ایران و ابرروندهای جهانی علم
در عصر تحولات پرشتاب علمی و فناورانه، چشم‌انداز قدرت ملی کشورها بیش از گذشته به میزان سرمایه‌گذاری و حضور مؤثر در حوزه‌های دانش‌بنیان وابسته شده است. دیگر نمی‌توان علم را صرفاً ابزاری برای توسعه اقتصادی دانست بلکه علم؛ به‌ویژه در حوزه‌های پیشرفته، به شاخصی تعیین‌کننده در تراز قدرت بین‌المللی کشورها بدل شده است. در میان شاخه‌های نوظهور علمی، دو حوزه «هوش مصنوعی» و «فناوری‌های کوانتومی» به عنوان کانون‌های تحول‌ساز قرن بیست‌و‌یکم شناخته می‌شوند. این فناوری‌ها نه‌تنها ظرفیت آن را دارند که مسیر صنایع، آموزش، امنیت، سلامت و انرژی را دگرگون کنند، بلکه به‌طور فزاینده‌ای در حال تبدیل شدن به ابزارهای راهبردی در تصمیم‌سازی‌های کلان جهانی هستند.
در کشور ما نیز ورود به این عرصه‌ها به مثابه راهبردی برای ارتقای جایگاه علمی و عبور از محدودیت‌های تحمیلی، از سوی مسئولان علمی و سیاست‌گذاران به‌طور مکرر مورد تأکید قرار گرفته است. مصطفی قانعی، دبیر ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی معاونت علمی ریاست‌جمهوری، با اشاره به ماهیت راهبردی قدرت علمی، تصریح می‌کند: «آنچه باعث می‌شود تراز قدرت ایران در دنیا افزایش یابد و کشور قوی شود، دستیابی به علوم روز و مجاهدت علمی مستمر است.» قانعی در ادامه با برشمردن حوزه‌هایی نظیر هوش مصنوعی، کوانتوم، زیست‌فناوری و میکروالکترونیک به عنوان ابرروندهای آینده علم، بر ضرورت تمرکز حداکثری نظام علمی و دانشگاهی کشور بر این حوزه‌ها تأکید می‌کند. از منظر او، این حوزه‌ها نه صرفاً فناوری‌هایی جدید، بلکه «دستاوردهایی تمدن‌ساز» هستند که می‌توانند در معادلات قدرت جهانی، موقعیت کشورها را به‌طور اساسی تغییر دهند.
هوش مصنوعی و کوانتوم
فناوری هوش مصنوعی که روزگاری تنها در لایه‌های نظری و دانشگاهی مطرح می‌شد، امروز به یک فناوری بنیادین در سیاست‌گذاری‌های کلان جهانی بدل شده است. این فناوری اکنون در تمامی سطوح—from خطوط دفاعی تا ساختارهای آموزشی، از نظام سلامت تا مدیریت شهری—نفوذ یافته و در حال بازتعریف فرایندها، ساختارها و تصمیم‌سازی‌هاست. کشورهایی که در توسعه و تسلط بر این فناوری پیشتاز باشند، به‌طور بالقوه نقش پررنگ‌تری در نظم آینده جهانی ایفا خواهند کرد.
در کنار آن، رایانش کوانتومی، هرچند هنوز در مراحل آغازین بلوغ خود قرار دارد، به‌عنوان نقطه عطفی در تحول توان پردازشی بشر شناخته می‌شود. کارشناسان معتقدند فناوری کوانتوم می‌تواند تحولات گسترده‌ای در زمینه‌هایی چون طراحی دارو، رمزنگاری پیشرفته، مدل‌سازی‌های اقتصادی و حل معادلات پیچیده زیستی رقم بزند؛ تحولاتی که حتی فراتر از دستاوردهای ابرکامپیوترهای کنونی خواهد بود. از منظر سیاست‌گذاری، سرمایه‌گذاری در این دو حوزه نه تنها یک انتخاب فناورانه، بلکه تصمیمی راهبردی برای آینده کشور است. بی‌توجهی به این روندهای جهانی، معادل عقب‌ماندگی علمی و واگذاری سهم کشور از زنجیره قدرت آینده خواهد بود.
علم، هدف دشمنی یا سپر پیشرفت؟
پیشرفت‌های علمی کشور؛ به‌ویژه در حوزه‌هایی که ماهیت راهبردی دارند، با واکنش‌هایی از سوی بازیگران خارجی مواجه شده است. قانعی در بخشی دیگر از سخنان خود به این نکته اشاره می‌کند و می‌گوید: «طبیعی است که دشمنان، با مشاهده رشد فزاینده دانشمندان ایرانی در حوزه‌های پیشرفته، تمام توان خود را برای ایجاد اختلال در این مسیر به کار گیرند.» او تأکید می‌کند که نخبگان و استعدادهای کشور باید با درک شرایط حاکم بر فضای بین‌المللی، به این پرسش کلیدی بیندیشند که چگونه می‌توانند همپای تحولات جهانی پیش بروند و حتی یک گام جلوتر از رقبا قرار گیرند. این مهم، نیازمند تمرکز بر «علم آینده» و تزریق آن به تمامی ابعاد حیات ملی، از آموزش عمومی گرفته تا صنایع راهبردی، است. در فضای رقابت بین‌المللی امروز، کشورهایی موفق‌تر خواهند بود که بتوانند با برنامه‌ریزی هوشمندانه، منابع انسانی خود را در مسیر فناوری‌های تحول‌ساز تجهیز کرده و زیرساخت‌های علمی خود را به‌روزرسانی کنند.
در کشور ما نیز ورود به این عرصه‌ها به مثابه راهبردی برای ارتقای جایگاه علمی و عبور از محدودیت‌های تحمیلی، از سوی مسئولان علمی و سیاست‌گذاران به‌طور مکرر مورد تأکید قرار گرفته است. مصطفی قانعی، دبیر ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی معاونت علمی ریاست‌جمهوری، با اشاره به ماهیت راهبردی قدرت علمی، تصریح می‌کند: «آنچه باعث می‌شود تراز قدرت ایران در دنیا افزایش یابد و کشور قوی شود، دستیابی به علوم روز و مجاهدت علمی مستمر است.» قانعی در ادامه با برشمردن حوزه‌هایی نظیر هوش مصنوعی، کوانتوم، زیست‌فناوری و میکروالکترونیک به عنوان ابرروندهای آینده علم، بر ضرورت تمرکز حداکثری نظام علمی و دانشگاهی کشور بر این حوزه‌ها تأکید می‌کند. از منظر او، این حوزه‌ها نه صرفاً فناوری‌هایی جدید، بلکه «دستاوردهایی تمدن‌ساز» هستند که می‌توانند در معادلات قدرت جهانی، موقعیت کشورها را به‌طور اساسی تغییر دهند.
هوش مصنوعی و کوانتوم
فناوری هوش مصنوعی که روزگاری تنها در لایه‌های نظری و دانشگاهی مطرح می‌شد، امروز به یک فناوری بنیادین در سیاست‌گذاری‌های کلان جهانی بدل شده است. این فناوری اکنون در تمامی سطوح—from خطوط دفاعی تا ساختارهای آموزشی، از نظام سلامت تا مدیریت شهری—نفوذ یافته و در حال بازتعریف فرایندها، ساختارها و تصمیم‌سازی‌هاست. کشورهایی که در توسعه و تسلط بر این فناوری پیشتاز باشند، به‌طور بالقوه نقش پررنگ‌تری در نظم آینده جهانی ایفا خواهند کرد.
در کنار آن، رایانش کوانتومی، هرچند هنوز در مراحل آغازین بلوغ خود قرار دارد، به‌عنوان نقطه عطفی در تحول توان پردازشی بشر شناخته می‌شود. کارشناسان معتقدند فناوری کوانتوم می‌تواند تحولات گسترده‌ای در زمینه‌هایی چون طراحی دارو، رمزنگاری پیشرفته، مدل‌سازی‌های اقتصادی و حل معادلات پیچیده زیستی رقم بزند؛ تحولاتی که حتی فراتر از دستاوردهای ابرکامپیوترهای کنونی خواهد بود. از منظر سیاست‌گذاری، سرمایه‌گذاری در این دو حوزه نه تنها یک انتخاب فناورانه، بلکه تصمیمی راهبردی برای آینده کشور است. بی‌توجهی به این روندهای جهانی، معادل عقب‌ماندگی علمی و واگذاری سهم کشور از زنجیره قدرت آینده خواهد بود.
علم، هدف دشمنی یا سپر پیشرفت؟
پیشرفت‌های علمی کشور؛ به‌ویژه در حوزه‌هایی که ماهیت راهبردی دارند، با واکنش‌هایی از سوی بازیگران خارجی مواجه شده است. قانعی در بخشی دیگر از سخنان خود به این نکته اشاره می‌کند و می‌گوید: «طبیعی است که دشمنان، با مشاهده رشد فزاینده دانشمندان ایرانی در حوزه‌های پیشرفته، تمام توان خود را برای ایجاد اختلال در این مسیر به کار گیرند.» او تأکید می‌کند که نخبگان و استعدادهای کشور باید با درک شرایط حاکم بر فضای بین‌المللی، به این پرسش کلیدی بیندیشند که چگونه می‌توانند همپای تحولات جهانی پیش بروند و حتی یک گام جلوتر از رقبا قرار گیرند. این مهم، نیازمند تمرکز بر «علم آینده» و تزریق آن به تمامی ابعاد حیات ملی، از آموزش عمومی گرفته تا صنایع راهبردی، است. در فضای رقابت بین‌المللی امروز، کشورهایی موفق‌تر خواهند بود که بتوانند با برنامه‌ریزی هوشمندانه، منابع انسانی خود را در مسیر فناوری‌های تحول‌ساز تجهیز کرده و زیرساخت‌های علمی خود را به‌روزرسانی کنند.
ارسال دیدگاه
