با ایجاد فرصت گفت‌وگوی مستقیم با کارشناسان برگزار شد
کارگاه گفتمان‌سازی مباحث بیمه و تأمین‌اجتماعی
کارگاه آموزشی گفتمان‌سازی مباحث بیمه و تأمین‌اجتماعی روز یکشنبه ۲۲ مرداد‌ماه با حضور کارشناسان بیمه‌ای این سازمان در محل سالن همایش سندیکای شرکت‌های تأسیساتی و صنعتی ایران برگزار شد.
در ابتدای این نشست، سارا پارسایی کارشناس وصول حق بیمه و درآمد اداره کل تأمین‌اجتماعی غرب تهران بزرگ در جریان برگزاری کارگاه آموزشی مفاهیم بیمه و تأمین‌اجتماعی با عنوان تنقیح بخشنامه و تلخیص ضوابط بیمه‌ای مقاطعه‌کاران گفت: «بر اساس ماده (28) قانون تأمین‌اجتماعی، حق بیمه سهم کارفرما 20 درصد مزد یا حقوق بیمه‌شده خواهد بود و با احتساب سهم بیمه شده به میزان هفت درصد و کمک دولت به میزان سه درصد، کل حق بیمه به 30 درصد مزد یا حقوق افزایش می‌یابد.» به موجب ماده (5) قانون بیمه بیکاری مصوب 26/06/1369 در مورد کارگران مشمول قانون کار، سه درصد به سهم کارفرما افزوده و در ماده (39) قانون تأمین‌اجتماعی نیز به فرایند نحوه ارسال لیست و حق بیمه پرداخته شده است.
ارسال لیست حق‌بیمه
وی با بیان اینکه کارفرمایان موظف هستند لیست حق بیمه هر ماه را تا پایان ماه بعد از آن به سازمان تأمین‌اجتماعی ارائه کنند، افزود: «به موجب ماده (۳۸) قانون تأمین‌اجتماعی هر زمان قراردادی فی‌مابین واگذارنده کار با پیمانکار منعقد شود، طرفین قرارداد موظفند یک نسخه از قرارداد را تسلیم سازمان تأمین‌اجتماعی کنند. همچنین واگذارنده کار موظف است پنج درصد از هر صورت وضعیت و آخرین قسط پیمانکار را نزد خود نگهداری و پرداخت مبالغ مذکور را موکول به ارائه مفاصا حساب از سوی سازمان کند.»
پارسایی افزود: «تمامی ضرایب پیمان به استناد ماده (۴۱) قانون تأمین‌اجتماعی است و در مواردی که نوع کار ایجاب کند سازمان می‌تواند به پیشنهاد هیأت‌مدیره و تصویب هیأت‌امنای سازمان نسبت مزد را به کل کار انجام یافته تعیین و حق بیمه متعلق را به همان نسبت مطالبه و وصول کند.» وی در ادامه گفت: «برخی از قراردادها از جمله قرارداهایی که در کارگاه ثابت، صنعتی، تولیدی، خدماتی و مهندسی ثابت صورت می‌پذیرد مشمول ماده (47) قانون تأمین‌اجتماعی بوده و به استناد ماده اخیرالذکر سازمان تأمین‌اجتماعی مجاز است نسبت به بازرسی دفاتر قانونی کارفرما اقدام و تمامی اسنادی که به نحوی از آنجا عنصر مزد در آنها مستتر است را مورد بررسی قرار دهد. در این قبیل موارد اعمال ماده (41) قانون تأمین‌اجتماعی منتفی خواهد بود.» وی افزود: «اولین اقدام هر کارفرمایی به منظور بیمه کردن کارمندان و کارگران خود، تشکیل پرونده نزد سازمان تأمین‌اجتماعی و دریافت کد کارگاهی ۱۰ رقمی است که در حال حاضر کدهای اختصاص یافته به صورت متمرکز است. در ضمن برای هر قرارداد تسلیمی یک ردیف پیمان مرتبط با کد کارگاهی متمرکز اختصاص داده می‌شود و پیمانکار موظف است لیست کارکنان شاغل در قراردادها را به تفکیک هر قرارداد و ردیف مربوطه به شعبه سازمان ارسال کند».
انواع قراردادها
این کارشناس وصول حق بیمه و درآمد اداره کل تأمین‌اجتماعی غرب تهران با تأکید بر اینکه قراردادهای مشمول ماده (38) قانون تأمین‌اجتماعی به سه بخش تقسیم میشوند که شامل قراردادهای مشمول ضوابط طرح‌های عمرانی، قراردادهای غیرعمرانی و موارد خاص قراردادهای غیرعمرانی است، خاطر‌نشان کرد: «قراردادهاي عمرانی می‌بایست توأماً دارای دو شرط باشد؛ شرط اول قرارداد می‌بایست بر اساس فهرست بهای پایه سازمان برنامه و بودجه منعقد و شرط دوم تمام یا قسمتی از بودجه عملیات از محل اعتبارات عمرانی دولت تأمین شود. قراردادهایی فاقد شروط توأم فوق، غیر عمرانی تلقی میشوند. در ضمن قراردادهای غیرعمرانی به لحاظ نحوه محاسبات به دو بخش قراردادهای مشمول ماده (47) و قراردادهای مشمول ماده (41) تأمین‌اجتماعی تقسیم میشوند.» وی اذعان داشت: «کارگاه ثابت کارگاهی است که حیات و مماتش ارتباطی به قرار داد ندارد و قبل و بعد از قرارداد کارگاه فعال است. قراردادهای مورد اجرا در کارگاه ثابت به شرط تأیید واگذارنده کار و احراز موضوع توسط سازمان، مشمول ماده (47) قانون تأمین‌اجتماعی (بازرسی از دفاتر قانونی) است.» پارسایی با بیان اینکه قراردادهای موارد خاص قراردادهای غیرعمرانی هستند که به دلایلی شرایط آنها با سایر قراردادها متفاوت و محاسبه حق بیمه آنها عیناً برابر مأخذ تعیین شده و بخشنامه تنقیح (مانند قراردادهای دارای کارفرمایان خاص دولتی) خواهد بود، گفت: «قرارداد شرکت‌های دانش‌بنیان صرفاً در ارتباط با موضوعات دانش‌بنیان و مورد تأیید معاونت علمی و فناوری رییس‌جمهور خواهند بود که به محض انعقاد قرارداد، مراتب در سایت مربوطه ثبت میشوند. در این صورت نحوه اقدام برابر ماده (47) قانون (بازرسی دفاتر قانونی) است. ضمناً چنانچه این قبیل شرکت‌های مجری سایر قراردادها (غیر دانش‌بنیان) است. نحوه محاسبه حسب مورد برابر سایر مفاد بخشنامه تنقیح است.»
پاسخ به سؤالات شرکت‌کنندگان
در بخش دوم کارگاه آموزشی گفتمان‌سازی مباحث بیمه و تأمین‌اجتماعی که با حضور اعضای سندیکای شرکت‌های تأسیساتی و صنعتی ایران برگزار شد، کارشناسان سازمان تأمین‌اجتماعی به سؤالات پاسخ دادند.
چنانچه بخشی از ناخالص کارکرد پیمانکار مربوط به پاداش کارکنان شاغل باشد نحوه محاسبه حق بیمه قرارداد به چه صورت خواهد بود؟
محاسبات حق بیمه قرارداد، نسبت به کل ناخالص کارکرد پیمانکار و با لحاظ سایر شرایط پیمان صورت می‌پذیرد. در ضمن چنانچه کارفرما به حق بیمه برآورد شده به هر دلیل معترض باشد و در مهلت مقرر اعتراض خود را به سازمان ارائه کند. مراتب در اجرای مواد (42) و (43) قانون تأمین‌اجتماعی در هیأت‌های تشخیص مطالبات مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.
آیا از کارگاه‌های پیمانکاری بازرسی کارگاهی صورت می‌گیرد؟
خیر بازرسی کارگاهی صورت نمی‌گیرد؛ لکن بازرسی تحقیقی جهت بررسی اصالت قرارداد و یا هر موضوع دیگری برابر مقررات صورت می‌گیرد.
در حالی که قرارداد خرید و فروش مشمول پرداخت حق بیمه نیست، چرا برخی شعب به صورت سلیقه‌ای عمل می‌کنند؟
قراردادهای خرید و فروش بدون کار اضافی مشمول محاسبه حق بیمه نبوده؛ لکن هشت درصد مبلغ ناخالص خرید به عنوان هزینه بازرگانی یا هزینه جانبی خرید تلقی و حق بیمه آن به مأخذ 15 درصد به انضمام بیمه بیکاری متعلقه محاسبه و مطالبه می‌شود (بند 53 بخشنامه تنقیح).
حق بیمه= 15 درصد*
هزینه جانبی خرید= 8 درصد*
ناخالص خرید بیمه بیکاری = یک‌نهم مبلغ حق بیمه = یک‌نهم مبلغ حق بیمه
شعب در خصوص پیمانکاران فرعی به صورت متفاوت عمل می‌کنند. نحوه صحیح اقدام به چه صورت است؟
1- در ارتباط یا پیمانکاران فرعی قراردادهای عمرانی: در صورتی که مقاطعه‌کاران مجری قراردادهای مشمول
طرح های عمرانی، بخشی از اجرای عملیات موضوع پیمان را طی قرارداد به مقاطعه‌کار فرعی واگذار کنند، مشروط بر اینکه حق بیمه کلیه صورت وضعیت‌های تأیید شده مقاطعه‌کار اصلی تا تاریخ درخواست مفاصاحساب مقاطعه‌کار فرعی پرداخت شده باشد، وصول حق بیمه طبق ضریب بابت قرارداد مقاطعه‌کار فرعی منتفی است.
2- در ارتباط یا پیمانکاران فرعی قراردادهای غیرعمرانی: چنانچه حق بیمه قرارداد فرعی وفق ماده (41) قانون تأمین‌اجتماعی (ضرایب پیمان) محاسبه شده باشد معادل حق بیمه پرداختی از حق بیمه پیمان اصلی کسر می‌شود؛ لکن چنانچه مفاصاحساب پیمانکار فرعی وفق ماده (47) قانون تأمین‌اجتماعی صادر شده باشد معادل کارکرد پیمانکار فرعی از کارکرد پیمانکار اصلی قابل کسر است.
نرخ ارز به چه صورت توسط سازمان محاسبه می‌شود؟
(در برخی موارد به‌رغم اعلام نرخ، مبلغ محاسباتی توسط شعب بسیار زیاد و مبلغ حق بیمه از مبلغ کارکرد فزونی داشته و لاجرم موضوع در هیأت‌های تشخیص مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. چنانچه واگذارنده کار نرخ ارز را اعلام کند، مبنای محاسبه نرخ اعلامی از سوی واگذارنده کار خواهد بود در غیر این صورت مراتب با مراجعه به سایت بانک مرکزی محاسبه می‌شود. در اوراق گمرکی ارائه شده، نرخ ارز توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران محاسبه و در اوراق سبز گمرکی درج می‌شود؛ لذا مبنای محاسبات نرخ مندرج در اوراق گمرکی خواهد بود.
ارسال لیست حق‌بیمه
وی با بیان اینکه کارفرمایان موظف هستند لیست حق بیمه هر ماه را تا پایان ماه بعد از آن به سازمان تأمین‌اجتماعی ارائه کنند، افزود: «به موجب ماده (۳۸) قانون تأمین‌اجتماعی هر زمان قراردادی فی‌مابین واگذارنده کار با پیمانکار منعقد شود، طرفین قرارداد موظفند یک نسخه از قرارداد را تسلیم سازمان تأمین‌اجتماعی کنند. همچنین واگذارنده کار موظف است پنج درصد از هر صورت وضعیت و آخرین قسط پیمانکار را نزد خود نگهداری و پرداخت مبالغ مذکور را موکول به ارائه مفاصا حساب از سوی سازمان کند.»
پارسایی افزود: «تمامی ضرایب پیمان به استناد ماده (۴۱) قانون تأمین‌اجتماعی است و در مواردی که نوع کار ایجاب کند سازمان می‌تواند به پیشنهاد هیأت‌مدیره و تصویب هیأت‌امنای سازمان نسبت مزد را به کل کار انجام یافته تعیین و حق بیمه متعلق را به همان نسبت مطالبه و وصول کند.» وی در ادامه گفت: «برخی از قراردادها از جمله قرارداهایی که در کارگاه ثابت، صنعتی، تولیدی، خدماتی و مهندسی ثابت صورت می‌پذیرد مشمول ماده (47) قانون تأمین‌اجتماعی بوده و به استناد ماده اخیرالذکر سازمان تأمین‌اجتماعی مجاز است نسبت به بازرسی دفاتر قانونی کارفرما اقدام و تمامی اسنادی که به نحوی از آنجا عنصر مزد در آنها مستتر است را مورد بررسی قرار دهد. در این قبیل موارد اعمال ماده (41) قانون تأمین‌اجتماعی منتفی خواهد بود.» وی افزود: «اولین اقدام هر کارفرمایی به منظور بیمه کردن کارمندان و کارگران خود، تشکیل پرونده نزد سازمان تأمین‌اجتماعی و دریافت کد کارگاهی ۱۰ رقمی است که در حال حاضر کدهای اختصاص یافته به صورت متمرکز است. در ضمن برای هر قرارداد تسلیمی یک ردیف پیمان مرتبط با کد کارگاهی متمرکز اختصاص داده می‌شود و پیمانکار موظف است لیست کارکنان شاغل در قراردادها را به تفکیک هر قرارداد و ردیف مربوطه به شعبه سازمان ارسال کند».
انواع قراردادها
این کارشناس وصول حق بیمه و درآمد اداره کل تأمین‌اجتماعی غرب تهران با تأکید بر اینکه قراردادهای مشمول ماده (38) قانون تأمین‌اجتماعی به سه بخش تقسیم میشوند که شامل قراردادهای مشمول ضوابط طرح‌های عمرانی، قراردادهای غیرعمرانی و موارد خاص قراردادهای غیرعمرانی است، خاطر‌نشان کرد: «قراردادهاي عمرانی می‌بایست توأماً دارای دو شرط باشد؛ شرط اول قرارداد می‌بایست بر اساس فهرست بهای پایه سازمان برنامه و بودجه منعقد و شرط دوم تمام یا قسمتی از بودجه عملیات از محل اعتبارات عمرانی دولت تأمین شود. قراردادهایی فاقد شروط توأم فوق، غیر عمرانی تلقی میشوند. در ضمن قراردادهای غیرعمرانی به لحاظ نحوه محاسبات به دو بخش قراردادهای مشمول ماده (47) و قراردادهای مشمول ماده (41) تأمین‌اجتماعی تقسیم میشوند.» وی اذعان داشت: «کارگاه ثابت کارگاهی است که حیات و مماتش ارتباطی به قرار داد ندارد و قبل و بعد از قرارداد کارگاه فعال است. قراردادهای مورد اجرا در کارگاه ثابت به شرط تأیید واگذارنده کار و احراز موضوع توسط سازمان، مشمول ماده (47) قانون تأمین‌اجتماعی (بازرسی از دفاتر قانونی) است.» پارسایی با بیان اینکه قراردادهای موارد خاص قراردادهای غیرعمرانی هستند که به دلایلی شرایط آنها با سایر قراردادها متفاوت و محاسبه حق بیمه آنها عیناً برابر مأخذ تعیین شده و بخشنامه تنقیح (مانند قراردادهای دارای کارفرمایان خاص دولتی) خواهد بود، گفت: «قرارداد شرکت‌های دانش‌بنیان صرفاً در ارتباط با موضوعات دانش‌بنیان و مورد تأیید معاونت علمی و فناوری رییس‌جمهور خواهند بود که به محض انعقاد قرارداد، مراتب در سایت مربوطه ثبت میشوند. در این صورت نحوه اقدام برابر ماده (47) قانون (بازرسی دفاتر قانونی) است. ضمناً چنانچه این قبیل شرکت‌های مجری سایر قراردادها (غیر دانش‌بنیان) است. نحوه محاسبه حسب مورد برابر سایر مفاد بخشنامه تنقیح است.»
پاسخ به سؤالات شرکت‌کنندگان
در بخش دوم کارگاه آموزشی گفتمان‌سازی مباحث بیمه و تأمین‌اجتماعی که با حضور اعضای سندیکای شرکت‌های تأسیساتی و صنعتی ایران برگزار شد، کارشناسان سازمان تأمین‌اجتماعی به سؤالات پاسخ دادند.
چنانچه بخشی از ناخالص کارکرد پیمانکار مربوط به پاداش کارکنان شاغل باشد نحوه محاسبه حق بیمه قرارداد به چه صورت خواهد بود؟
محاسبات حق بیمه قرارداد، نسبت به کل ناخالص کارکرد پیمانکار و با لحاظ سایر شرایط پیمان صورت می‌پذیرد. در ضمن چنانچه کارفرما به حق بیمه برآورد شده به هر دلیل معترض باشد و در مهلت مقرر اعتراض خود را به سازمان ارائه کند. مراتب در اجرای مواد (42) و (43) قانون تأمین‌اجتماعی در هیأت‌های تشخیص مطالبات مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.
آیا از کارگاه‌های پیمانکاری بازرسی کارگاهی صورت می‌گیرد؟
خیر بازرسی کارگاهی صورت نمی‌گیرد؛ لکن بازرسی تحقیقی جهت بررسی اصالت قرارداد و یا هر موضوع دیگری برابر مقررات صورت می‌گیرد.
در حالی که قرارداد خرید و فروش مشمول پرداخت حق بیمه نیست، چرا برخی شعب به صورت سلیقه‌ای عمل می‌کنند؟
قراردادهای خرید و فروش بدون کار اضافی مشمول محاسبه حق بیمه نبوده؛ لکن هشت درصد مبلغ ناخالص خرید به عنوان هزینه بازرگانی یا هزینه جانبی خرید تلقی و حق بیمه آن به مأخذ 15 درصد به انضمام بیمه بیکاری متعلقه محاسبه و مطالبه می‌شود (بند 53 بخشنامه تنقیح).
حق بیمه= 15 درصد*
هزینه جانبی خرید= 8 درصد*
ناخالص خرید بیمه بیکاری = یک‌نهم مبلغ حق بیمه = یک‌نهم مبلغ حق بیمه
شعب در خصوص پیمانکاران فرعی به صورت متفاوت عمل می‌کنند. نحوه صحیح اقدام به چه صورت است؟
1- در ارتباط یا پیمانکاران فرعی قراردادهای عمرانی: در صورتی که مقاطعه‌کاران مجری قراردادهای مشمول
طرح های عمرانی، بخشی از اجرای عملیات موضوع پیمان را طی قرارداد به مقاطعه‌کار فرعی واگذار کنند، مشروط بر اینکه حق بیمه کلیه صورت وضعیت‌های تأیید شده مقاطعه‌کار اصلی تا تاریخ درخواست مفاصاحساب مقاطعه‌کار فرعی پرداخت شده باشد، وصول حق بیمه طبق ضریب بابت قرارداد مقاطعه‌کار فرعی منتفی است.
2- در ارتباط یا پیمانکاران فرعی قراردادهای غیرعمرانی: چنانچه حق بیمه قرارداد فرعی وفق ماده (41) قانون تأمین‌اجتماعی (ضرایب پیمان) محاسبه شده باشد معادل حق بیمه پرداختی از حق بیمه پیمان اصلی کسر می‌شود؛ لکن چنانچه مفاصاحساب پیمانکار فرعی وفق ماده (47) قانون تأمین‌اجتماعی صادر شده باشد معادل کارکرد پیمانکار فرعی از کارکرد پیمانکار اصلی قابل کسر است.
نرخ ارز به چه صورت توسط سازمان محاسبه می‌شود؟
(در برخی موارد به‌رغم اعلام نرخ، مبلغ محاسباتی توسط شعب بسیار زیاد و مبلغ حق بیمه از مبلغ کارکرد فزونی داشته و لاجرم موضوع در هیأت‌های تشخیص مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. چنانچه واگذارنده کار نرخ ارز را اعلام کند، مبنای محاسبه نرخ اعلامی از سوی واگذارنده کار خواهد بود در غیر این صورت مراتب با مراجعه به سایت بانک مرکزی محاسبه می‌شود. در اوراق گمرکی ارائه شده، نرخ ارز توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران محاسبه و در اوراق سبز گمرکی درج می‌شود؛ لذا مبنای محاسبات نرخ مندرج در اوراق گمرکی خواهد بود.
ارسال دیدگاه
