نگاهی به نظام رفاه و تأمین‌اجتماعی در مجمع الجزایر آمریکای جنوبی
کوبا، پیشرفته‌ترین سیستم درمان رایگان در جهان
جمهوری کوبا، شامل مجمع‌الجزایری در دریای کارائیب واقع در آمریکای جنوبی است که بیشتر با مبارزات ضد‌امپریالیستی آن طی نیمه دوم قرن بیستم و البته قهرمان ملی و نسبتاً جهانی مبارزه با امپریالیسم آمریکا یعنی فیدل کاسترو شناخته می‌شود. همین موضوع باعث تحمیل تحریم‌های سخت از سوی ایالات متحده آمریکا به این کشور طی دهه‌های متمادی شد که اقتصاد کوبا را با چالش‌های متعددی رو‌به‌رو ساخت. در عین حال، کوبا با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌های بی‌شمار و به عنوان معدود کشورهای سوسیالیستی فعلی در جهان، برنامه‌های جامعی برای تأمین حداقل‌های رفاه و تأمین‌اجتماعی اجرا می‌کند که مهمترین آنها رایگان بودن تمامی خدمات آموزشی و بهداشتی و درمانی برای شهروندان این کشور است.
ایرن واعظ‌زاده روزنامه‌نگار
نظام بهداشت و درمان
تعهد دولت کوبا برای تأمین خدمات بهداشتی و درمانی رایگان برای همه شهروندان این کشور پس از انقلاب سال 1959، منجر به وضعیت مناسب این کشور در شاخص‌های بهداشتی و درمانی نسبت به میانگین‌های جهانی شده است. بر اساس گزارش‌های موجود، امید به زندگی در کوبا برای مردان 77 سال و برای زنان 80 سال است که نرخ‌های بالاتری نسبت به امید به زندگی در جهان (68 سال) را نشان می‌دهد. همین‌طور میانگین مرگ کودکان زیر پنج سال در کوبا- به عنوان یکی از پیشروترین کشورهای جهان در این زمینه - شش نفر در هر هزار نفر را نشان می‌دهد که کمتر از یک‌دهم میانگین جهانی آن یعنی 65 نفر به ازای هر هزار نفر است. در مورد سایر شاخص‌ها نیز عملکرد نظام بهداشت و درمان این کشور باعث دستیابی آن به شاخص‌هایی نه‌تنها بهتر از میانگین جهانی بلکه بالاتر از بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته شده است. برای نمونه میزان شیوع ایدز در کوبا یک نفر به ازای هر 100 هزار نفر (میانگین جهانی هشت نفر در هر 100 هزار نفر) و میزان شیوع بیماری سل دو نفر در هر 100 هزار نفر (میانگین جهانی 170 نفر در هر صد هزار نفر) است؛ یعنی تقریباً یک‌درصد میانگین جهانی این شاخص. در یکی دیگر از شاخص‌های مهم بهداشتی و درمانی جهان، کوبا با دارا بودن 6.7 پزشک به ازای هر هزار نفر، بالاترین رقم را در بین همه کشورهای جهان داراست. برنامه جامع درمانی کوبا با تأکید بر پیشگیری به جای درمان و مصرف دارو، توانسته گام بسیار مهمی در سلامت و بهداشت شهروندانش داشته باشد. در راستای چنین سیاستی است که بیش از 97 درصد جمعیت این کشور به آب آشامیدنی سالم دسترسی داشته و حدود 95 درصد از آنها دارای سیستم‌های تصفیه آب و استفاده مجدد از آن هستند. به گفته مجله لانسیت، چنانچه سایر کشورهای جهان بتوانند همانند کوبا سیاست‌های بهداشتی و درمانی را اجرا کنند، سلامت کل جمعیت جهان تضمین می‌شود. طبق گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، کوبا پیشگام مطالعه و تحقیق در زمینه بسیاری از بیماری‌ها مانند سرطان ریه و دیابت در جهان است. توسعه نظام بهداشت و درمان کوبا، منجر به درآمدزایی این کشور در این بخش نیز شده که به عنوان بزرگترین منبع درآمدی ارزی این کشور شناخته می‌شود و سالانه به حدود 6 میلیارد دلار می‌رسد. در سال 2014، دولت کوبا حقوق و مزایای کارکنان نظام بهداشتی این کشور را بشدت افزایش داد تا نشان دهد همچنان ارائه خدمات بهداشتی و درمانی از اولویت‌های اصلی این کشور است. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، سیستم بهداشت ملی کوبا توانسته است پاسخی «مؤثر و عادلانه» در دوره شیوع ویروس کرونا داشته باشد. پوشش همگانی و رایگان سلامت مبتنی بر مراقبت‌های اولیه باعث موفقیت این کشور در ارائه خدمات به مبتلایان به کرونا شده است. دولت کوبا با برنامه‌ریزی در این زمینه، بیشترین منابع را به مناطقی اختصاص داد که شامل پایین‌ترین اقشار اجتماعی-اقتصادی است که مخاطرات بالایی را در دوره همه‌گیری متحمل می‌شدند. این امر باعث شد تا نرخ مرگ‌و‌میر ناشی از ویروس کرونا در کوبا یکی از پایین‌ترین نرخ‌ها در قاره آمریکا باشد. طبق منطق نظام بهداشتی کوبا قبل از شناسایی اولین مورد کرونا، طرحی برای پیشگیری و کنترل ویروس با مشارکت چندبخشی تدوین شد و با تأیید اولین مورد، کارگروه موقت برای مبارزه با کووید-19 به عنوان یک نهاد مشورتی از دولت ایجاد شد. اقدامات برای مقابله با بیماری همه‌گیر با اقدامات پیشگیرانه در جامعه آغاز شد، در مراکز ایزوله ادامه یافت و مجدداً در جامعه با اقدامات مراقبت و پیگیری بیماران بهبود یافته خاتمه یافت. با رعایت اصل سرزمینی، آزمایشگاه‌های تشخیص مولکولی در استان‌هایی که فاقد آن بودند، ایجاد شد. همچنین سایر اقدامات این کشور در این زمینه شامل مراقبت و درمان رایگان پزشکی، تهیه یک طرح ملی بین‌بخشی واحد در دولت، استفاده از راهبردهای خاص برای تحقیق، تشخیص و ردیابی موارد و اجرای پروتکل جهانی برای پیشگیری از بیماری و درمان موارد تأیید شده بود.
نظام تأمین‌اجتماعی
نخستین قانون جامع تأمین‌اجتماعی در کوبا در سال 1963 یعنی چهار سال پس از انقلاب این کشور طراحی و اجرا شد و دو بار طی سال‌های 1979 و 2008 مورد بازنگری قرار گرفت. رویکرد اصلی نظام تأمین‌اجتماعی در کوبا، جامعیت فراگیری آن برای شهروندان و ساکنان این کشور، بیمه اجتماعی و نظام حمایت اجتماعی است که با ایدئولوژی این جمهوری سوسیالیستی همخوانی دارد. در عین حال برای برخورداری از مزایای نظام تأمین‌اجتماعی در کوبا، فرد باید واجد برخی شرایط باشد. نخست، یک فرد باید یک کارگر شاغل (یا بازمانده واجد شرایط یک کارگر شاغل) باشد. ثانیاً، برای دریافت مزایای تأمین‌اجتماعی نیازی نیست که یک فرد شهروند کوبایی باشد؛ زیرا بسیاری از مزایا برای مهاجرانی که سابقه سکونت و کار طولانی‌مدت در کوبا را دارند نیز قابل پرداخت است. ثالثاً به دلیل تحریم‌های گسترده علیه این کشور، هیچ یک از مزایای تأمین‌اجتماعی کوبا در خارج از کشور قابل پرداخت نیست و در نتیجه، دریافت‌کنندگان برای دریافت مزایا باید در کوبا بمانند. در مورد بازنشستگان، این بدان معناست که یک فرد مسن باید تمام دوران بازنشستگی خود را در کوبا سپری کند یا برنامه بازنشستگی خود را از دست بدهد. با توجه به کارگران معلول و بازماندگان کارگران متوفی، این بدان معنا است که یک فرد (و در نتیجه، ذی‌نفعان او) باید در کوبا بمانند تا از مزایای ناتوانی و بازماندگان دریافت کنند. بودجه برنامه تأمین‌اجتماعی کوبا از طریق ترکیبی از مشارکت‌های دولت، کارفرما و کارگران تأمین می‌شود که در این بین، بیمه‌شدگان یک تا پنج درصد از درآمد خود را به این برنامه اختصاص می‌دهند و تعاونی‌های کشاورزی نیز پنج درصد از سود سالیانه خود و افراد خوداشتغال نیز 25 درصد از درآمد اعلامی خود را که مشمول حداقل و حداکثر ماهانه است، به این برنامه اختصاص می‌دهند. کارفرمایان بخش دولتی 12.5 و کارفرمایان بخش خصوصی 14.5 درصد از حقوق ناخالص خود را در اختیار این برنامه قرار می‌دهند. سایر منابع مورد نیاز نیز از سوی دولت این کشور تأمین می‌شود.
اصلاح قانون تأمین‌اجتماعی
افزایش امید به زندگی به عنوان روندی جهانی و به عنوان نتیجه افزایش مراقبت‌های بهداشتی و درمانی در کوبا، منجر به افزایش جمعیت بازنشسته در این کشور شده که هم از نظر نیروی کار و هم هزینه‌های پرداخت مستمری و ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و مراقبتی، نظام تأمین‌اجتماعی کوبا را با چالش‌های جدیدی مواجه ساخته است؛ چالش‌هایی که نظام اقتصادی و تأمین‌اجتماعی بسیاری دیگر از کشورها را نیز درگیر کرده است. طبق برآوردها، در حال حاضر از حدود 11 میلیون نفر جمعیت کوبا، حدود 2 میلیون نفر 60 سال یا بیشتر دارند. آخرین آمارهای سرشماری جمعیت کوبا نشان می‌دهد این جزیره قرار است تا سال 2025 پیرترین جمعیت آمریکای لاتین را داشته باشد. همین امر باعث شده تا طی اصلاحات صورت گرفته در سال 2009، سن بازنشستگی برای مردان به 65 سال و برای زنان نیز به 55 سال افزایش یابد. همچنین بودجه فعلی تأمین‌اجتماعی کوبا بیش از 6 میلیارد پزو (هر پزو حدود 30 هزار تومان) است که قرار است تا سال 2030 دو برابر شود؛ زیرا دولت قصد دارد منابع بیشتری را به تأمین‌اجتماعی اختصاص دهد تا حمایت‌های اجتماعی از شهروندانش را تضمین کند. تغییر دیگر در این قانون مربوط به مستمری از کارافتادگی کامل است. برخلاف قانون قدیم، امروز کارگر کوبایی که دچار حادثه شده یا ازکارافتاده است، صرف‌نظر از مدتی که شاغل بوده باشد، فقط تا زمانی که کار کرده باشد، از مستمری ازکارافتادگی کامل برخوردار است. همین‌طور به منظور تأمین نیروی کار مورد نیاز این کشور، فردی که بازنشسته می‌شود، حق دارد دوباره به نیروی کار بپیوندد و همزمان با دریافت مستمری بازنشستگی، حقوقی مشابه حقوق سایر کارگران را از کار جدیدش دریافت کند.
سیستم بازنشستگی اجتماعی
طبق اطلاعات موجود در سال 2017، افراد بالای 65 سال تقریباً 11.7 درصد از جمعیت کوبا را تشکیل می‌دادند و انتظار می‌رود تا سال 2050 جمعیت این گروه به 27 درصد از کل جمعیت این کشور افزایش یابد. دولت جمهوری کوبا سابقه طولانی در طرح‌های بازنشستگی اجتماعی دارد که به سال 1963 بازمی‌گردد و اخیراً چارچوب قانونی را برای حمایت از حق امنیت درآمد افراد مسن در سال‌های 2008 و 2011 گسترش داده و طرح بازنشستگی تأمین‌اجتماعی موجود را تقویت کرده است. در این کشور مؤسسه ملی تأمین‌اجتماعی مسئول اداره و مدیریت وجوهی است که به این منظور اختصاص داده شده است. طرح بازنشستگی کشوری کوبا (SSPS) یک طرح بازنشستگی اجباری و مشارکتی است که برای همه افراد شاغل در دولت تعاونی‌ها و کشاورزان اجرا می‌شود و طی اصلاحات قانونی در سال 2011 این طرح به افراد خوداشتغال نیز گسترش یافت. این طرح برای زنان بالای 60 سال و مردان بالای 65 سال در دسترس است. مشمولان که به مدت 30 سال کار کرده باشند، حق دریافت حداقل پرداخت ماهانه 200 پزو را دارند. همچنین چنانچه فرد 75 درصد زمان کارش را در مشاغل سخت و زیان‌آور سپری کرده باشد، سن بازنشستگی پنج سال کاهش یافته و مردان 60 ساله و زنان 55 ساله می‌توانند درخواست بازنشستگی کنند. مبنای محاسبه مستمری بازنشستگی پنج سال پردرآمد در 15 سال قبل از بازنشستگی است. پرداخت‌های ماهانه به ازای هر سال کار، دو درصد افزایش می‌یابد و افراد مسن نیز حق دارند بدون از دست دادن حقوق بازنشستگی خود به دنبال استخدام مجدد باشند. مدعیانی که کمتر از 30 سال مشارکت داشته‌اند، حق دریافت پرداخت‌های ماهانه به شرح فوق را به میزان 40 درصد دارند. به منظور حصول اطمینان از شبکه ایمنی کافی، مزایای ماهانه برای کسانی که واجد شرایط (SSPS) نیستند یا به طور جزیی یا کامل ناتوان هستند نیز در دسترس است (SPSS). تقریباً به 87 درصد از افراد مسن در کوبا تعلق می‌گیرد که یکی از بالاترین نرخ‌های پوشش در آمریکای لاتین است. در این کشور نسبت وابستگی عبارت است از نسبت جمعیتی که به لحاظ اقتصادی و مالی به دیگران وابسته هستند نیز با سالمند شدن جمعیت و کاهش زاد‌و‌ولد در حال افزایش است؛ مشکلی که بسیاری از کشورهایی جهان با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. به این معنا تعداد افرادی که در سن فعالیت نیستند (زیر 15 سال و بالای 65 سال) در حال افزایش است و این موضوع فشارهای زیادی را بر نظام تأمین‌اجتماعی این کشور وارد می‌کند.
حمایت از بازماندگان
طبق قانون تأمین‌اجتماعی پیشین کوبا، تنها زنان بیوه مورد حمایت نظام تأمین‌اجتماعی این کشور قرار می‌گرفتند اما در قانون جدید، مزایای حمایت از بازماندگان به مردان نیز تعلق می‌گیرد، به این معنا که هر فرد بالای 65 سال یا دارای معلولیت که به همسر متوفی خود وابسته است، حق برخورداری از مستمری را دارد. همچنین تغییراتی در حمایت از کودکان یتیم شده وجود دارد که طبق آن اگر پدر و مادر هر کودک از دنیا بروند، کودک تا پایان مدرسه از مزایای حمایت اجتماعی برخوردار می‌شود و در صورت فوت تنها یکی از والدین، پس از بررسی وضعیت خانواده، ممکن است تا پایان تحصیل به فرزند کمک شود.
بیمه ازکارافتادگی
مستمری ازکارافتادگی در کوبا برای از کارافتادگی کلی از کار، 50 درصد از میانگین درآمد ماهانه بیمه شده در پنج سال دارای بالاترین درآمد در 15 سال آخر کار به اضافه یک درصد از حقوق سالیانه و حداکثر تا 20 سال کار پرداخت می‌شود. همچنین حداکثر مستمری ازکارافتادگی ماهانه (شامل مکمل عمل قهرمانانه و مستمری شایستگی‌های ویژه) 90 درصد میانگین درآمد ماهانه بیمه‌شده است. همچنین در موارد ازکارافتادگی جزیی، به صورت درصد از میانگین درآمد ماهانه فرد بیمه‌شده در یک سال قبل از شروع ازکارافتادگی و حداکثر تا یک سال پرداخت می‌شود.
تعهد دولت کوبا برای تأمین خدمات بهداشتی و درمانی رایگان برای همه شهروندان این کشور پس از انقلاب سال 1959، منجر به وضعیت مناسب این کشور در شاخص‌های بهداشتی و درمانی نسبت به میانگین‌های جهانی شده است. بر اساس گزارش‌های موجود، امید به زندگی در کوبا برای مردان 77 سال و برای زنان 80 سال است که نرخ‌های بالاتری نسبت به امید به زندگی در جهان (68 سال) را نشان می‌دهد. همین‌طور میانگین مرگ کودکان زیر پنج سال در کوبا- به عنوان یکی از پیشروترین کشورهای جهان در این زمینه - شش نفر در هر هزار نفر را نشان می‌دهد که کمتر از یک‌دهم میانگین جهانی آن یعنی 65 نفر به ازای هر هزار نفر است. در مورد سایر شاخص‌ها نیز عملکرد نظام بهداشت و درمان این کشور باعث دستیابی آن به شاخص‌هایی نه‌تنها بهتر از میانگین جهانی بلکه بالاتر از بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته شده است. برای نمونه میزان شیوع ایدز در کوبا یک نفر به ازای هر 100 هزار نفر (میانگین جهانی هشت نفر در هر 100 هزار نفر) و میزان شیوع بیماری سل دو نفر در هر 100 هزار نفر (میانگین جهانی 170 نفر در هر صد هزار نفر) است؛ یعنی تقریباً یک‌درصد میانگین جهانی این شاخص. در یکی دیگر از شاخص‌های مهم بهداشتی و درمانی جهان، کوبا با دارا بودن 6.7 پزشک به ازای هر هزار نفر، بالاترین رقم را در بین همه کشورهای جهان داراست. برنامه جامع درمانی کوبا با تأکید بر پیشگیری به جای درمان و مصرف دارو، توانسته گام بسیار مهمی در سلامت و بهداشت شهروندانش داشته باشد. در راستای چنین سیاستی است که بیش از 97 درصد جمعیت این کشور به آب آشامیدنی سالم دسترسی داشته و حدود 95 درصد از آنها دارای سیستم‌های تصفیه آب و استفاده مجدد از آن هستند. به گفته مجله لانسیت، چنانچه سایر کشورهای جهان بتوانند همانند کوبا سیاست‌های بهداشتی و درمانی را اجرا کنند، سلامت کل جمعیت جهان تضمین می‌شود. طبق گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، کوبا پیشگام مطالعه و تحقیق در زمینه بسیاری از بیماری‌ها مانند سرطان ریه و دیابت در جهان است. توسعه نظام بهداشت و درمان کوبا، منجر به درآمدزایی این کشور در این بخش نیز شده که به عنوان بزرگترین منبع درآمدی ارزی این کشور شناخته می‌شود و سالانه به حدود 6 میلیارد دلار می‌رسد. در سال 2014، دولت کوبا حقوق و مزایای کارکنان نظام بهداشتی این کشور را بشدت افزایش داد تا نشان دهد همچنان ارائه خدمات بهداشتی و درمانی از اولویت‌های اصلی این کشور است. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، سیستم بهداشت ملی کوبا توانسته است پاسخی «مؤثر و عادلانه» در دوره شیوع ویروس کرونا داشته باشد. پوشش همگانی و رایگان سلامت مبتنی بر مراقبت‌های اولیه باعث موفقیت این کشور در ارائه خدمات به مبتلایان به کرونا شده است. دولت کوبا با برنامه‌ریزی در این زمینه، بیشترین منابع را به مناطقی اختصاص داد که شامل پایین‌ترین اقشار اجتماعی-اقتصادی است که مخاطرات بالایی را در دوره همه‌گیری متحمل می‌شدند. این امر باعث شد تا نرخ مرگ‌و‌میر ناشی از ویروس کرونا در کوبا یکی از پایین‌ترین نرخ‌ها در قاره آمریکا باشد. طبق منطق نظام بهداشتی کوبا قبل از شناسایی اولین مورد کرونا، طرحی برای پیشگیری و کنترل ویروس با مشارکت چندبخشی تدوین شد و با تأیید اولین مورد، کارگروه موقت برای مبارزه با کووید-19 به عنوان یک نهاد مشورتی از دولت ایجاد شد. اقدامات برای مقابله با بیماری همه‌گیر با اقدامات پیشگیرانه در جامعه آغاز شد، در مراکز ایزوله ادامه یافت و مجدداً در جامعه با اقدامات مراقبت و پیگیری بیماران بهبود یافته خاتمه یافت. با رعایت اصل سرزمینی، آزمایشگاه‌های تشخیص مولکولی در استان‌هایی که فاقد آن بودند، ایجاد شد. همچنین سایر اقدامات این کشور در این زمینه شامل مراقبت و درمان رایگان پزشکی، تهیه یک طرح ملی بین‌بخشی واحد در دولت، استفاده از راهبردهای خاص برای تحقیق، تشخیص و ردیابی موارد و اجرای پروتکل جهانی برای پیشگیری از بیماری و درمان موارد تأیید شده بود.
نظام تأمین‌اجتماعی
نخستین قانون جامع تأمین‌اجتماعی در کوبا در سال 1963 یعنی چهار سال پس از انقلاب این کشور طراحی و اجرا شد و دو بار طی سال‌های 1979 و 2008 مورد بازنگری قرار گرفت. رویکرد اصلی نظام تأمین‌اجتماعی در کوبا، جامعیت فراگیری آن برای شهروندان و ساکنان این کشور، بیمه اجتماعی و نظام حمایت اجتماعی است که با ایدئولوژی این جمهوری سوسیالیستی همخوانی دارد. در عین حال برای برخورداری از مزایای نظام تأمین‌اجتماعی در کوبا، فرد باید واجد برخی شرایط باشد. نخست، یک فرد باید یک کارگر شاغل (یا بازمانده واجد شرایط یک کارگر شاغل) باشد. ثانیاً، برای دریافت مزایای تأمین‌اجتماعی نیازی نیست که یک فرد شهروند کوبایی باشد؛ زیرا بسیاری از مزایا برای مهاجرانی که سابقه سکونت و کار طولانی‌مدت در کوبا را دارند نیز قابل پرداخت است. ثالثاً به دلیل تحریم‌های گسترده علیه این کشور، هیچ یک از مزایای تأمین‌اجتماعی کوبا در خارج از کشور قابل پرداخت نیست و در نتیجه، دریافت‌کنندگان برای دریافت مزایا باید در کوبا بمانند. در مورد بازنشستگان، این بدان معناست که یک فرد مسن باید تمام دوران بازنشستگی خود را در کوبا سپری کند یا برنامه بازنشستگی خود را از دست بدهد. با توجه به کارگران معلول و بازماندگان کارگران متوفی، این بدان معنا است که یک فرد (و در نتیجه، ذی‌نفعان او) باید در کوبا بمانند تا از مزایای ناتوانی و بازماندگان دریافت کنند. بودجه برنامه تأمین‌اجتماعی کوبا از طریق ترکیبی از مشارکت‌های دولت، کارفرما و کارگران تأمین می‌شود که در این بین، بیمه‌شدگان یک تا پنج درصد از درآمد خود را به این برنامه اختصاص می‌دهند و تعاونی‌های کشاورزی نیز پنج درصد از سود سالیانه خود و افراد خوداشتغال نیز 25 درصد از درآمد اعلامی خود را که مشمول حداقل و حداکثر ماهانه است، به این برنامه اختصاص می‌دهند. کارفرمایان بخش دولتی 12.5 و کارفرمایان بخش خصوصی 14.5 درصد از حقوق ناخالص خود را در اختیار این برنامه قرار می‌دهند. سایر منابع مورد نیاز نیز از سوی دولت این کشور تأمین می‌شود.
اصلاح قانون تأمین‌اجتماعی
افزایش امید به زندگی به عنوان روندی جهانی و به عنوان نتیجه افزایش مراقبت‌های بهداشتی و درمانی در کوبا، منجر به افزایش جمعیت بازنشسته در این کشور شده که هم از نظر نیروی کار و هم هزینه‌های پرداخت مستمری و ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و مراقبتی، نظام تأمین‌اجتماعی کوبا را با چالش‌های جدیدی مواجه ساخته است؛ چالش‌هایی که نظام اقتصادی و تأمین‌اجتماعی بسیاری دیگر از کشورها را نیز درگیر کرده است. طبق برآوردها، در حال حاضر از حدود 11 میلیون نفر جمعیت کوبا، حدود 2 میلیون نفر 60 سال یا بیشتر دارند. آخرین آمارهای سرشماری جمعیت کوبا نشان می‌دهد این جزیره قرار است تا سال 2025 پیرترین جمعیت آمریکای لاتین را داشته باشد. همین امر باعث شده تا طی اصلاحات صورت گرفته در سال 2009، سن بازنشستگی برای مردان به 65 سال و برای زنان نیز به 55 سال افزایش یابد. همچنین بودجه فعلی تأمین‌اجتماعی کوبا بیش از 6 میلیارد پزو (هر پزو حدود 30 هزار تومان) است که قرار است تا سال 2030 دو برابر شود؛ زیرا دولت قصد دارد منابع بیشتری را به تأمین‌اجتماعی اختصاص دهد تا حمایت‌های اجتماعی از شهروندانش را تضمین کند. تغییر دیگر در این قانون مربوط به مستمری از کارافتادگی کامل است. برخلاف قانون قدیم، امروز کارگر کوبایی که دچار حادثه شده یا ازکارافتاده است، صرف‌نظر از مدتی که شاغل بوده باشد، فقط تا زمانی که کار کرده باشد، از مستمری ازکارافتادگی کامل برخوردار است. همین‌طور به منظور تأمین نیروی کار مورد نیاز این کشور، فردی که بازنشسته می‌شود، حق دارد دوباره به نیروی کار بپیوندد و همزمان با دریافت مستمری بازنشستگی، حقوقی مشابه حقوق سایر کارگران را از کار جدیدش دریافت کند.
سیستم بازنشستگی اجتماعی
طبق اطلاعات موجود در سال 2017، افراد بالای 65 سال تقریباً 11.7 درصد از جمعیت کوبا را تشکیل می‌دادند و انتظار می‌رود تا سال 2050 جمعیت این گروه به 27 درصد از کل جمعیت این کشور افزایش یابد. دولت جمهوری کوبا سابقه طولانی در طرح‌های بازنشستگی اجتماعی دارد که به سال 1963 بازمی‌گردد و اخیراً چارچوب قانونی را برای حمایت از حق امنیت درآمد افراد مسن در سال‌های 2008 و 2011 گسترش داده و طرح بازنشستگی تأمین‌اجتماعی موجود را تقویت کرده است. در این کشور مؤسسه ملی تأمین‌اجتماعی مسئول اداره و مدیریت وجوهی است که به این منظور اختصاص داده شده است. طرح بازنشستگی کشوری کوبا (SSPS) یک طرح بازنشستگی اجباری و مشارکتی است که برای همه افراد شاغل در دولت تعاونی‌ها و کشاورزان اجرا می‌شود و طی اصلاحات قانونی در سال 2011 این طرح به افراد خوداشتغال نیز گسترش یافت. این طرح برای زنان بالای 60 سال و مردان بالای 65 سال در دسترس است. مشمولان که به مدت 30 سال کار کرده باشند، حق دریافت حداقل پرداخت ماهانه 200 پزو را دارند. همچنین چنانچه فرد 75 درصد زمان کارش را در مشاغل سخت و زیان‌آور سپری کرده باشد، سن بازنشستگی پنج سال کاهش یافته و مردان 60 ساله و زنان 55 ساله می‌توانند درخواست بازنشستگی کنند. مبنای محاسبه مستمری بازنشستگی پنج سال پردرآمد در 15 سال قبل از بازنشستگی است. پرداخت‌های ماهانه به ازای هر سال کار، دو درصد افزایش می‌یابد و افراد مسن نیز حق دارند بدون از دست دادن حقوق بازنشستگی خود به دنبال استخدام مجدد باشند. مدعیانی که کمتر از 30 سال مشارکت داشته‌اند، حق دریافت پرداخت‌های ماهانه به شرح فوق را به میزان 40 درصد دارند. به منظور حصول اطمینان از شبکه ایمنی کافی، مزایای ماهانه برای کسانی که واجد شرایط (SSPS) نیستند یا به طور جزیی یا کامل ناتوان هستند نیز در دسترس است (SPSS). تقریباً به 87 درصد از افراد مسن در کوبا تعلق می‌گیرد که یکی از بالاترین نرخ‌های پوشش در آمریکای لاتین است. در این کشور نسبت وابستگی عبارت است از نسبت جمعیتی که به لحاظ اقتصادی و مالی به دیگران وابسته هستند نیز با سالمند شدن جمعیت و کاهش زاد‌و‌ولد در حال افزایش است؛ مشکلی که بسیاری از کشورهایی جهان با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. به این معنا تعداد افرادی که در سن فعالیت نیستند (زیر 15 سال و بالای 65 سال) در حال افزایش است و این موضوع فشارهای زیادی را بر نظام تأمین‌اجتماعی این کشور وارد می‌کند.
حمایت از بازماندگان
طبق قانون تأمین‌اجتماعی پیشین کوبا، تنها زنان بیوه مورد حمایت نظام تأمین‌اجتماعی این کشور قرار می‌گرفتند اما در قانون جدید، مزایای حمایت از بازماندگان به مردان نیز تعلق می‌گیرد، به این معنا که هر فرد بالای 65 سال یا دارای معلولیت که به همسر متوفی خود وابسته است، حق برخورداری از مستمری را دارد. همچنین تغییراتی در حمایت از کودکان یتیم شده وجود دارد که طبق آن اگر پدر و مادر هر کودک از دنیا بروند، کودک تا پایان مدرسه از مزایای حمایت اجتماعی برخوردار می‌شود و در صورت فوت تنها یکی از والدین، پس از بررسی وضعیت خانواده، ممکن است تا پایان تحصیل به فرزند کمک شود.
بیمه ازکارافتادگی
مستمری ازکارافتادگی در کوبا برای از کارافتادگی کلی از کار، 50 درصد از میانگین درآمد ماهانه بیمه شده در پنج سال دارای بالاترین درآمد در 15 سال آخر کار به اضافه یک درصد از حقوق سالیانه و حداکثر تا 20 سال کار پرداخت می‌شود. همچنین حداکثر مستمری ازکارافتادگی ماهانه (شامل مکمل عمل قهرمانانه و مستمری شایستگی‌های ویژه) 90 درصد میانگین درآمد ماهانه بیمه‌شده است. همچنین در موارد ازکارافتادگی جزیی، به صورت درصد از میانگین درآمد ماهانه فرد بیمه‌شده در یک سال قبل از شروع ازکارافتادگی و حداکثر تا یک سال پرداخت می‌شود.
ارسال دیدگاه
