طرح استقرار نسخه الکترونیک در سازمان تأمین‌اجتماعی رویه ای نوین در نظام سلامت کشور به شمار می‌رود؛ طرحی که ابتدا در مراکز ملکی سازمان تأمین‌اجتماعی کلید خورد و تا پایان سال 95 در تمامی این مراکز به اجرا درآمد، سپس در مراکز غیرملکی نیز گسترش یافت و اینک با به‌‌روزرسانی سامانه نسخه الکترونیک به آدرس (ep. tamin. ir) در مرحله‌ای قرار گرفته که علاوه بر پزشکان طرف قرارداد، آن دسته از پزشکان غیرطرف قرارداد نیز در صورت تمایل با ثبت‌نام در این سامانه و در قالب نسخه‌های الکترونیک بتوانند با سازمان تأمین‌اجتماعی همکاری کنند و به خیل استفاده‌کنندگان از نسخه‌های الکترونیک بپیوندند. 

به طور حتم، بهره‌مندی از فناوری اطلاعات و طراحی شیوه‌های نوین مبتنی بر آن، با هدف ارائه نوین خدمات تأمین‌اجتماعی در دنیای پرشتاب کنونی می‌تواند نتایج پرباری را در راستای افزایش رضایتمندی بیمه‌شدگان و نیز صرفه‌جویی در مصارف سازمان به همراه داشته باشد. 

اهمیت نسخه الکترونیک، علاوه بر سایر مزایای این طرح، اکنون در شرایط شیوع کرونا بیشتر نمایان شده است. این طرح ویزیت بیماران را تسهیل کرده و از تجمع بیماران در صف‌های انتظار جلوگیری می‌کند. از سوی دیگر، این طرح دریافت فیزیکی نسخه‌ها و دست به دست شدن آن از پزشک به بیمار و داروخانه‌ را حذف کرده و زنجیره شیوع کرونا را قطع می‌کند. 

با الکترونیکی شدن نسخ، تمام بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران سازمان تأمین‌اجتماعی می‌توانند بدون در دست داشتن دفترچه‌ و تنها با ارائه کارت ملی خود از خدمات درمانی بهره‌مند شده و با ارائه کد ملی در داروخانه‌ها داروی خود را دریافت کنند. 

 

نظر پزشکان طرف قرارداد 

استفاده از نسخه‌های الکترونیک از سوی بسیاری از پزشکان با استقبال مواجه شده است؛ اما برخی از پزشکان که آشنایی چندانی با این سامانه ندارند، استفاده از آن را با مشکلاتی مواجه می‌دانند. 

دکتر حمیدرضا سیفی، متخصص داخلی از جمله پزشکانی است که ایجاد نسخه‌های الکترونیک را اقدامی مناسب و مفید ارزیابی می‌کند. او معتقد است در قالب این سامانه سوابق پزشکی بیماران از جمله تصاویر تشخیصی، آزمایش و داروهای مصرفی بیماران در دسترس پزشک قرار دارد و در نتیجه می‌تواند ارائه خدمات درمانی را تسهیل کند.  او همچنین معتقد است:« با حذف دفترچه درمان و حذف تبادل کاغذ، صرفه‌جویی بسیار زیادی در وقت پزشکان و بیماران به وجود می‌آید.» 

دکتر سیفی می‌افزاید: «پیش از مراجعه بیماران به پزشکان گوناگون هربار اقدامات تشخیصی و آزمایشی برای بیماران تکرار می‌شد؛ اما اکنون با دسترسی به سوابق درمانی، نیازی به انجام مجدد اقدامات تشخیصی نیست.» 

دکتر عبدالقادر کهزادی، یکی دیگر از پزشکان متخصص داخلی هرچند خدمات الکترونیک را به عنوان یک پدیده جهانی بسیار ضروری بیان می‌کند، اما در عمل بهره‌مندی از سامانه نسخه الکترونیک را با دشواری‌هایی مواجه می‌داند. او می‌گوید: «از نظر نرم‌افزار و نیز سخت‌افزار با این سامانه دچار مشکل هستیم. اخیرا به پزشکان تأمین‌اجتماعی اعلام شده که از نسخه‌های الکترونیک استفاده کنند؛ اما زیرساخت‌های آن فراهم نیست و در جریان کار با مشکلاتی مواجه هستیم. این موضوعی است که پیراپزشکان نیز با آن مواجه هستند. همچنین برخی داروخانه‌ها با نسخه الکترونیک چالش دارند.»

این متخصص در ادامه با اشاره به ضرورت ارائه آموزش برای پزشکان و پیراپزشکان برای کاربری این سامانه، ادامه می‌دهد: «ضروری است این سامانه به صورت گروهی آموزش داده شود. مدتی است که می‌خواهم این سامانه را دانلود کنم اما تاکنون موفق نشده‌ام. حتی نسخه آموزشی نیز کمکی نکرده است. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد نوشتن نسخه الکترونیک بسیار وقت‌گیر بوده و حدود 10 دقیقه طول می‌کشد.»

دکتر محمدعلی بهرام، پزشک عمومی هرچند تاکنون استفاده از این نسخه را آغاز نکرده؛ اما چشم‌انداز نسخه الکترونیک را موفقیت‌آمیز توصیف کرده و می‌گوید: دنیا به سمت خدمات الکترونیک درحرکت است و در کشور ما بهره‌مندی از این خدمات اجتناب‌ناپذیر است و به طور حتم نسخه الکترونیک می‌تواند انقلابی در ارائه خدمات درمانی ایجاد کند. 

 

پاسخ به پرسش‌های پزشکان

بحث مشکلات سامانه نسخه الکترونیک را با دکتر شهرام غفاری، مدیرکل درمان غیرمستقیم سازمان تأمین‌اجتماعی نیز در میان گذاشتیم. او در خصوص مشکلات سامانه از جمله دانلود دشوار آن می‌گوید: «این سامانه حدود دو سال است که استفاده می‌شود و خود به عنوان پزشک از سامانه استفاده کرده و بدون معرفی خود نسخه را برای تحویل دارو به داروخانه ارسال کرده‌ام؛ در سامانه نسخه الکترونیک اکنون روزانه 80- 70 هزار نسخه ثبت می‌شود که یک‌سوم تا یک‌چهارم نسخه‌های مطب‌ها را شامل می‌شود.»

او می‌افزاید: «اما این ایراد نیز درست و بجاست و مشکلات آن به زیرساخت‌های اینترنت کشور بازمی‌گردد. در مواردی که اینترنت کند است، آپلود نیز با کندی مواجه می‌شود. این مسأله هنگام ترافیک اینترنت به دلیل محدودیت پهنای باند بیشتر نمایان می‌شد؛ اما خوشبختانه این مشکل رفع شده و پهنای باند حدود سه برابر افزایش یافته است. همچنین در نظر است فضای ذخیره‌ای و سرورها نیز چهار-‌‌‌پنج برابر افزایش یابد. درحال حاضر سرورها خریداری شده و ظرف یکی دو هفته آینده نصب و راه‌اندازی می‌شود. به طور حتم با رفع این مشکلات، سرعت سامانه نسخه الکترونیک نیز افزایش می‌یابد.»

غفاری همچنین خبر از رونمایی از نسخه (ورژن) جدید سامانه نسخه الکترونیک می‌دهد و می‌گوید: «این سامانه به دلیل اینکه نخستین تجربه کشوری بود و توسط همکاران سازمان تهیه شده است، از طریق بازخوردهایی که از پزشکان دریافت می‌شود، همواره درحال رفع مشکلات و توسعه نرم‌افزار قرار دارد. از این‌ رو نسخه جدید این سامانه روز چهارشنبه شانزدهم مهر رونمایی شده است که کاربرد آسان‌تری دارد.» وی ادامه می‌دهد: «همچنین برخی از مشکلات فنی این سامانه به نبود کدهای استاندارد نظام سلامت مربوط است. در سامانه نسخه الکترونیک از کدهای استاندارد استفاده می‌شود؛ برای مثال وقتی پزشک دستور عکس می‌دهد، این دستور دارای یک کد است؛ برخی از کدها استانداردسازی شده اما برخی از خدمات مانند تصویربرداری، یا داروهای ترکیبی فاقد کد استاندارد است. البته این نبود کدهای استاندارد به‌ویژه برای داروهای ترکیبی در برخی از کشورها نیز وجود دارد. از این ‌رو پزشکان ممکن است برخی نقیصه‌ها را در اینگونه خدمات مشاهده کنند؛ اما سامانه به گونه‌‌ای طراحی شده است که به محض به‌روزرسانی شدن کدها، قابلیت انطباق دارد.» مدیرکل درمان غیرمستقیم سازمان تأمین‌اجتماعی همچنین درخصوص ضرورت برخورداری از آموزش برای استفاده از سامانه نسخه الکترونیک، تصریح می‌کند: «برای این منظور بروشورها و انیمیشن‌های آموزشی برای آگاهی پزشکان طراحی شده است. همچنین سی‌دی‌های آموزشی تهیه شده که توسط دفاتر اسناد مدیریت‌های استان در اختیار پزشکان قرار می‌گیرد و به این دفاتر اعلام کرده‌ایم که با پزشکان تماس بگیرند و در صورت نیاز آموزش حضوری داشته باشند.» غفاری با بیان اینکه دنیا به سمت مکانیزه کردن خدمات رفته‌، تأکید می‌کند: «بسیاری از خدماتی که اکنون در دنیا ارائه می‌شود بر پایه اینترنت یا «وب» قرار دارد؛ در نظام سلامت نیز یکی از اقداماتی که دنیا به سمت آن رفته است، الکترونیک شدن نسخه‌هاست.» وی اظهار می‌کند: «از سوی دیگر نسخه الکترونیک، بستر ایجاد پرونده سلامت الکترونیک به شمار می‌رود؛ زیرا صدور نسخه توسط پزشک، نقطه آغاز ثبت اطلاعات توسط پزشک است. با الکترونیک شدن نسخه‌ها، اطلاعات مورد نیاز در پرونده بیمار در دسترس قرار می‌گیرد.» مدیرکل درمان غیرمستقیم سازمان تأمین‌اجتماعی با اشاره به ایجاد پرونده الکترونیک از منظر قانون ادامه می‌دهد: «در برنامه پنجم و ششم توسعه ‌ایجاد این پرونده از تکالیف وزارت بهداشت است و در این خصوص اقداماتی نیز در حوزه نظام سلامت انجام شده است. همچنین در برنامه بودجه سال 99 نیز بحث پرونده الکترونیک و تولید الکترونیک نسخه‌ها مطرح شده است.»