آمار ثبت احوال کشور نشان می دهد
تهران، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان رتبه‌های اول زادوولد
بر پایه آمار ثبت احوال کشور، نرخ ولادت در سه ماهه نخست سال جاری ۲۵۷ هزار و ۶۴۷ مورد در کشور ثبت شد و تهران، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان رتبه‌های اول فرزندآوری در کشور را به دست آوردند.
بر پایه آمار ثبت احوال کشور، نرخ ولادت در سه ماهه نخست سال جاری ۲۵۷ هزار و ۶۴۷ مورد در کشور ثبت شد که در همین مدت نیز تعداد فوتی‌های ثبت شده ۱۰۱ هزار و ۳۹۳ مورد بوده است. بر اساس آخرین گزارش‌ها، از مجموع ۲۵۷ هزار و ۶۴۷ ولادت ثبت شده در بهار سال جاری در کشور، ۹۱ هزار و ۳۸۹ ولادت برای فروردین‌ماه، ۸۲ هزار و ۳۶۲ ولادت برای اردیبهشت‌ماه و ۸۳ هزار و ۸۹۶ ولادت برای خردادماه به ثبت رسیده و از مجموع ولادت‌های ثبت شده در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۱ در کشور به ترتیب استان تهران با ۳۲ هزار و ۸۷۰ نفر، استان خراسان رضوی با ۲۵ هزار و ۱۱۰ نفر و استان سیستان و بلوچستان با ۲۱ هزار و ۲۲۶ نفر در رتبه‌های اول تا سوم بیشترین تعداد ولادت در بهار سال جاری در بین استان‌ها قرار گرفته‌اند. در مقابل استان‌های سمنان با هزار و ۶۵۳ نفر، ایلام با هزار و ۷۸۶ نفر و کهگیلویه و بویراحمد با ۲ هزار و ۴۵۵ تولد به ترتیب در کل ولادت‌های بهار سال جاری رتبه کمترین ولادت در کشور را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین از کل ۱۰۱ هزار و ۳۹۳ فوت ثبت شده در بهار سال جاری در کشور ۳۶ هزار و ۳۸ فوتی برای فروردین‌ماه، ۳۱ هزار و ۱۷۲ مورد فوتی برای اردیبهشت‌ماه و ۳۴ هزار و ۱۸۳ فوتی برای خردادماه به ثبت رسیده است. بر پایه مرگ‌ومیرهای ثبت شده در سازمان ثبت احوال کشور، از مجموع فوت‌های ثبت شده در فصل بهار سال جاری در کشور، استان تهران با ۱۵ هزار و ۵۱۲ فوت، استان خراسان رضوی با ۸ هزار و ۲۹۰ فوت و استان اصفهان با ۶ هزار و ۴۵۱ فوت به ترتیب بالاترین میزان فوت در کشور را به خود اختصاص داده‌اند. در بهار سال جاری همچنین در سه استان ایلام با ۶۶۷ فوت، استان کهگیلویه و بویراحمد با ۷۷۰ فوت و استان سمنان با ۸۷۳ فوت به ترتیب کمترین میزان فوتی در کشور به ثبت رسیده است. هرچند باید در تحلیل این آمار جمعیت هر استان و از سوی دیگر تعداد جمعیت سالمند هر استان را مدنظر قرار داد اما به بهانه ارائه این آمار نگاهی داریم به موضوع مهم فرزندآوری و افزایش جمعیت جوان در کشور که با روی کار آمدن دولت سیزدهم برای جلوگیری از حرکت کشور به سمت سالمندی، برنامه‌های مختلفی در این حوزه کلید خورد.
مفیدبودن طرح‌های تشویقی در افزایش جمعیت
دکتر سعید معدنی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در دنیای صنعتی جمعیت چندان رشدی ندارد می‌گوید: «بین محرومیت و فرزندآوری رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. در حقیقت بین تحصیلات به‌ویژه تحصیلات مادر و فرزندآوری نیز ما این رابطه را می‌بینیم. البته استثنا در علوم اجتماعی قاعده نیست. همان‌طور که در آمارها شاهد هستیم، استان‌هایی که محروم هستند، معمولاً خانواده‌ها فرزندان زیاد دارند اما خانواده‌های مرفه و تحصیلکرده، معمولاً فرزندان کمتری می‌آورند. در دنیای صنعتی، جمعیت رشد ندارد یا حتی رشدی منفی دارد، به جز آمریکا که جامعه‌ای مهاجرپذیر است و از مکزیک، آمریکای لاتین و آسیا مهاجر دارد، اما حالا در اروپا رشد جمعیت یا وجود ندارد یا منفی است. به عنوان نمونه در آلمان، فرانسه و ایتالیا، میزان باروری صفر بوده یا نزدیک به صفر است، به همین دلیل همواره سعی در پذیرش مهاجر دارند. در این میان، هند و افغانستان باروری بالایی دارند. ژاپن نیز از جمله کشورهایی است که پس از صنعتی شدن، شاهد باروری کمتری بوده و از این بابت نگران است. به گفته او، در سال ۱۳۵۳ در کشور ما ۷۰ درصد جمعیت، روستایی و ۳۰ درصد شهری بود، در نتیجه رشد جمعیت در آن زمان افزایشی بود و مسئولان را به تشویق مردم در خصوص کاهش جمعیت مجبور کرد، اما در حال حاضر آمار برعکس شده و ۷۱ درصد شهرنشین و ۲۹ درصد روستانشین هستند. البته حالا فرهنگ روستاییان هم به شهرنشین‌ها نزدیک شده و می‌توان گفت که آنها نیز برخوردار از فرهنگ شهری هستند، از این رو در روستاها نیز معضل کاهش فرزندآوری بیش از قبل دیده می‌شود. در همه جای دنیا، هرچه صنعتی شدن افزایش پیدا می‌کند، میزان فرزندآوری کاهش می‌یابد. به عنوان مثال می‌توان هند و افغانستان را نام برد. برای این کشورها، داشتن فرزند به‌ویژه فرزند پسر، یک امتیاز محسوب می‌شود. کشور هند، ۶۰ درصد روستایی دارد و دولت نمی‌تواند امکانات کافی را برای مردم فراهم و نیازهای آنها را برطرف کند، از این رو بیشتر جمعیت روستایی مانده و کارهایی یدی همچون کشاورزی دارند، در نتیجه این فرایند، فرزندآوری در کشورهایی اینچنینی آمار بالایی را به خود اختصاص می‌دهد. معدنی در ادامه با تأکید بر تحولات شهرنشینی در کشور توضیح می‌دهد: «با توجه به افزایش تحولاتی همچون تحصیلات مادران در چندین سال اخیر، جمعیت کاهش یافته، برای رفع این پدیده، نیاز است شاخص‌های استان‌هایی که فرزندآوری بالایی دارند، بیشتر مورد پژوهش قرار گیرد، هرچند با توجه به آخرین آمارها، طبیعتاً استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی، میزان روستانشین‌های بالایی دارند، پایتخت هم که مشخصاً ویژگی‌های جمعیتی خاص خود را دارد. نکته‌ای که بیشتر باید به آن توجه شود، این است که با توجه به ریتم میزان موالید در چند سال اخیر، پیش‌بینی شده با همین نرخ امروز در سال ۲۰۳۰ جمعیت به بالای ۱۳۰ میلیون نفر می‌رسد. جمعیت‌شناسان بر این باور هستند که در نهایت جامعه، مکانیسم خود را پیدا خواهد کرد. این استاد دانشگاه با بیان اینکه تشویق به افزایش جمعیت، همواره تأثیرات مثبت زیادی در جوامع دارد، می‌گوید: «طرح‌های تشویق به افزایش جمعیت مفید هستند، اما در برابر در این مقوله نباید ایجاد استرس در جامعه به وجود آورد. برای کاهش نگرانی‌ها می‌توان مثالی زد. در سال ۱۳۵۷، جمعیت کشور لهستان ۳۴ میلیون بوده و ما هم جمعیتی معادل ۳۵ میلیون نفر داشتیم، اما در حال حاضر نرخ جمعیت در کشور ما به ۸۵ میلیون رسیده است. این در حالی است که لهستان تنها ۳۸ میلیون جمعیت دارد، یعنی ۴ میلیون نفر به جمعیت آن اضافه شده است. به اعتقاد معدنی، به موازات مشوق‌های تشویقی در جهت فرزندآوری باید تعریف و نگاه سالمندی نیز تغییر کند. سالمندی امروز با دیروز بسیار متفاوت است، حالا پس از سنین ۶۰ سالگی هم افراد فعالیت‌های علمی و شغلی خود را ادامه می‌دهند، پس وقت آن رسیده که تعریف و نگاه سالمندی هم تغییر کند و با تشویق افزایش باروری، مدیریت جامعه سالمندی نیز تقویت شود. در جهان امروز اگرچه کشورهای صنعتی نگران باروری هستند اما باید برای جامعه‌ای ۱۳۰ میلیونی به لحاظ اقلیم و زیست محیطی نیز سیاست‌های درستی ایجاد شود تا با افزایش جمعیت، شاهد کمترین مشکلات باشیم.
مفیدبودن طرح‌های تشویقی در افزایش جمعیت
دکتر سعید معدنی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در دنیای صنعتی جمعیت چندان رشدی ندارد می‌گوید: «بین محرومیت و فرزندآوری رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. در حقیقت بین تحصیلات به‌ویژه تحصیلات مادر و فرزندآوری نیز ما این رابطه را می‌بینیم. البته استثنا در علوم اجتماعی قاعده نیست. همان‌طور که در آمارها شاهد هستیم، استان‌هایی که محروم هستند، معمولاً خانواده‌ها فرزندان زیاد دارند اما خانواده‌های مرفه و تحصیلکرده، معمولاً فرزندان کمتری می‌آورند. در دنیای صنعتی، جمعیت رشد ندارد یا حتی رشدی منفی دارد، به جز آمریکا که جامعه‌ای مهاجرپذیر است و از مکزیک، آمریکای لاتین و آسیا مهاجر دارد، اما حالا در اروپا رشد جمعیت یا وجود ندارد یا منفی است. به عنوان نمونه در آلمان، فرانسه و ایتالیا، میزان باروری صفر بوده یا نزدیک به صفر است، به همین دلیل همواره سعی در پذیرش مهاجر دارند. در این میان، هند و افغانستان باروری بالایی دارند. ژاپن نیز از جمله کشورهایی است که پس از صنعتی شدن، شاهد باروری کمتری بوده و از این بابت نگران است. به گفته او، در سال ۱۳۵۳ در کشور ما ۷۰ درصد جمعیت، روستایی و ۳۰ درصد شهری بود، در نتیجه رشد جمعیت در آن زمان افزایشی بود و مسئولان را به تشویق مردم در خصوص کاهش جمعیت مجبور کرد، اما در حال حاضر آمار برعکس شده و ۷۱ درصد شهرنشین و ۲۹ درصد روستانشین هستند. البته حالا فرهنگ روستاییان هم به شهرنشین‌ها نزدیک شده و می‌توان گفت که آنها نیز برخوردار از فرهنگ شهری هستند، از این رو در روستاها نیز معضل کاهش فرزندآوری بیش از قبل دیده می‌شود. در همه جای دنیا، هرچه صنعتی شدن افزایش پیدا می‌کند، میزان فرزندآوری کاهش می‌یابد. به عنوان مثال می‌توان هند و افغانستان را نام برد. برای این کشورها، داشتن فرزند به‌ویژه فرزند پسر، یک امتیاز محسوب می‌شود. کشور هند، ۶۰ درصد روستایی دارد و دولت نمی‌تواند امکانات کافی را برای مردم فراهم و نیازهای آنها را برطرف کند، از این رو بیشتر جمعیت روستایی مانده و کارهایی یدی همچون کشاورزی دارند، در نتیجه این فرایند، فرزندآوری در کشورهایی اینچنینی آمار بالایی را به خود اختصاص می‌دهد. معدنی در ادامه با تأکید بر تحولات شهرنشینی در کشور توضیح می‌دهد: «با توجه به افزایش تحولاتی همچون تحصیلات مادران در چندین سال اخیر، جمعیت کاهش یافته، برای رفع این پدیده، نیاز است شاخص‌های استان‌هایی که فرزندآوری بالایی دارند، بیشتر مورد پژوهش قرار گیرد، هرچند با توجه به آخرین آمارها، طبیعتاً استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی، میزان روستانشین‌های بالایی دارند، پایتخت هم که مشخصاً ویژگی‌های جمعیتی خاص خود را دارد. نکته‌ای که بیشتر باید به آن توجه شود، این است که با توجه به ریتم میزان موالید در چند سال اخیر، پیش‌بینی شده با همین نرخ امروز در سال ۲۰۳۰ جمعیت به بالای ۱۳۰ میلیون نفر می‌رسد. جمعیت‌شناسان بر این باور هستند که در نهایت جامعه، مکانیسم خود را پیدا خواهد کرد. این استاد دانشگاه با بیان اینکه تشویق به افزایش جمعیت، همواره تأثیرات مثبت زیادی در جوامع دارد، می‌گوید: «طرح‌های تشویق به افزایش جمعیت مفید هستند، اما در برابر در این مقوله نباید ایجاد استرس در جامعه به وجود آورد. برای کاهش نگرانی‌ها می‌توان مثالی زد. در سال ۱۳۵۷، جمعیت کشور لهستان ۳۴ میلیون بوده و ما هم جمعیتی معادل ۳۵ میلیون نفر داشتیم، اما در حال حاضر نرخ جمعیت در کشور ما به ۸۵ میلیون رسیده است. این در حالی است که لهستان تنها ۳۸ میلیون جمعیت دارد، یعنی ۴ میلیون نفر به جمعیت آن اضافه شده است. به اعتقاد معدنی، به موازات مشوق‌های تشویقی در جهت فرزندآوری باید تعریف و نگاه سالمندی نیز تغییر کند. سالمندی امروز با دیروز بسیار متفاوت است، حالا پس از سنین ۶۰ سالگی هم افراد فعالیت‌های علمی و شغلی خود را ادامه می‌دهند، پس وقت آن رسیده که تعریف و نگاه سالمندی هم تغییر کند و با تشویق افزایش باروری، مدیریت جامعه سالمندی نیز تقویت شود. در جهان امروز اگرچه کشورهای صنعتی نگران باروری هستند اما باید برای جامعه‌ای ۱۳۰ میلیونی به لحاظ اقلیم و زیست محیطی نیز سیاست‌های درستی ایجاد شود تا با افزایش جمعیت، شاهد کمترین مشکلات باشیم.
ارسال دیدگاه
