نگاهی به سیستم رفاهی و تأمین‌اجتماعی در قرقیزستان
رفاه نسبی در کشور کوچک بازمانده از شوروی
قرقیزستان با نام رسمی جمهوری قرقیزستان یک کشور کوهستانی در آسیای مرکزی است که به وسیله خشکی احاطه شده است. قرقیزستان از شمال با قزاقستان، از غرب با ازبکستان، از جنوب با تاجیکستان و از شرق با جمهوری خلق چین همسایه است. پایتخت و بزرگترین شهر قرقیزستان بیشکک است و از نظر قومی اکثریت جمعیت 6 میلیونی کشور را قرقیزها تشکیل می‌دهند و پس از آن اقلیت‌های قابل توجه ازبک‌ها و روس‌ها قرار دارند. تاریخ قرقیزستان فرهنگ‌ها و امپراتوری‌های مختلفی را به خود دیده است؛ هر‌چند قرقیزستان به دلیل مناطق بسیار کوهستانی از نظر جغرافیایی منزوی است، اما در تقاطع چندین تمدن بزرگ به عنوان بخشی از جاده ابریشم همراه با سایر مسیرهای تجاری قرار داشته است. در این شماره به زندگی و رفاه اجتماعی در این کشور بزرگ و نه‌چندان ثروتمند شوروی سابق می‌پردازیم.
حمیدرضا علی‌نیا روزنامه‌نگار
وضعیت اجتماعی و جمعیت
جمعیت قرقیزستان در اوت سال ۲۰۲۰ حدود ۶ میلیون و ۵۸۶ هزار و ۶۰۰ نفر برآورد شده است. از این تعداد ۳۴.۴ درصد زیر ۱۵ سال و۶.۲ درصد بالای ۶۵ سال هستند. از جمعیت قرقیزستان فقط حدود یک‌سوم در مناطق شهری زندگی می‌کنند و دو‌سوم دیگر در مناطق روستایی ساکن هستند. همچنین اسلام دین غالب مردم قرقیزستان است. در سال ۲۰۱۷ تخمین زده شد که حدود ۹۰ درصد جمعیت قرقیزستان مسلمان هستند.
اقتصاد
قرقیزستان سابقاً نهمین کشور فقیر اتحاد جماهیر شوروی محسوب می‌شد و امروز بعد از تاجیکستان دومین کشور فقیر آسیای مرکزی است. ۲۲.۴ درصد از جمعیت این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند. با وجود حمایت کشورهای غربی با وام‌های بسیار بزرگ، از جمله نهادهایی مانند صندوق بین‌المللی پول (IMF)، بانک جهانی و بانک توسعه آسیایی، قرقیزستان پس از استقلال با مشکلات اقتصادی بسیاری مواجه بوده است. مشکلات اقتصادی قرقیزستان در ابتدا نتیجه ورود به سیستم تجارت آزاد جهانی و از دست دادن بازارهای داخلی در دوره اقتصاد کمونیستی شوروی بود. در سال ۱۹۹۰، حدود ۹۸ درصد از صادرات قرقیزستان به سایر نقاط اتحاد جماهیر شوروی انجام می‌شد؛ بنابراین عملکرد اقتصادی کشور در اوایل دهه ۱۹۹۰ بدتر از سایر جمهوری‌های شوروی سابق به جز ارمنستان، آذربایجان و تاجیکستان جنگ زده بود؛ زیرا در قرقیزستان کارخانه‌ها و مزارع دولتی با از بین رفتن بازارهای سنتی خود در اتحاد جماهیر شوروی نابود شدند. در حالی که عملکرد اقتصادی در چند سال اخیر و به‌ویژه از سال ۱۹۹۸ به طور قابل توجهی بهبود یافته، مشکلات در تأمین درآمدهای مالی مناسب، ایجاد شبکه تأمین‌اجتماعی کارآمد و فقر همچنان از مشکلات اقتصادی قرقیزستان محسوب می‌شود.
صادرات اصلی فلزات و مواد معدنی غیرآهنی، کالاهای پشمی و سایر محصولات کشاورزی، انرژی الکتریکی و برخی کالاهای مهندسی است. واردات شامل نفت و گاز طبیعی، فلزات آهنی، مواد شیمیایی، اکثر ماشین‌آلات، محصولات چوبی و کاغذی، برخی مواد غذایی و برخی مصالح ساختمانی است.
کشاورزی و منابع
کشاورزی بخش مهمی از اقتصاد قرقیزستان است. در اوایل دهه ۱۹۹۰ بخش خصوصی کشاورزی بین یک‌سوم تا نیمی از محصولات را تأمین می‌کرد. در سال ۲۰۰۲ کشاورزی ۳۵.۶ درصد از تولید ناخالص داخلی و حدود نیمی از اشتغال را به خود اختصاص داد. زمین در قرقیزستان کوهستانی است و از این جهت برای دامداری مناسب است که بزرگترین فعالیت کشاورزی در قرقیزستان محسوب می‌شود، بنابراین پشم، گوشت و محصولات لبنی حاصل از آن کالاهای مهمی هستند. محصولات اصلی در کشاورزی شامل گندم، چغندر قند، سیب‌زمینی، پنبه، تنباکو، سبزیجات و میوه است. از آنجایی که قیمت مواد شیمیایی کشاورزی و نفت وارداتی بسیار بالا است، بسیاری از کشاورزها مانند نسل‌های قبل با دست و با اسب کارها را انجام می‌دهند؛ از این رو تکنولوژی کشاورزی در قرقیزستان پایین است.
قرقیزستان از نظر منابع معدنی غنی است. از طرفی منابع آبی فراوان و مناطق کوهستانی این کشور را قادر می‌سازد تا مقادیر زیادی انرژی برق آبی تولید و صادر کند اما از جهت دیگر قرقیزستان دارای ذخایر نفت و گاز طبیعی ناچیز است؛ به همین علت این کشور نیازمند واردات نفت و گاز است. در میان ذخایر معدنی آن، ذخایر قابل توجهی از زغال سنگ، طلا، اورانیوم، آنتیموان و سایر فلزات ارزشمند وجود دارد. در قرقیزستان دولت فعالانه مشارکت خارجی در استخراج و فرآوری طلا را تشویق می‌کند.
وضعیت تأمین‌اجتماعی در قرقیزستان
تأمین‌اجتماعی به عنوان یک حق اساسی برای همه شهروندان در قرقیزستان تلقی می‌شود که از بقایای ارائه تأمین‌اجتماعی در دوره اتحاد جماهیر شوروی است. اگر‌چه اکنون با گذار به اقتصاد بازار و تحولات اقتصادی در سه دهه گذشته امکان‌سنجی مدل قدیمی تضعیف شده اما سیستم تأمین‌اجتماعی در گذشته قدرتمندتر بود. دولت قرقیزستان بیش از هر بخش دیگری برای تأمین‌اجتماعی هزینه می‌کند. هر‌چند طیف وسیعی از برنامه‌ها از ارکان اصلی تأمین‌اجتماعی (کمک‌های اجتماعی، بیمه اجتماعی و سیاست‌های بازار کار)، همراه با سیستم مراقبت‌های بهداشتی خارج می‌شوند، برنامه‌های بیمه اجتماعی پوشش بسیار بیشتری نسبت به تأمین‌اجتماعی و سیاست‌های فعال بازار کار ارائه می‌دهند. سیستم تأمین‌اجتماعی قرقیزستان از زمان اتحاد جماهیر شوروی کوچک شده اما همچنان فراگیر است. در واقع شوک ناشی از فروپاشی شوروری سیستم تأمین‌اجتماعی قرقیزستان را در آن دوره ناتوان کرد. در سال ۱۹۹۰، تقریباً نیمی از جمعیت قرقیزستان از حقوق بازنشستگی یا کمک‌هزینه خانواده برخوردار بودند. در همان سال، مخارج تأمین‌اجتماعی ۲۹ درصد از کل تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور بود، سطحی از مخارج که فقط به دلیل بده‌بستان اقتصادی با اتحاد جماهیر شوروی پایدار گشته بود، هنگامی که این انتقالات در سال ۱۹۹۲ ناپدید شد، سیستم موجود تأمین‌اجتماعی نیز ناتوان شد. شوک دوم زمانی رخ داد که کشور برنامه آزادسازی اقتصادی سریع را آغاز کرد که اساساً ساختار اقتصاد را تغییر داد و منجر به افزایش فقر، نابرابری، بیکاری و تورم شد. تعطیلی شرکت‌های دولتی نه‌تنها باعث از بین رفتن تعداد زیادی از مشاغل شد، بلکه هزینه تأمین‌اجتماعی را از دوش دولت برداشت و بدین ترتیب تأمین‌اجتماعی یکی از منابع مهم مالی خود را از دست داد. با این حال، تأمین‌اجتماعی در قانون اساسی گنجانده شده و سیستم فعلی تأمین‌اجتماعی در قانون اساسی ۲۰۱۰، که پس از تغییر دولت در آن سال ابلاغ شد، تصریح شده است. در قرقیزستان بیمه اجتماعی هم از نظر پوشش و هم از نظر هزینه بر تأمین‌اجتماعی تسلط دارد؛ میراثی از نظام اقتصادی شوروی که به موجب آن اشتغال کامل مستلزم پوشش همگانی بیمه اجتماعی است.
حقوق بازنشستگی سالمندان
سیستم بازنشستگی موجود در زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از سال ۱۹۹۲ دستخوش اصلاحات اساسی شده؛ در نتیجه این کشور با چالش‌های ساختاری عمده برای پایداری خود مواجه و به طور فزاینده‌ای به حمایت از بودجه دولت متکی است. بزرگترین اصلاحات در این زمینه در سال ۱۹۹۷ انجام شد. در پاسخ به کسری‌های مکرر صندوق تأمین‌اجتماعی در سال ۱۹۹۶ دولت متعهد شد که سن بازنشستگی را برای مردان و زنان طی یک دوره ۹ ساله به میزان سه سال افزایش دهد.
منابع مالی سیستم بازنشستگی شامل ۱۰ درصد از درآمد ماهانه بیمه شده است. سهم پرداختی بیمه شده همچنین منابع مالی کمک‌هزینه‌های درمانی، زایمان، آسیب‌های ناشی از کار و بیکاری را تأمین می‌کند.
امروزه افراد شاغل، افراد خوداشتغال و اعضای تعاونی‌ها و مزارع دولتی و جمعی می‌توانند از حقوق سالمندی برخوردار باشند و برای پرسنل نظامی سیستم ویژه‌ای وجود دارد. همچنین ۱۵.۲۵ درصد از حقوق ماهانه سهم پرداختی کارفرما است که شامل سایر هزینه‌های درمانی نیز می‌شود و دولت نیز نقش تأمین‌کننده مجموع هزینه‌های تأمین‌اجتماعی و پرداختی‌های جبرانی و مستمری معلولان را به عهده دارد.
شرایط دریافت مستمری برای مردان سن ۶۳ سال با حداقل ۲۵ سال اشتغال تحت پوشش و برای زنان در سن ۵۸ سال با حداقل ۲۰ سال اشتغال تحت پوشش است. اشتغال تحت پوشش شامل دوره‌های تحصیل، مرخصی زایمان، مراقبت از افراد دارای معلولیت، بیکاری ثبت شده و سایر دوره‌های مرخصی مصوب ویژه است. ضوابط واجد شرایط برای دوره‌های کار تمام‌وقت زیرزمینی، کار تمام‌وقت در شرایط خطرناک، کار مرتبط با فاجعه چرنوبیل، برای مادران دارای پنج فرزند یا بیشتر یا حداقل یک فرزند معلول و برای افراد کوچک کاهش می‌یابد. شرایط مستمری زودتر از موعد برای مردان سن ۶۰ سال با حداقل ۴۰ سال اشتغال تحت پوشش و زنان با سن ۵۵ سال با حداقل ۳۵ سال اشتغال تحت پوشش است.
مکمل بازنشستگی سالمندی به افراد ۸۰ ساله یا بیشتر، جانبازان جنگ جهانی دوم، کارگران فاجعه چرنوبیل و برخی گروه‌های معلولان پرداخت می‌شود.
مستمری از‌کارافتادگی و بازماندگان
علاوه بر حقوق بازنشستگی سالمندی، صندوق اجتماعی برای کارگران مشارکت‌کننده در صورت از‌کارافتادگی، مزایایی ارائه می‌کند و در صورت فوت قبل از بازنشستگی، کمک‌هزینه بازماندگان را به خانواده کارگر پرداخت می‌کند. بازماندگان واجد شرایط شامل همسر، کودکان کمتر از ۱۶ سال، وابستگان غیرکارمند دارای معلولیت، از جمله خواهر، برادر، و نوه‌های کمتر از ۱۶ سال است.
مستمری از کارافتادگی از همان ساختار نظام بازنشستگی کهنسالی پیروی می‌کند و تا زمان توانبخشی حرفه‌ای یا مادام‌العمر قابل پرداخت است. سطح پرداخت مستمری از‌کارافتادگی به درجه ناتوانی بستگی دارد به این شکل که آسیب‌دیدگان در سه گروه شامل گروه اول ناتوانی کلی و مستلزم مراقبت مداوم، گروه دوم از‌کارافتادگی کلی با ۸۰ درصد از دست دادن تحرک و گروه سوم ناتوانی جزیی با کاهش ظرفیت کاری تقسیم می‌شوند.
همچنین نوعی مستمری با عنوان مستمری اجتماعی معلولیت نیز به افراد دارای معلولیتی که از دوران کودکی معلولیت‌شان شروع شده و کودکان دارای معلولیت کمتر از ۱۸ سال پرداخت می‌شود.
سلامت و زایمان
در بخش سلامت پیش از هر چیز باید به برنامه‌های پایه‌ای دولت قرقیزستان اشاره کرد. در برنامه‌هایی مانند «وعده‌های غذایی مدرسه» که در آن وزارت آموزش و پرورش در حال ادغام تأمین‌اجتماعی در برنامه‌های خود به عنوان ابزاری برای حمایت بیشتر از آموزش و پرورش است، دولت از سال ۲۰۱۲ بودجه‌ای به خدمات تغذیه در مدارس ابتدایی با هدف افزایش ثبت‌نام دانش‌آموزان کم‌درآمد و افزایش سلامت عمومی جامعه اختصاص داده است.
با این حال، خدمات پزشکی در قرقیزستان هم در بخش دولتی و هم خصوصی وجود دارد. خدمات مستقیماً از طریق مراکز بهداشتی دولتی یا سازمانی به بیماران ارائه می‌شود. ممکن است خدماتی شامل مراقبت‌های عمومی و تخصصی، بستری شدن در بیمارستان، خدمات آزمایشگاهی، مراقبت‌های دندانپزشکی، مراقبت‌های زایمان و حمل‌و‌نقل در مراکز بهداشتی هزینه‌هایی را دربرداشته باشد. دولت قرقیزستان برنامه‌هایی را برای کاستن بار مالی هزینه‌های بهداشتی از دوش بیماران را در چند سال اخیر اجرا کرده است.
در موارد زایمان نیز 100 درصد میانگین درآمد روزانه بیمه شده در سه ماه قبل از شروع مرخصی زایمان برای ۱۰ روز کاری اول پرداخت می‌شود. همچنین ۱۰ برابر نرخ پایه از روز یازدهم تا ۱۲۶ روز تقویمی قبل و بعد از تاریخ مورد انتظار زایمان (در صورت وجود عوارض در حین زایمان ممکن است تا ۱۴۰ روز افزایش یابد؛ ۱۸۰ روز برای چند قلوزایی) به فرد بیمه شده پرداخت می‌شود. فقط زنان شاغل ساکن در مناطق کوهستانی در تمام مدت مرخصی زایمان خود از مزایای صد‌درصد حقوق برخوردار می‌شوند. در غیر این صورت، زنان شاغل در مشاغل رسمی، فقط به مدت 10 روز واجد شرایط دریافت 100 درصد حقوق خود هستند و زنانی که (به طور رسمی) خود اشتغال هستند، در مؤسسات کشاورزی کار می‌کنند یا به عنوان بیکار ثبت‌نام کرده‌اند، در طول مدت مرخصی زایمان خود، مستحق دریافت مزایایی معادل 10 برابر نرخ مقرر هستند.
جمعیت قرقیزستان در اوت سال ۲۰۲۰ حدود ۶ میلیون و ۵۸۶ هزار و ۶۰۰ نفر برآورد شده است. از این تعداد ۳۴.۴ درصد زیر ۱۵ سال و۶.۲ درصد بالای ۶۵ سال هستند. از جمعیت قرقیزستان فقط حدود یک‌سوم در مناطق شهری زندگی می‌کنند و دو‌سوم دیگر در مناطق روستایی ساکن هستند. همچنین اسلام دین غالب مردم قرقیزستان است. در سال ۲۰۱۷ تخمین زده شد که حدود ۹۰ درصد جمعیت قرقیزستان مسلمان هستند.
اقتصاد
قرقیزستان سابقاً نهمین کشور فقیر اتحاد جماهیر شوروی محسوب می‌شد و امروز بعد از تاجیکستان دومین کشور فقیر آسیای مرکزی است. ۲۲.۴ درصد از جمعیت این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند. با وجود حمایت کشورهای غربی با وام‌های بسیار بزرگ، از جمله نهادهایی مانند صندوق بین‌المللی پول (IMF)، بانک جهانی و بانک توسعه آسیایی، قرقیزستان پس از استقلال با مشکلات اقتصادی بسیاری مواجه بوده است. مشکلات اقتصادی قرقیزستان در ابتدا نتیجه ورود به سیستم تجارت آزاد جهانی و از دست دادن بازارهای داخلی در دوره اقتصاد کمونیستی شوروی بود. در سال ۱۹۹۰، حدود ۹۸ درصد از صادرات قرقیزستان به سایر نقاط اتحاد جماهیر شوروی انجام می‌شد؛ بنابراین عملکرد اقتصادی کشور در اوایل دهه ۱۹۹۰ بدتر از سایر جمهوری‌های شوروی سابق به جز ارمنستان، آذربایجان و تاجیکستان جنگ زده بود؛ زیرا در قرقیزستان کارخانه‌ها و مزارع دولتی با از بین رفتن بازارهای سنتی خود در اتحاد جماهیر شوروی نابود شدند. در حالی که عملکرد اقتصادی در چند سال اخیر و به‌ویژه از سال ۱۹۹۸ به طور قابل توجهی بهبود یافته، مشکلات در تأمین درآمدهای مالی مناسب، ایجاد شبکه تأمین‌اجتماعی کارآمد و فقر همچنان از مشکلات اقتصادی قرقیزستان محسوب می‌شود.
صادرات اصلی فلزات و مواد معدنی غیرآهنی، کالاهای پشمی و سایر محصولات کشاورزی، انرژی الکتریکی و برخی کالاهای مهندسی است. واردات شامل نفت و گاز طبیعی، فلزات آهنی، مواد شیمیایی، اکثر ماشین‌آلات، محصولات چوبی و کاغذی، برخی مواد غذایی و برخی مصالح ساختمانی است.
کشاورزی و منابع
کشاورزی بخش مهمی از اقتصاد قرقیزستان است. در اوایل دهه ۱۹۹۰ بخش خصوصی کشاورزی بین یک‌سوم تا نیمی از محصولات را تأمین می‌کرد. در سال ۲۰۰۲ کشاورزی ۳۵.۶ درصد از تولید ناخالص داخلی و حدود نیمی از اشتغال را به خود اختصاص داد. زمین در قرقیزستان کوهستانی است و از این جهت برای دامداری مناسب است که بزرگترین فعالیت کشاورزی در قرقیزستان محسوب می‌شود، بنابراین پشم، گوشت و محصولات لبنی حاصل از آن کالاهای مهمی هستند. محصولات اصلی در کشاورزی شامل گندم، چغندر قند، سیب‌زمینی، پنبه، تنباکو، سبزیجات و میوه است. از آنجایی که قیمت مواد شیمیایی کشاورزی و نفت وارداتی بسیار بالا است، بسیاری از کشاورزها مانند نسل‌های قبل با دست و با اسب کارها را انجام می‌دهند؛ از این رو تکنولوژی کشاورزی در قرقیزستان پایین است.
قرقیزستان از نظر منابع معدنی غنی است. از طرفی منابع آبی فراوان و مناطق کوهستانی این کشور را قادر می‌سازد تا مقادیر زیادی انرژی برق آبی تولید و صادر کند اما از جهت دیگر قرقیزستان دارای ذخایر نفت و گاز طبیعی ناچیز است؛ به همین علت این کشور نیازمند واردات نفت و گاز است. در میان ذخایر معدنی آن، ذخایر قابل توجهی از زغال سنگ، طلا، اورانیوم، آنتیموان و سایر فلزات ارزشمند وجود دارد. در قرقیزستان دولت فعالانه مشارکت خارجی در استخراج و فرآوری طلا را تشویق می‌کند.
وضعیت تأمین‌اجتماعی در قرقیزستان
تأمین‌اجتماعی به عنوان یک حق اساسی برای همه شهروندان در قرقیزستان تلقی می‌شود که از بقایای ارائه تأمین‌اجتماعی در دوره اتحاد جماهیر شوروی است. اگر‌چه اکنون با گذار به اقتصاد بازار و تحولات اقتصادی در سه دهه گذشته امکان‌سنجی مدل قدیمی تضعیف شده اما سیستم تأمین‌اجتماعی در گذشته قدرتمندتر بود. دولت قرقیزستان بیش از هر بخش دیگری برای تأمین‌اجتماعی هزینه می‌کند. هر‌چند طیف وسیعی از برنامه‌ها از ارکان اصلی تأمین‌اجتماعی (کمک‌های اجتماعی، بیمه اجتماعی و سیاست‌های بازار کار)، همراه با سیستم مراقبت‌های بهداشتی خارج می‌شوند، برنامه‌های بیمه اجتماعی پوشش بسیار بیشتری نسبت به تأمین‌اجتماعی و سیاست‌های فعال بازار کار ارائه می‌دهند. سیستم تأمین‌اجتماعی قرقیزستان از زمان اتحاد جماهیر شوروی کوچک شده اما همچنان فراگیر است. در واقع شوک ناشی از فروپاشی شوروری سیستم تأمین‌اجتماعی قرقیزستان را در آن دوره ناتوان کرد. در سال ۱۹۹۰، تقریباً نیمی از جمعیت قرقیزستان از حقوق بازنشستگی یا کمک‌هزینه خانواده برخوردار بودند. در همان سال، مخارج تأمین‌اجتماعی ۲۹ درصد از کل تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور بود، سطحی از مخارج که فقط به دلیل بده‌بستان اقتصادی با اتحاد جماهیر شوروی پایدار گشته بود، هنگامی که این انتقالات در سال ۱۹۹۲ ناپدید شد، سیستم موجود تأمین‌اجتماعی نیز ناتوان شد. شوک دوم زمانی رخ داد که کشور برنامه آزادسازی اقتصادی سریع را آغاز کرد که اساساً ساختار اقتصاد را تغییر داد و منجر به افزایش فقر، نابرابری، بیکاری و تورم شد. تعطیلی شرکت‌های دولتی نه‌تنها باعث از بین رفتن تعداد زیادی از مشاغل شد، بلکه هزینه تأمین‌اجتماعی را از دوش دولت برداشت و بدین ترتیب تأمین‌اجتماعی یکی از منابع مهم مالی خود را از دست داد. با این حال، تأمین‌اجتماعی در قانون اساسی گنجانده شده و سیستم فعلی تأمین‌اجتماعی در قانون اساسی ۲۰۱۰، که پس از تغییر دولت در آن سال ابلاغ شد، تصریح شده است. در قرقیزستان بیمه اجتماعی هم از نظر پوشش و هم از نظر هزینه بر تأمین‌اجتماعی تسلط دارد؛ میراثی از نظام اقتصادی شوروی که به موجب آن اشتغال کامل مستلزم پوشش همگانی بیمه اجتماعی است.
حقوق بازنشستگی سالمندان
سیستم بازنشستگی موجود در زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از سال ۱۹۹۲ دستخوش اصلاحات اساسی شده؛ در نتیجه این کشور با چالش‌های ساختاری عمده برای پایداری خود مواجه و به طور فزاینده‌ای به حمایت از بودجه دولت متکی است. بزرگترین اصلاحات در این زمینه در سال ۱۹۹۷ انجام شد. در پاسخ به کسری‌های مکرر صندوق تأمین‌اجتماعی در سال ۱۹۹۶ دولت متعهد شد که سن بازنشستگی را برای مردان و زنان طی یک دوره ۹ ساله به میزان سه سال افزایش دهد.
منابع مالی سیستم بازنشستگی شامل ۱۰ درصد از درآمد ماهانه بیمه شده است. سهم پرداختی بیمه شده همچنین منابع مالی کمک‌هزینه‌های درمانی، زایمان، آسیب‌های ناشی از کار و بیکاری را تأمین می‌کند.
امروزه افراد شاغل، افراد خوداشتغال و اعضای تعاونی‌ها و مزارع دولتی و جمعی می‌توانند از حقوق سالمندی برخوردار باشند و برای پرسنل نظامی سیستم ویژه‌ای وجود دارد. همچنین ۱۵.۲۵ درصد از حقوق ماهانه سهم پرداختی کارفرما است که شامل سایر هزینه‌های درمانی نیز می‌شود و دولت نیز نقش تأمین‌کننده مجموع هزینه‌های تأمین‌اجتماعی و پرداختی‌های جبرانی و مستمری معلولان را به عهده دارد.
شرایط دریافت مستمری برای مردان سن ۶۳ سال با حداقل ۲۵ سال اشتغال تحت پوشش و برای زنان در سن ۵۸ سال با حداقل ۲۰ سال اشتغال تحت پوشش است. اشتغال تحت پوشش شامل دوره‌های تحصیل، مرخصی زایمان، مراقبت از افراد دارای معلولیت، بیکاری ثبت شده و سایر دوره‌های مرخصی مصوب ویژه است. ضوابط واجد شرایط برای دوره‌های کار تمام‌وقت زیرزمینی، کار تمام‌وقت در شرایط خطرناک، کار مرتبط با فاجعه چرنوبیل، برای مادران دارای پنج فرزند یا بیشتر یا حداقل یک فرزند معلول و برای افراد کوچک کاهش می‌یابد. شرایط مستمری زودتر از موعد برای مردان سن ۶۰ سال با حداقل ۴۰ سال اشتغال تحت پوشش و زنان با سن ۵۵ سال با حداقل ۳۵ سال اشتغال تحت پوشش است.
مکمل بازنشستگی سالمندی به افراد ۸۰ ساله یا بیشتر، جانبازان جنگ جهانی دوم، کارگران فاجعه چرنوبیل و برخی گروه‌های معلولان پرداخت می‌شود.
مستمری از‌کارافتادگی و بازماندگان
علاوه بر حقوق بازنشستگی سالمندی، صندوق اجتماعی برای کارگران مشارکت‌کننده در صورت از‌کارافتادگی، مزایایی ارائه می‌کند و در صورت فوت قبل از بازنشستگی، کمک‌هزینه بازماندگان را به خانواده کارگر پرداخت می‌کند. بازماندگان واجد شرایط شامل همسر، کودکان کمتر از ۱۶ سال، وابستگان غیرکارمند دارای معلولیت، از جمله خواهر، برادر، و نوه‌های کمتر از ۱۶ سال است.
مستمری از کارافتادگی از همان ساختار نظام بازنشستگی کهنسالی پیروی می‌کند و تا زمان توانبخشی حرفه‌ای یا مادام‌العمر قابل پرداخت است. سطح پرداخت مستمری از‌کارافتادگی به درجه ناتوانی بستگی دارد به این شکل که آسیب‌دیدگان در سه گروه شامل گروه اول ناتوانی کلی و مستلزم مراقبت مداوم، گروه دوم از‌کارافتادگی کلی با ۸۰ درصد از دست دادن تحرک و گروه سوم ناتوانی جزیی با کاهش ظرفیت کاری تقسیم می‌شوند.
همچنین نوعی مستمری با عنوان مستمری اجتماعی معلولیت نیز به افراد دارای معلولیتی که از دوران کودکی معلولیت‌شان شروع شده و کودکان دارای معلولیت کمتر از ۱۸ سال پرداخت می‌شود.
سلامت و زایمان
در بخش سلامت پیش از هر چیز باید به برنامه‌های پایه‌ای دولت قرقیزستان اشاره کرد. در برنامه‌هایی مانند «وعده‌های غذایی مدرسه» که در آن وزارت آموزش و پرورش در حال ادغام تأمین‌اجتماعی در برنامه‌های خود به عنوان ابزاری برای حمایت بیشتر از آموزش و پرورش است، دولت از سال ۲۰۱۲ بودجه‌ای به خدمات تغذیه در مدارس ابتدایی با هدف افزایش ثبت‌نام دانش‌آموزان کم‌درآمد و افزایش سلامت عمومی جامعه اختصاص داده است.
با این حال، خدمات پزشکی در قرقیزستان هم در بخش دولتی و هم خصوصی وجود دارد. خدمات مستقیماً از طریق مراکز بهداشتی دولتی یا سازمانی به بیماران ارائه می‌شود. ممکن است خدماتی شامل مراقبت‌های عمومی و تخصصی، بستری شدن در بیمارستان، خدمات آزمایشگاهی، مراقبت‌های دندانپزشکی، مراقبت‌های زایمان و حمل‌و‌نقل در مراکز بهداشتی هزینه‌هایی را دربرداشته باشد. دولت قرقیزستان برنامه‌هایی را برای کاستن بار مالی هزینه‌های بهداشتی از دوش بیماران را در چند سال اخیر اجرا کرده است.
در موارد زایمان نیز 100 درصد میانگین درآمد روزانه بیمه شده در سه ماه قبل از شروع مرخصی زایمان برای ۱۰ روز کاری اول پرداخت می‌شود. همچنین ۱۰ برابر نرخ پایه از روز یازدهم تا ۱۲۶ روز تقویمی قبل و بعد از تاریخ مورد انتظار زایمان (در صورت وجود عوارض در حین زایمان ممکن است تا ۱۴۰ روز افزایش یابد؛ ۱۸۰ روز برای چند قلوزایی) به فرد بیمه شده پرداخت می‌شود. فقط زنان شاغل ساکن در مناطق کوهستانی در تمام مدت مرخصی زایمان خود از مزایای صد‌درصد حقوق برخوردار می‌شوند. در غیر این صورت، زنان شاغل در مشاغل رسمی، فقط به مدت 10 روز واجد شرایط دریافت 100 درصد حقوق خود هستند و زنانی که (به طور رسمی) خود اشتغال هستند، در مؤسسات کشاورزی کار می‌کنند یا به عنوان بیکار ثبت‌نام کرده‌اند، در طول مدت مرخصی زایمان خود، مستحق دریافت مزایایی معادل 10 برابر نرخ مقرر هستند.
ارسال دیدگاه
