فرصتی برای جوان‌سازی جامعه و تأمین نیروی کار در آینده می‌دانند.

رشد جمعیت فعال 
رشد حدود 500 هزار نفری جمعیت فعال و افزایش سهم 0.3 درصدی آنان و در نقطه مقابل، کاهش بیش از 250 هزار نفری افراد غیرفعال، بیانگر بهبود وضعیت حاکم بر شاخص‌های این بخش است.
کارشناسان بازار کار، آمار جمعیت غیرفعال را در مقایسه با شاغلان بالا ارزیابی کرده و سیاستگذاری متناسب با ظرفیت‌های بازار کار، ایجاد بسترهای اشتغال، ارتقای فرهنگ کار و مهارت نیروی کار را جهت تعادل بین افراد فعال و غیرفعال الزامی می‌دانند. در واقع جمعیت حدود ۳۸ میلیون نفری غیرفعال در قیاس با ۶۴ میلیون نفر در سن کار، نسبت بسیار بزرگی از نیروی کار را خارج از چرخه فعالیت قرار داده که تأثیرگذاری منفی بر فضای کار و کاهش توان اجرایی نیروی انسانی فعال خواهد داشت. در این حوزه همچنین جمعیت بیش از 32 میلیون و 95 هزار نفری مردان و 32 میلیون و 170 هزار نفری زنان در گروه سنی افراد در سن کار در بهار امسال ثبت شده است. آمارها در این زمینه حکایت از افزایش 360 هزار نفری مردان و 378 هزار نفری زنان در مقایسه بازه زمانی مذکور دارد.

نرخ اشتغال 91.8 درصدی 
داده‌های مرکز آمار ایران در بهار امسال نشان از اشتغال 24 میلیون و 306 هزار نفری و سهم 91.8 درصدی از جمعیت بیش از 26 میلیون نفری فعال دارد. همچنین آخرین داده‌های مربوط به بیکاری در این مدت، ثبت نرخ بیکاری 8.2 درصدی را با جمعیتی بالغ بر 2 میلیون و 164 هزار نفر و روند کاهشی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل نشان می‌‌‌دهد. ثبت افزایش یک درصدی نرخ اشتغال مقایسه‌‌‌ زمانی بهار سال‌‌‌ جاری و سال قبل و همچنین رشد 728 هزار نفری شاغلان در این مدت، بیانگر ارتقای شاخص اشتغال است و این رویه را می‌توان نتیجه تحقق سیاست‌های اشتغال دولت دانست. استمرار روند مذکور تحقق هدف‌گذاری کلان ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش نرخ و میزان اشتغال و در نقطه مقابل، کاهش بیکاری را به دنبال دارد. 
رشد 0.7 درصدی سهم اشتغال در یک‌ سال منتهی به پایان بهار امسال، سهم 63.7 درصدی اشتغال مردان در برابر سهم 12 درصدی زنان در این حوزه در قالب افزایش 543 هزار نفری شاغلان مرد و بیش از 185 هزار نفری شاغلان زن و همچنین به ترتیب افزایش سهم یک و 0.4 درصدی اشتغال مرد و زن در مقایسه‌ای بهار امسال و سال گذشته، جدیدترین داده‌های اشتغال محسوب می‌شوند.

اشتغال دانش‌‌‌آموختگان 
جدیدترین داده‌های مرکز آمار در ارتباط با وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان حاکی از کاهش 0.1 درصدی اشتغال این گروه در مقایسه فصول بهار امسال و سال قبل دارد. در این حوزه ثبات سهم اشتغال مردان فارغ‌التحصیل و کاهش 1.1 درصدی شاغلان زن دانش‌آموخته برآورد می‌شود.
با توجه به سهم 5/26 درصدی اشتغال دانش‌آموختگان، به ترتیب 9/22 و 7/45 جمعیت شاغلان فارغ‌التحصیل مرد و زن اعلام شده است.

ثبت کمترین نرخ بیکاری 
داده‌های مربوط به شاخص بیکاری در حالی میانگین نرخ بیکاری در دولت‌های هفتم و هشتم را ۱۲.۸ درصد، در دولت‌های نهم و دهم ۱۱.۶ درصد، در دولت‌های یازدهم و دوازدهم ۱۱.۸ درصد و در مدت دو ساله دولت سیزدهم ۹.۱ درصد نشان می‌دهد که این نرخ در کمترین میزان خود در مدت دو دهه گذشته در فصل بهار سال ‌جاری 8.2 درصد اعلام شد.
در این حوزه همچنین روند نزولی یک درصدی نرخ بیکاری از 9.2 در بهار سال قبل، ثبت 8.2 درصدی در پایان فصل مذکور و کاهش بیش از 230 هزار نفری افراد بیکار را باید ناشی از خلق اشتغال گسترده بیش از یک میلیون و 800 هزار نفری در دوره تصدی دولت سیزدهم دانست. به ترتیب کاهش یک و 1.3 درصدی نرخ بیکاری مردان و زنان در بازه زمانی یک‌ساله منتهی به پایان بهار امسال، بیکاری 6.8 درصدی مردان در قالب جمعیت حدود 491 هزار نفری و بیکاری 14.8 درصدی زنان با جمعیتی بیش از 673 هزار نفر در مدت مذکور، بخشی از تازه‌ترین داده‌های حوزه بیکاری به ‌‌‌شمار می‌روند.
ثبت روند کاهشی قابل توجه نرخ بیکاری در یک سال اخیر، به طور قطع خروجی سیاست‌های اشتغالزای دولت، حمایت از کارگاه‌‌های فعال و اشتغال موجود در آنها و بازگشت کارگاه‌های غیرفعال به چرخه تولید را نشان می‌دهد. صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی هجدهم تیرماه در آیین رونمایی از سامانه جست‌وجوی شغل در تأیید ثبت نرخ بیکاری بی‌سابقه در سال‌های گذشته، با اعلام اینکه کاهش نرخ بیکاری در بهار امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، یادآور شده بود: «نرخ اعلامی مرکز آمار در ارتباط با ثبت نرخ بیکاری 8.2 درصدی، حکایت از منحصربه‌فرد بوده این خروجی در دهه گذشته است.»
کاهش 2.4 درصدی و ثبت نرخ بیکاری 21.6 درصدی جوانان بین 15 تا 24 سال، به ترتیب کاهش 1.5 و 8.5 درصدی نرخ بیکاری مردان و زنان در این گروه سنی و ثبت جمعیت کاهشی بیش از 235 هزار نفری جوانان بیکار در محدوده سنی مذکور از دیگر دستاوردهای این حوزه است. در این بین، ثبت روند نزولی کم‌نظیر بیکاری زنان را می‌توان حاصل رشد بسترهای اشتغال؛ به‌‌‌ویژه در حوزه مشاغل بخش خدمات برای فعالیت بیشتر زنان دانست. وزیر کار پیش از این با اشاره به سهم 14.1 درصدی سهم اشتغال زنان، در ارتباط با تأثیرگذاری اشتغال ایجادی برای زنان بر آمار بیکاری گفت: «به‌رغم نرخ مشارکت و حضور پایین‌تر زنان نسبت به مردان در بازار کار و فعالیت‌های اقتصادی، به‌ واسطه تغییر نگرش جامعه نسبت به فعالیت این بخش از جامعه، روند تغییرات مثبت این حوزه طی سال‌های اخیر را شاهد هستیم.» به گفته مرتضوی، سهم این قشر از خلق فرصت‌های شغلی طی دوره یاد شده بالغ بر ۲۶ درصد بود. داده‌های این حوزه نشان از توفیق دولت در تحقق سیاست‌های اشتغال زنان دارد و کاهش نرخ بیکاری زنان طی سال گذشته مؤید این موضوع است.

بهبود شاخص 18 تا 35 سال
آمارها مجموع بیکاری 15.5 درصدی، 12.8 درصدی مردان و 26.2 درصدی زنان برای گروه سنی 18 تا 35 ساله در بهار سال جاری را نشان می‌دهد. در بازه مقایسه‌ای فصول بهار امسال و سال قبل نیز کاهش نرخ بیکاری مجموع 1.1 درصدی، یک درصدی برای مردان و 2.1 درصدی زنان نشان از بهبود این شاخص در این محدوده سنی حکایت دارد. در حال حاضر در مجموع حدود 542 هزار نفر بیکار شامل بیش از 395 هزار مرد و بیش از 146 هزار زن در محدوده سنی مذکور برآورد می‌شود.

کاهش بیکاری دانش‌آموختگان 
کاهش بیکاری دانش‌آموختگان در خروجی داده‌های بهار سال‌‌جاری مانند دیگر شاخص‌‌های عمده بازار کار بهبود وضعیت این بخش را نشان می‌دهد، به‌گونه‌‌‌ای که در مجموع و بخش مردان و زنان به ترتیب نرخ کاهشی 1.1، یک و 1.3 درصدی تأییدی بر این روند به‌ شمار می‌رود. با توجه به سیر کاهشی نرخ بیکاری در بین جمعیت فارغ‌التحصیل و نرخ بیکاری مجموع 12.1 درصدی، 8.1 درصدی و 21 درصدی مردان و زنان در این حوزه، اما ادامه سیر کاهشی نیازمند سیاستگذاری متکی بر استفاده از ظرفیت اشتغالزایی و توان انسانی این گروه است. اکنون بیش از 882 هزار نفر دانش‌آموخته شامل حدود 413 هزار مرد و حدود 470 هزار زن بخش قابل توجهی از جامعه بیکاران را شامل می‌شوند.
آمار کاهشی نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان در مقایسه با جمعیت شاغلان این مجموعه در حالی در سه ماهه ابتدایی امسال ثبت شد که همچنان افراد دانش‌‌‌آموخته 40.8 درصد مجموع بیکاران کشور را به خود اختصاص داده‌اند. این در حالی است که رشد 1.1 درصدی بیکاری فارغ‌‌‌التحصیلان در مقایسه بهار امسال و سال گذشته قابل مشاهده است. در این راستا در شرایطی رشد بیکاری مردان فارغ‌‌‌التحصیل و ثبات بیکاری زنان دانش‌‌آموخته در محدوده زمانی مذکور اعلام شده که مردان فارغ‌‌‌التحصیل سهم 27.7 درصدی و زنان دانش‌آموخته سهم 69.8 درصدی از بین فارغ‌التحصیلان بیکار را در اختیار دارند.

سه‌گانه خدمات، صنعت و اشتغال 
بر اساس گزارش مربوط به طرح آمارگیری نیروی کار در بهار سال 1402، اشتغال در بخش خدمات با توجه به زیرساخت‌‌‌ها و نیازهای جامعه به فعالیت‌‌های این حوزه، با سهم 51.3 درصدی، نیروی کار 12 میلیون و 471 هزار نفری، رشد 0.1 درصدی و حدود 393 هزار نفری نسبت به سال قبل، در سه ماهه ابتدایی سال ‌‌‌جاری بیشترین سهم و تعداد شاغلان بازار کار را در اختیار داشت. گزارش‌‌‌ها حاکی از اشتغال بیش از 10 میلیون و 183 هزار نفری مردان و بیش از 2 میلیون و 287 هزار نفری زنان در حوزه خدمات است که در این بخش به ترتیب رشد 0.2 درصدی و کاهش یک درصدی اشتغال مردان و زنان نسبت به فصل بهار سال قبل مشهود است.

سهم حوزه صنعت
اشتغال بخش صنعت با سهم 33.1 درصدی بیشترین میزان تعداد شاغلان را در اختیار دارد و این در شرایطی است که رشد 0.4 درصدی شاغلان این حوزه در بازه زمانی یک‌ساله منتهی به پایان بهار سال 1402 را شاهد هستیم. سال گذشته فعالیت تعداد 7 میلیون و 711 هزار نفر در کارگاه‌‌‌های فعال صنعتی ثبت شد که با توجه به افزایش بیش از 333 هزار نفری به بیش از 8 میلیون و 44 هزار نفر در سال‌ جاری رسید. رشد 0.2 درصدی اشتغال مردان در حوزه صنعت و افزایش 2.1 درصدی فعالیت زنان در این بخش در یک سال اخیر از آمارهای قابل توجه در ارتباط با اشتغال زنان محسوب می‌شود. داده‌‌های مرکز آمار بیانگر فعالیت حدود 7 میلیون نفری مردان و یک میلیون نفری زنان در کارگاه‌های صنعتی است. افزایش 21 هزار نفری شاغلان مرد و حدود 123 هزار نفری زنان در فعالیت‌های بخش صنعت در بازه یک‌سال گذشته، بهبود شاخص‌های اشتغال این حوزه را نشان می‌دهد.

شاغلان بخش کشاورزی 
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، سهم اشتغال بخش کشاورزی نیز با توجه به ماهیت انجام کار تخصصی در بین اقشار روستایی و عشایری با آمار 15.5 درصد، کمترین سهم اشتغال را در حوزه‌‌‌های سه‌گانه فعالیت برعهده دارد. کاهش 0.5 درصدی فعالیت بخش کشاورزی با سهم 0.4 درصدی مردان و 0.1 درصدی برای زنان، اشتغال جمعیت حدود 3 میلیون و 777 هزار نفری شامل بیش از 3 میلیون و 178 هزار نفر مرد و حدود 600 هزار نفر زن، بخشی از داده‌‌های جدید و تغییرات مربوط به جمعیت شاغل در حوزه کشاورزی محسوب می‌‌شود.

کاهش اشتغال ناقص 
کاهش 1.4 درصدی و بیش از 272 هزار نفری اشتغال ناقص به عنوان یکی از نمادهای چالش در بخش اشتغال، از دیگر موارد بیانگر اتفاقات مثبت در بازار کار محسوب می‌‌شود، به‌گونه‌‌‌ای که این آمار از 9.7 درصد در بهار سال قبل به 8.3 درصد در پایان فصل ابتدایی سال‌‌ جاری رسید. اکنون بیش از 2 میلیون نفر در کشور در وضعیت اشتغال ناقص مشغول به کارند که از این تعداد یک میلیون و 840 هزار نفر را مردان و 170 هزار نفر را زنان در اختیار دارند. جمعیت 64 میلیون نفری و رشد 700 هزار نفری افراد در سن کار، روند افزایشی 0.3 درصدی مشارکت اقتصادی و 493 هزار نفری افراد فعال، کاهش 255 هزار نفری گروه غیرفعال جامعه، ثبت نرخ اشتغال 91.8 درصدی، رشد اشتغال دانش‌آموختگان، افزایش یک درصدی نرخ اشتغال و رشد 728 هزار نفری شاغلان، ثبت نرخ بیکاری بی‌سابقه در 20 سال گذشته و کاهش اشتغال ناقص بخشی از مجموع آمار مثبت مقایسه‌ای فصل بهار سال‌های 1402 و 1401 به شمار می‌رود. رشد داده‌های مرتبط با شاخص‌های عمده بازار کار علاوه بر اینکه خروجی راهبری کلان این حوزه و نمایانگر وضعیت بازار کار به‌ شمار می‌رود، اما در مقابل لازم است تا با استفاده از داده‌های آماری و اطلاعاتی، بستر تصمیم‌سازی و تضمین آتی حوزه کسب‌و‌کار و اشتغال نیز قرار گیرد.