توصیه‌های غذایی برای بیماران تالاسمی
در افراد سالم فقط مقدار كمی از آهن مواد غذایی جذب بدن می‌شود، اما در افراد كم‌خون جذب آهن افزایش می‌یابد. در بیماران تالاسمی به‌علت كم‌خونی، جذب آهن مواد غذایی بیشتر است، بنابراین بهتر است بیماران رژیم غذایی خود را طوری تنظیم كنند كه آهن كمتری از غذا جذب بدن شود.
در رژیم غذایی روزانه دو نوع آهن وجود دارد؛ آهن هِم یا آهن موجود در گوشت و آهن غیرهِم یا آهن موجود در مواد غیرگوشتی. آهن هِم در انواع گوشت قرمز، ماهی و قسمت‌های تیره گوشت مرغ و بوقلمون وجود دارد. جگر و قلوه نیز منابع غنی از این آهن هستند. آهن هِم به‌آسانی مورد استفاده بدن قرار می‌گیرد و جذب آن در بدن زیاد است (به‌طور متوسط 35 درصد آهن گوشت، جذب بدن می‌شود). بنابراین بهتر است بیماران تالاسمی مصرف این مواد غذایی را محدود كرده و به جای گوشت قرمز از پروتئین‌های گیاهی یا از قسمت‌های سفید مرغ كه حاوی آهن كمتری است، استفاده كنند. نوع دیگر یعنی آهن غیرهِم در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد از جمله در زرده تخم‌مرغ، شكلات، غلات، حبوبات، سبزی‌ها، میوه‌ها، ریشه‌های غده‌ای (مثل سیب‌زمینی و هویج)، میوه‌های خشك مثل كشمش، برگه هلو و آلو و انجیرخشك. جذب آهن غیرهِم بسیار كمتر از جذب آهن هِم است. (به‌طور متوسط حدود سه تا هشت درصد). جذب آهن غیرهِم به‌راحتی تحت‌تأثیر سایر غذاها قرار می‌گیرد؛ به این معنا كه اگر بعضی غذاها همراه با غذاهای حاوی آهن غیرهِم مصرف شوند، باعث افزایش جذب این نوع آهن و بعضی باعث كاهش جذب این نوع آهن
می‌شوند.
غذاهای مؤثر در افزایش جذب آهن غیرهِم
مواد غذایی حاوی ویتامین (C) عامل افزایش‌دهنده جذب آهن است. ویتامین (C) در میوه‌ها (به‌ویژه در مركبات و گوجه‌فرنگی) و سبزی‌ها (جعفری، شاهی، شنبلیله، تره، شِوید، گل‌كلم، فلفل دلمه‌ای و...) یافت می‌شود. سبزی‌های پخته‌شده حاوی ویتامین (C) كمتری است، برای مثال مصرف یك عدد پرتقال یا 100 گرم سبزی‌خوردن همراه با غذا جذب آهن را دو برابر خواهد كرد. گوشت قرمز، گوشت پرندگان، ماهی و سایر غذاهایی دریایی، نه‌تنها حاوی مقدار زیادی آهن از نوع هِم هستند، بلكه باعث افزایش جذب آهن غیرهِم از سایر غذاها نیز می‌شوند. ترشی‌هایی مثل سركه نیز در جذب این نوع
آهن مؤثرند.
غذاهای مؤثر در کاهش جذب آهن غیرهِم
غلات سبوس‌دار مانند سبوس گندم، ذرت، جو دو سر، برنج و حبوباتی مثل سویا، لوبیا، عدس و نخود باعث كاهش جذب آهن غیرهِم می‌شوند. البته باید به‌خاطر داشت كه ویتامین (C) می‌تواند این اثر را خنثی كند. بنابراین خوب است كه مقدار زیادی غلات در رژیم غذایی روزانه گنجانده
شود.
از طرفی چای و قهوه جذب آهن غیرهِم را كاهش می‌دهند، بنابراین خوب است بیماران تالاسمی به‌همراه وعده‌های غذایی یك فنجان چای پررنگ یا قهوه بنوشند. محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست نیز جذب آهن را كاهش می‌دهند. همچنین كلسیم موجود در این مواد غذایی برای پیشگیری از پوكی استخوان اهمیت دارد. بنابراین تا جایی كه ممكن است مصرف لبنیات را در رژیم غذایی خود بگنجانید بخصوص تركیباتی چون شیرقهوه، شیرچای، ساندویچ پنیر، ماكارونی پنیر، شیربرنج و آش ماست برای بیماران تالاسمی بسیار
مناسب است.
در رژیم غذایی روزانه دو نوع آهن وجود دارد؛ آهن هِم یا آهن موجود در گوشت و آهن غیرهِم یا آهن موجود در مواد غیرگوشتی. آهن هِم در انواع گوشت قرمز، ماهی و قسمت‌های تیره گوشت مرغ و بوقلمون وجود دارد. جگر و قلوه نیز منابع غنی از این آهن هستند. آهن هِم به‌آسانی مورد استفاده بدن قرار می‌گیرد و جذب آن در بدن زیاد است (به‌طور متوسط 35 درصد آهن گوشت، جذب بدن می‌شود). بنابراین بهتر است بیماران تالاسمی مصرف این مواد غذایی را محدود كرده و به جای گوشت قرمز از پروتئین‌های گیاهی یا از قسمت‌های سفید مرغ كه حاوی آهن كمتری است، استفاده كنند. نوع دیگر یعنی آهن غیرهِم در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد از جمله در زرده تخم‌مرغ، شكلات، غلات، حبوبات، سبزی‌ها، میوه‌ها، ریشه‌های غده‌ای (مثل سیب‌زمینی و هویج)، میوه‌های خشك مثل كشمش، برگه هلو و آلو و انجیرخشك. جذب آهن غیرهِم بسیار كمتر از جذب آهن هِم است. (به‌طور متوسط حدود سه تا هشت درصد). جذب آهن غیرهِم به‌راحتی تحت‌تأثیر سایر غذاها قرار می‌گیرد؛ به این معنا كه اگر بعضی غذاها همراه با غذاهای حاوی آهن غیرهِم مصرف شوند، باعث افزایش جذب این نوع آهن و بعضی باعث كاهش جذب این نوع آهن
می‌شوند.
غذاهای مؤثر در افزایش جذب آهن غیرهِم
مواد غذایی حاوی ویتامین (C) عامل افزایش‌دهنده جذب آهن است. ویتامین (C) در میوه‌ها (به‌ویژه در مركبات و گوجه‌فرنگی) و سبزی‌ها (جعفری، شاهی، شنبلیله، تره، شِوید، گل‌كلم، فلفل دلمه‌ای و...) یافت می‌شود. سبزی‌های پخته‌شده حاوی ویتامین (C) كمتری است، برای مثال مصرف یك عدد پرتقال یا 100 گرم سبزی‌خوردن همراه با غذا جذب آهن را دو برابر خواهد كرد. گوشت قرمز، گوشت پرندگان، ماهی و سایر غذاهایی دریایی، نه‌تنها حاوی مقدار زیادی آهن از نوع هِم هستند، بلكه باعث افزایش جذب آهن غیرهِم از سایر غذاها نیز می‌شوند. ترشی‌هایی مثل سركه نیز در جذب این نوع
آهن مؤثرند.
غذاهای مؤثر در کاهش جذب آهن غیرهِم
غلات سبوس‌دار مانند سبوس گندم، ذرت، جو دو سر، برنج و حبوباتی مثل سویا، لوبیا، عدس و نخود باعث كاهش جذب آهن غیرهِم می‌شوند. البته باید به‌خاطر داشت كه ویتامین (C) می‌تواند این اثر را خنثی كند. بنابراین خوب است كه مقدار زیادی غلات در رژیم غذایی روزانه گنجانده
شود.
از طرفی چای و قهوه جذب آهن غیرهِم را كاهش می‌دهند، بنابراین خوب است بیماران تالاسمی به‌همراه وعده‌های غذایی یك فنجان چای پررنگ یا قهوه بنوشند. محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست نیز جذب آهن را كاهش می‌دهند. همچنین كلسیم موجود در این مواد غذایی برای پیشگیری از پوكی استخوان اهمیت دارد. بنابراین تا جایی كه ممكن است مصرف لبنیات را در رژیم غذایی خود بگنجانید بخصوص تركیباتی چون شیرقهوه، شیرچای، ساندویچ پنیر، ماكارونی پنیر، شیربرنج و آش ماست برای بیماران تالاسمی بسیار
مناسب است.
ارسال دیدگاه
