مروری بر روش‌های حفظ ضریب پشتیبانی در سازمان تأمین‌اجتماعی
حفظ ضريب پشتيبانی؛ راهکار توسعه فراگير بيمه
از زمان تصویب قانون تأمین‌اجتماعی تاکنون، سهم دولت در پرداخت حق بیمه سه درصد ثابت مانده است. از سوی دیگر، تغییرات جمعیتی به زودی باعث کاهش تعداد بیمه‌پردازان و افزایش تعداد بازنشستگان و مستمری‌بگیران خواهد شد و به تبع این وضعیت، ضریب پشتیبانی صندوق‌ها کاهش خواهد یافت. در این میان، برخی صندوق‌ها به دلیل چالش‌های داخلی و با حمایت مالی مستقیم دولت برای پرداخت مستمری‌های ماهانه خود برنامه‌ریزی می‌کنند، اما سازمان تأمین‌اجتماعی همچنان - با تلاش زیاد تیم مدیریتی و همکاران سازمانی- از حیث منابع، پایداری بهتری دارد؛ بنابراین باید محاسبات بیمه‌ای برای ایجاد تعادل بین منابع و مصارف انجام شود. به همین دلیل در این شماره آتیه‌نو به موضوع ضریب پشتیبانی سازمان تأمین‌اجتماعی از گذشته تاکنون و راهکارهایی برای حفظ منابع و مصارف این سازمان می‌پردازیم.
مهناز بیرانوند روزنامه‌نگار
محمدعلی جنانی مدیرکل اسبق امور مستمری‌های سازمان در گفت‌و‌گو با آتیه‌نو در ارتباط با وضعیت ضریب پشتیبانی در سازمان تأمین‌اجتماعی می‌گوید: «وقتی صحبت از کاهش ضریب پشتیبانی صندوق‌ها می‌شود، سازمان تأمین‌اجتماعی نیز مانند هر نهاد بیمه‌گر دیگر از این احتمال مستثنی نیست. ضریب پشتیبانی سازمان تأمین‌اجتماعی از ۶.۸۲ در سال ۱۳۸۸ به ۴.۴۱ در سال ۹۹ کاهش پیدا کرده و در حال حاضر ضریب پشتیبانی سازمان همچنان در حدود پنج است که به دلیل کوتاهی در جذب بیمه‌شدگان جدید و بهبود شرایط اقتصادی در دهه‌های ۸۰ و ۹۰، ضرب پشتیبانی روند کاهشی داشته است.»
ضریب پشتیبانی؛ شاخصی برای سنجش وضعیت صندوق بیمه‌ای
مدیرکل اسبق امور مستمری‌های سازمان تأمین‌اجتماعی گفت: «برای سنجش وضعیت هر صندوق بیمه‌ای که یکی از تعهدات آن برقراری مستمری‌های بازنشستگی است، شاخص ضریب پشتیبانی وجود دارد که نسبت تعداد بیمه‌شدگان به تعداد مستمری‌بگیران و بازنشستگان را شامل می‌شود.» محمدعلی جنانی افزود: «به هر میزان ضریب پشتیبانی بالاتر باشد نشانگر این است که این صندوق بیمه‌ای از منابع و ورودی‌های بیشتری برخوردار است و در واقع از لحاظ خروجی‌ها در وضعیت و شرایط بهتری به سر می‌برد.» وی گفت: «معمولاً ضریب پشتیبانی در خصوص صندوق‌های بیمه‌ای که تازه تشکیل شده و اصطلاحاً در صندوق‌های جوان، عدد بالایی را نشان می‌دهد؛ به این علت که صندوق تازه تأسیس ابتدا جذب بیمه‌شدگان را در دستور کار دارد. این در واقع ماهیت هر صندوق بیمه‌ای است و زمانی که تعداد بیمه‌شدگان صندوق زیاد شد و تا پیش از زمان آغاز سیر بازنشستگی که عدد به حداکثر حالت ممکن می‌رسد، در این شرایط صندوق با وضعیتی متفاوتی روبه‌رو خواهد شد.»
ضریب پشتیبانی در دهه 60 حدود 12 بود
این کارشناس بیمه‌های اجتماعی افزود: «سازمان تأمین‌اجتماعی در دهه 60 به عنوان یک صندوق جوان با روند تصاعدی ضریب پشتیبانی مواجه بود؛ به گونه‌ای که ضریب پشتیبانی در سال‌های 68 و 69 در حدود 12 بود. در چنین شرایطی صندوق با ورودی‌های بالا مواجه است.» وی ادامه داد: «در وضعیتی که صندوق‌های بیمه‌ای جوان هستند- به شرط مدیریت درست منابع و مصارف و هدایت مازاد نقدینگی به سمت سرمایه‌گذاری‌های توجیه‌پذیر و اقتصادی- سازمان‌های بیمه‌گر مانا و پایا خواهند بود. در غیر این صورت و با اقداماتی مانند افزایش تعهدات صندوق و ایجاد تعهدات غیربیمه‌ای و حمایتی، طبیعتاً در زمان پیری صندوق مسأله کاهش ضریب پشتیبانی که از خصوصیات قهری صندوق‌ها است، اتفاق افتاده و منابع بیمه‌ای جدید تعریف نشده و افزایش مستمری‌ها روی خواهد داد.»
ضریب پشتیبانی کنونی حدود 5 است
جنانی گفت: «ضریب پشتیبانی سازمان تأمین‌اجتماعی در حال حاضر حدود پنج است و باید در این راستا اقداماتی انجام داد. باید برای تأمین و ایفای تعهدات، سیاست‌هایی برای جلوگیری از کاهش این ضریب در دستور کار باشد؛ چرا‌که در این زمینه هر اقدامی برای افزایش منابع و کاهش مخارج در قالب مستمری‌ها و دیگر هزینهها می‌تواند گامی مؤثر در جهت پایداری صندوق تلقی شود.» وی افزود: «حال پرسش این است که آیا کوچک شدن مخرج کسر مرتبط با ضریب پشتیبانی به این معنا است که مستمری‌بگیران از مزایا و حقوق واقعی خود محروم شوند؟ که البته در بحث سخت و زیان‌آور شاهد تساوی غیرمنطقی در حوزه پرداخت مستمری‌ها هستیم و این ناشی از عدم وجود سقف سنی در بخش سخت و زیان‌آور است.» این کارشناس بیمه‌های اجتماعی گفت: «به عبارتی، محاسبات مشاغل سخت و زیان‌آور و بازنشستگی‌های پیش‌از‌موعد آسیبی است که در حیطه منابع و مصارف در سازمان تأمین‌اجتماعی وارد شده و باید با اقداماتی نظیر شرط سنی و رفع سخت و زیان‌آوری محیط کار از طرف کارفرما از این موارد جلوگیری کرد. اگر کارفرما ظرف مدت دو سال محیط کار را از شرایط سخت و زیان‌آور مطابق قانون عاری نکند، باید بر اساس همان قانون با وی رفتار و هزینه‌های سخت و زیان‌آور باید از دوش تأمین‌اجتماعی برداشته شود.» وی افزود: «باید از طریق ساماندهی نظام مستمری‌ها و بازنگری در قوانین حوزه مستمری‌ها و انجام اصلاحات پارامتریک، مبلغ مستمری‌ها را بر اساس شرایط متوسط عمر و شاخص امید به زندگی تعریف مجدد کرد و اگر این اقدامات انجام نشد باید انتظار کاهش ضریب پشتیبانی نیز داشت.»
لزوم افزایش منابع و توسعه فراگیر بیمه‌شدگان
وی افزود: «افزایش منابع جدید و توسعه فراگیر بیمه‌شدگان باید در دستور کار باشد. بسیاری از مشاغلی که شرایط حق بیمه آنها در هاله‌ای از ابهام است؛ مانند مشاغلی با چارچوب فعالیت‌های اینترنتی را باید تحت پوشش قرار داد و مشمول پرداخت حق بیمه کرد. همچنین باید مجوزهای این دسته از مشاغل مبتنی بر پرداخت حق بیمه تأمین‌اجتماعی تعریف مجدد داشته باشند.» جنانی ادامه داد: «همچنین مشاغل جدید دیگر در قالب مشاغل پزشکی، نظام مهندسی، کانون‌ها و دیگر فعالیت‌ها که در حوزه الکترونیک و بر بستر مجازی فعال هستند نیز باید در قالب بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی در طرح‌های جدید تعریف شوند. بر اساس بازاریابی‌های تازه، شرایط جدیدی را باید در عرصه گسترش بیمه‌شدگان و منابع تازه تأمین‌اجتماعی ایجاد کرد.» وی خاطرنشان کرد: «با بهره‌گیری از راهکارهای مختلف نباید اجازه کاهش ضریب پشتیبانی را داد. صندوق‌هایی که در کشور فعالیت دارند نیز باید در راستای حفظ ضریب پشتیبانی گام‌های مهمی بردارند. در این راستا اگر صندوق‌ها به سمت سرمایه‌گذاری‌های پایدار حرکت کنند در دوران پیری صندوق می‌توانند جوابگوی تعهدات جاری خود در برابر بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران باشند، در غیر این صورت در دوره سالخوردگی صندوق‌های بیمه‌گر دچار مشکلات نقدینگی و عدم توانایی در تأمین منابع خواهند شد.»
ضریب پشتیبانی؛ شاخصی برای سنجش وضعیت صندوق بیمه‌ای
مدیرکل اسبق امور مستمری‌های سازمان تأمین‌اجتماعی گفت: «برای سنجش وضعیت هر صندوق بیمه‌ای که یکی از تعهدات آن برقراری مستمری‌های بازنشستگی است، شاخص ضریب پشتیبانی وجود دارد که نسبت تعداد بیمه‌شدگان به تعداد مستمری‌بگیران و بازنشستگان را شامل می‌شود.» محمدعلی جنانی افزود: «به هر میزان ضریب پشتیبانی بالاتر باشد نشانگر این است که این صندوق بیمه‌ای از منابع و ورودی‌های بیشتری برخوردار است و در واقع از لحاظ خروجی‌ها در وضعیت و شرایط بهتری به سر می‌برد.» وی گفت: «معمولاً ضریب پشتیبانی در خصوص صندوق‌های بیمه‌ای که تازه تشکیل شده و اصطلاحاً در صندوق‌های جوان، عدد بالایی را نشان می‌دهد؛ به این علت که صندوق تازه تأسیس ابتدا جذب بیمه‌شدگان را در دستور کار دارد. این در واقع ماهیت هر صندوق بیمه‌ای است و زمانی که تعداد بیمه‌شدگان صندوق زیاد شد و تا پیش از زمان آغاز سیر بازنشستگی که عدد به حداکثر حالت ممکن می‌رسد، در این شرایط صندوق با وضعیتی متفاوتی روبه‌رو خواهد شد.»
ضریب پشتیبانی در دهه 60 حدود 12 بود
این کارشناس بیمه‌های اجتماعی افزود: «سازمان تأمین‌اجتماعی در دهه 60 به عنوان یک صندوق جوان با روند تصاعدی ضریب پشتیبانی مواجه بود؛ به گونه‌ای که ضریب پشتیبانی در سال‌های 68 و 69 در حدود 12 بود. در چنین شرایطی صندوق با ورودی‌های بالا مواجه است.» وی ادامه داد: «در وضعیتی که صندوق‌های بیمه‌ای جوان هستند- به شرط مدیریت درست منابع و مصارف و هدایت مازاد نقدینگی به سمت سرمایه‌گذاری‌های توجیه‌پذیر و اقتصادی- سازمان‌های بیمه‌گر مانا و پایا خواهند بود. در غیر این صورت و با اقداماتی مانند افزایش تعهدات صندوق و ایجاد تعهدات غیربیمه‌ای و حمایتی، طبیعتاً در زمان پیری صندوق مسأله کاهش ضریب پشتیبانی که از خصوصیات قهری صندوق‌ها است، اتفاق افتاده و منابع بیمه‌ای جدید تعریف نشده و افزایش مستمری‌ها روی خواهد داد.»
ضریب پشتیبانی کنونی حدود 5 است
جنانی گفت: «ضریب پشتیبانی سازمان تأمین‌اجتماعی در حال حاضر حدود پنج است و باید در این راستا اقداماتی انجام داد. باید برای تأمین و ایفای تعهدات، سیاست‌هایی برای جلوگیری از کاهش این ضریب در دستور کار باشد؛ چرا‌که در این زمینه هر اقدامی برای افزایش منابع و کاهش مخارج در قالب مستمری‌ها و دیگر هزینهها می‌تواند گامی مؤثر در جهت پایداری صندوق تلقی شود.» وی افزود: «حال پرسش این است که آیا کوچک شدن مخرج کسر مرتبط با ضریب پشتیبانی به این معنا است که مستمری‌بگیران از مزایا و حقوق واقعی خود محروم شوند؟ که البته در بحث سخت و زیان‌آور شاهد تساوی غیرمنطقی در حوزه پرداخت مستمری‌ها هستیم و این ناشی از عدم وجود سقف سنی در بخش سخت و زیان‌آور است.» این کارشناس بیمه‌های اجتماعی گفت: «به عبارتی، محاسبات مشاغل سخت و زیان‌آور و بازنشستگی‌های پیش‌از‌موعد آسیبی است که در حیطه منابع و مصارف در سازمان تأمین‌اجتماعی وارد شده و باید با اقداماتی نظیر شرط سنی و رفع سخت و زیان‌آوری محیط کار از طرف کارفرما از این موارد جلوگیری کرد. اگر کارفرما ظرف مدت دو سال محیط کار را از شرایط سخت و زیان‌آور مطابق قانون عاری نکند، باید بر اساس همان قانون با وی رفتار و هزینه‌های سخت و زیان‌آور باید از دوش تأمین‌اجتماعی برداشته شود.» وی افزود: «باید از طریق ساماندهی نظام مستمری‌ها و بازنگری در قوانین حوزه مستمری‌ها و انجام اصلاحات پارامتریک، مبلغ مستمری‌ها را بر اساس شرایط متوسط عمر و شاخص امید به زندگی تعریف مجدد کرد و اگر این اقدامات انجام نشد باید انتظار کاهش ضریب پشتیبانی نیز داشت.»
لزوم افزایش منابع و توسعه فراگیر بیمه‌شدگان
وی افزود: «افزایش منابع جدید و توسعه فراگیر بیمه‌شدگان باید در دستور کار باشد. بسیاری از مشاغلی که شرایط حق بیمه آنها در هاله‌ای از ابهام است؛ مانند مشاغلی با چارچوب فعالیت‌های اینترنتی را باید تحت پوشش قرار داد و مشمول پرداخت حق بیمه کرد. همچنین باید مجوزهای این دسته از مشاغل مبتنی بر پرداخت حق بیمه تأمین‌اجتماعی تعریف مجدد داشته باشند.» جنانی ادامه داد: «همچنین مشاغل جدید دیگر در قالب مشاغل پزشکی، نظام مهندسی، کانون‌ها و دیگر فعالیت‌ها که در حوزه الکترونیک و بر بستر مجازی فعال هستند نیز باید در قالب بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی در طرح‌های جدید تعریف شوند. بر اساس بازاریابی‌های تازه، شرایط جدیدی را باید در عرصه گسترش بیمه‌شدگان و منابع تازه تأمین‌اجتماعی ایجاد کرد.» وی خاطرنشان کرد: «با بهره‌گیری از راهکارهای مختلف نباید اجازه کاهش ضریب پشتیبانی را داد. صندوق‌هایی که در کشور فعالیت دارند نیز باید در راستای حفظ ضریب پشتیبانی گام‌های مهمی بردارند. در این راستا اگر صندوق‌ها به سمت سرمایه‌گذاری‌های پایدار حرکت کنند در دوران پیری صندوق می‌توانند جوابگوی تعهدات جاری خود در برابر بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران باشند، در غیر این صورت در دوره سالخوردگی صندوق‌های بیمه‌گر دچار مشکلات نقدینگی و عدم توانایی در تأمین منابع خواهند شد.»
ارسال دیدگاه
