جایگاه اشتغال خانگی در اقتصاد کلی کشور
نادر مرادمند روزنامه‌نگار توسعه
براساس داده‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مشاغل خانگی سه تا چهار‌درصد اشتغال کشور را به خود اختصاص داده‌‌اند. سهم اندک مشاغل خانگی از اقتصاد کشور نشان می‌دهد که فرایند تولید در کشور همچنان به واحدهای تولیدی و صنعتی متوسط و بزرگ وابستگی دارد. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته دنیا، تولید قسمت اعظمی از زنجیره ارزش در خانه‌ها اتفاق می‌افتد.
ماده (۲) قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، بیان می‌کند که مشاغل خانگی شامل آن دسته از فعالیت‌هایی است که توسط عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی، در قالب یک طرح کسب وکار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی هم‌جوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‌شود.
پژوهش‌های مطالعاتی نشان می‌دهد که افزایش مشارکت اقتصادی در سطح خرد، مزایای متعددی برای جامعه در پی خواهد داشت. رشد تولید ناخالص داخلی، کاهش فقر، ارتقای سطح رفاه اجتماعی و توسعه پایدار ازجمله این مزایا هستند.
مروری بر برنامه‌های دولت در مورد مشاغل خانگی نشان‌دهنده نگاه رو به رشد توسعه مشاغل خانگی است که از سوی دولت در سطوح مختلف دنبال می‌شود. یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم این بوده که بازار اشتغال به سمت ایجاد زنجیره‌های ارزش محصولات مختلف در حوزه مشاغل خانگی سوق داده شود. این دولت در حوزه توسعه و کارآفرینی برنامه‌های مناسبی را برای تأمین شغل به مرحله اجرا درآورده و وزارت تعاون همت بالایی را برای تحقق آن در پیش گرفته است.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم در مردادماه سال ۱۴۰۰، نگرش و رویکرد به مشاغل ارزان‌قیمت و خوداشتغالی موجب شد مشاغل خانگی و صنایع دیرپایی که در بین مردم ایران رایج بود، دوباره رونق بگیرد. در سال ۱۴۰۱قریب به ۱۰۳هزار شغل و در سال گذشته بیش از ۱۴۰هزار فرصت شغلی در بخش اشتغال خانگی به وجود آمده است.
سهم اشتغالزایی خانگی تا قبل از سال 1400 چهار‌درصد بود که این رقم در دو سال‌ونیم گذشته به بالای10درصد رسیده است. پیش‌بینی شده که این میزان در سال جاری 15درصد و در سال آینده به 20درصد برسد.
انعطاف‌پذیری در انجام فعالیت‌های مختلف یکی از دلایلی است که رشد مشاغل خانگی را در پی دارد. چنین کارهایی با استفاده از خلاقیت و به‌کارگیری انواع مهارت‌ها و تخصص‌ها، با کمترین هزینه فرصت شغلی ایجاد می‌کنند. مشاغل خانگی اغلب موانع کمتری برای ورود دارند که شروع کارآفرینی را آسان‌تر می‌کند، به‌ویژه در مناطقی که دسترسی به مشاغل رسمی به دلایل متعدد محدودیت دارد.
اشتغال خانگی شاید عمیقاً با جوامع محلی مرتبط باشد و کالاها و خدماتی را ارائه دهد که نیازهای جامعه بومی را برآورده می‌کند. این مسئله باعث می‌شود آثار رشد اقتصادی در لایه‌های مختلف جامعه نمایان شود. به همین دلیل رویکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این دولت به مشاغل خانگی، حمایتی است. نشانی این رویکرد را می‌توان از ارائه تسهیلات و امکانات به مشاغل خانگی با اولویت زنان سرپرست خانوار و روستاییان گرفت.
در حال حاضر مجوزهای مشاغل خانگی در مدت سه روز صادر می‌شود. در مجموع ۵۵۰ عنوان شغل خانگی تعریف شده و به‌منظور تسهیل روند اشتغالزایی و افزایش تولید، شرایط صدور آنی ۳۵۰ مجوز شغل خانگی در کشور فراهم آمده است.
از این‌رو دولت سیزدهم، برای تقویت رشد مشارکت در جامعه از طریق مشاغل خانگی، اقدامات مختلفی نظیر ارائه حمایت مالی، آموزش و مهارت‌افزایی، دسترسی به منابع، سیاست‌های حمایتی، ترویج فعالیت‌های دیجیتال و حمایت و مراقبت از کودک را در دستور کار قرار داده است.
ماده (۲) قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، بیان می‌کند که مشاغل خانگی شامل آن دسته از فعالیت‌هایی است که توسط عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی، در قالب یک طرح کسب وکار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی هم‌جوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‌شود.
پژوهش‌های مطالعاتی نشان می‌دهد که افزایش مشارکت اقتصادی در سطح خرد، مزایای متعددی برای جامعه در پی خواهد داشت. رشد تولید ناخالص داخلی، کاهش فقر، ارتقای سطح رفاه اجتماعی و توسعه پایدار ازجمله این مزایا هستند.
مروری بر برنامه‌های دولت در مورد مشاغل خانگی نشان‌دهنده نگاه رو به رشد توسعه مشاغل خانگی است که از سوی دولت در سطوح مختلف دنبال می‌شود. یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم این بوده که بازار اشتغال به سمت ایجاد زنجیره‌های ارزش محصولات مختلف در حوزه مشاغل خانگی سوق داده شود. این دولت در حوزه توسعه و کارآفرینی برنامه‌های مناسبی را برای تأمین شغل به مرحله اجرا درآورده و وزارت تعاون همت بالایی را برای تحقق آن در پیش گرفته است.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم در مردادماه سال ۱۴۰۰، نگرش و رویکرد به مشاغل ارزان‌قیمت و خوداشتغالی موجب شد مشاغل خانگی و صنایع دیرپایی که در بین مردم ایران رایج بود، دوباره رونق بگیرد. در سال ۱۴۰۱قریب به ۱۰۳هزار شغل و در سال گذشته بیش از ۱۴۰هزار فرصت شغلی در بخش اشتغال خانگی به وجود آمده است.
سهم اشتغالزایی خانگی تا قبل از سال 1400 چهار‌درصد بود که این رقم در دو سال‌ونیم گذشته به بالای10درصد رسیده است. پیش‌بینی شده که این میزان در سال جاری 15درصد و در سال آینده به 20درصد برسد.
انعطاف‌پذیری در انجام فعالیت‌های مختلف یکی از دلایلی است که رشد مشاغل خانگی را در پی دارد. چنین کارهایی با استفاده از خلاقیت و به‌کارگیری انواع مهارت‌ها و تخصص‌ها، با کمترین هزینه فرصت شغلی ایجاد می‌کنند. مشاغل خانگی اغلب موانع کمتری برای ورود دارند که شروع کارآفرینی را آسان‌تر می‌کند، به‌ویژه در مناطقی که دسترسی به مشاغل رسمی به دلایل متعدد محدودیت دارد.
اشتغال خانگی شاید عمیقاً با جوامع محلی مرتبط باشد و کالاها و خدماتی را ارائه دهد که نیازهای جامعه بومی را برآورده می‌کند. این مسئله باعث می‌شود آثار رشد اقتصادی در لایه‌های مختلف جامعه نمایان شود. به همین دلیل رویکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این دولت به مشاغل خانگی، حمایتی است. نشانی این رویکرد را می‌توان از ارائه تسهیلات و امکانات به مشاغل خانگی با اولویت زنان سرپرست خانوار و روستاییان گرفت.
در حال حاضر مجوزهای مشاغل خانگی در مدت سه روز صادر می‌شود. در مجموع ۵۵۰ عنوان شغل خانگی تعریف شده و به‌منظور تسهیل روند اشتغالزایی و افزایش تولید، شرایط صدور آنی ۳۵۰ مجوز شغل خانگی در کشور فراهم آمده است.
از این‌رو دولت سیزدهم، برای تقویت رشد مشارکت در جامعه از طریق مشاغل خانگی، اقدامات مختلفی نظیر ارائه حمایت مالی، آموزش و مهارت‌افزایی، دسترسی به منابع، سیاست‌های حمایتی، ترویج فعالیت‌های دیجیتال و حمایت و مراقبت از کودک را در دستور کار قرار داده است.
ارسال دیدگاه
